2008 başlarında, global ekonominin yılın ilk yarısında dibe vuracağı, ikinci yarısında da yavaş yavaş toparlanacağı, buna paralel olarak da piyasaların ağustos-eylülden itibaren kademeli olarak hareketleneceği genel olarak kabul gören bir beklentiydi. Ancak göstergeler kısa zamanda bir düzelmeye işaret etmiyor.
ABD umut verdi
ABD ekonomisinde resesyon beklenirken, ilk çeyrek büyümesi pozitif düzeylerde tutunabildi. Yılın ikinci çeyreği daha zor geçti. ABD ekonomisinde konut sektöründen başlayarak ekonominin geneline yayılan kriz, Avrupa ve Japonya başta olmak üzere G7 ülkelerini durgunluğun eşiğine getirdi. Ancak, geçtiğimiz hafta yayınlanan verilere göre sanayi üretiminde temmuz ayında haziran ayındaki düzeyine kıyasla az da olsa bir üretim artışı gözlendi.
Tüketici güveni ise ağustos ayında bir miktar yükseliş gösterdi. Tüketiciler mevcut durumun kötüleştiğini düşünmelerine rağmen, ileriye dönük beklentiler giderek iyileşiyor ve güven endeksi buna bağlı olarak yavaş yavaş yükseliyor. Yine bir diğer şaşırtıcı anket, Amerikan iş dünyasının da gidişatın düzelmekte olduğuna inandığını gösteriyor.
Riskler sürüyor
Ancak, biraz umut veren bu verilere karşın ABD ekonomisindeki riskler ciddi anlamda devam ediyor. Uzmanlar, maliye politikasının kriz karşısındaki tepkisinin yeterince güçlü olmadığına; seçimlerin yaklaşması nedeniyle işe yarayacak önlemler dizisinin maliyetinin kolay göze alınamadığına; para politikası araçlarıyla enflasyondaki yükselişe rağmen faizlerin düşük düzeylerde tutulduğuna dikkat çekiyor.
Avrupa, Japonya ve bazı Asya ekonomilerine ilişkin veriler ise umut kırıcı. ABD ekonomisindeki sorunların dünya ekonomisini yavaşlattığına ait ilk işaretler Avrupa'dan geldi. Yılın ikinci çeyreğinde Euro Bölgesi Gayri Safi Yurtiçi Hasılası (GSYİH) yüzde 0,2 küçüldü. İspanya, İrlanda ve İngiltere ekonomilerindeki kötü gidişe geçen hafta Almanya’da eklendi. Açıklanan veriler, Avrupa ekonomisinin motoru konumundaki Alman ekonomisinin de ciddi anlamda yavaşladığını gösterdi. 27 Avrupa Birliği (AB) ülkesinin GSYİH'si yüzde 0,1 daralmaya işaret ediyor.
Avrupa ve ABD ekonomilerindeki yavaşlama ihracat ağırlıklı çalışan Japonya ekonomisini de etkiledi. Veriler, 2008 yılı ikinci çeyreğinde Japon ekonomisinin de yüzde 2,4 küçüldüğünü gösterdi.
Çin'de yavaşlama
Çin'in olimpiyatlar nedeniyle yaptığı devasa yatırımların dünya ekonomisindeki yavaşlamayı biraz sınırlamasına karşın Çin'in de olimpiyatlar sonrasında çok hızlı olmasa da yavaşlamaya başlayacağı düşünülüyor; ihracat üsleri olan Singapur ve Hong Kong'da ise yavaşlama belirginleşiyor.
Krizin AB ülkelerinde kendini daha çok hissettirmesi, Türkiye ekonomisini de etkiliyor. Sanayi üretiminin artış hızı haziran ayında yüzde 0,8'e kadar geriledi. Yılın ilk çeyreğinde yüzde 6,9 artan sanayi üretimi, ikinci çeyrekte yüzde 3,1'e kadar geriledi. Yılın üçüncü ve dördüncü çeyreklerinde yavaşlamanın daha da belirginleşmesi bekleniyor.
