Sovyetler Birliği’nin dağılmasından bu yana, kıyısı bulunan beş ülke arasında ihtilafların yaşandığı Hazar Denizi'nin hukuki statüsüyle ilgili anlaşmaya varıldı. Hazar Denizi’ne kıyısı olan Rusya, İran, Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan’ın liderleri, bölgesel sorunları azaltmak ve deniz yatağındaki ekonomik faaliyetleri düzenlemek için bir anlaşma imzaladı.
Özellikle Hazar Denizi'ndeki potansiyel petrol ve doğal gaz kaynaklarının nasıl bölüştürüleceği konusunda anlaşmazlık yaşayan bu ülkelerin liderlerinin katıldığı imza töreni, Pazar günü Kazakistan’ın Aktav şehrinde gerçekleşti.
Törene ev sahipliği yapan Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, beş ülkenin liderlerinin “tarihsel bir olayın katılımcıları” olduklarını belirtti. Nazarbayev imzalar atılmadan önce yaptığı konuşmasında, "Kabul edelim ki Hazar Denizi’nin statüsüyle ilgili fikir birliğine varmak zor oldu ve hızlı bir şekilde de olmadı. Görüşmeler 20 yıldan daha fazla sürdü ve tarafların birçok ortak çabasıyla gerçekleşti” dedi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de anlaşmanın “çığır açan bir öneme” sahip olduğunu belirterek, Hazar bölgesindeki ülkeler arasında daha fazla askeri işbirliği için çağrıda bulundu.
Ruhani'den çekince
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani anlaşmayı "önemli bir belge” olarak nitelendirirken, Hazar Denizi ile ilgili ihtilafların hepsinin çözülmediğine dikkat çekti. Ruhani, deniz dibinin sınırlandırılmasıyla ilgili Hazar Denizi’ne komşu ülkelerle başka anlaşmaların imzalanması gerektiğini belirtti.
Anlaşmanın Hazar Denizi’ne kıyısı olmayan ülkelerin burada askeri birlik bulundurmalarını engelleyen şartını öven Ruhani, "Hazar Denizi sadece Hazar bölgesi ülkelerine aittir” dedi.
Rusya Dışişleri Bakanı Yardımcısı Grigory Karasin'in hafta başında yaptığı açıklamaya göre anlaşma, petrol ve doğal gaz kaynakları bakımından zengin bir iç deniz olan Hazar Denizi'nden "deniz” olarak bahsederken, aynı zamanda "özel bir hukuki statü” veriyor. Anadolu Ajansı’nın haberine göre anlaşmayla Hazar Denizi'ne özel statü verilirken Birleşmiş Milletler'in (BM) 1982'deki deniz hukuku anlaşması uygulanamayacak. Hazar Denizi'nin hava sahasının kullanımına ilişkin istişarelereyse devam edilecek.
Hazar Denizi'nin statüsüyle ilgili 1996 yılından bu yana görüşmeler sürdüren Rusya, İran, Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan, Pazar günküyle birlikte toplamda beş üst düzey zirve ve 50’den fazla daha düşük seviyede yürütülen toplantılar gerçekleştirdi.
AFP,rtr,AP,DW/DÇÜ,CÖ
© Deutsche Welle Türkçe
