Eski TÜİK Başkanı Birol Aydemir, TÜİK'in enflasyon hesaplamasında ürün kırılımını detaylı vermediğini belirterek, "Bu verilerin yayınlanmamasının, memur ve emekli zamlarını etkileyecek mayıs ve haziran aylarına etki edecek şekilde yapılmasına da ne diyelim? Manidar galiba!" dedi.
Eski TÜİK Başkanı Aydemir, TÜİK'in fiyat endeksi hesaplamasını anlattı. Aydemir, bölgesel bazındaki verilerin de artık yayınlanmadığını hatırlatarak, "İki veri grubu arasında doğrudan ve birebir karşılaştırma yapmak mümkün değil çünkü biri endeks biri fiyat" dedi.
Aydemir, açıklamaları yaptı:
"Sayın Ekrem Cunedioğlu'nun değerli tespitleri üzerine bir çalışma gerçekleştirdik. TÜİK’in, yeni ürün grubu ve endeks değerleri açıklaması ile yıllık enflasyonu aşağı çekiyor olması muhtemel.
TÜİK, mayıs ayı itibariyle 7 basamak kırılımda 409 ürünün ortalama fiyatı yerine 5 basamak kırılımda 144 ürün grubunun fiyat endeksini açıklamaya başladı. Piyasa fiyatları artık paylaşılmıyor ve açıklanan ürün adedi 1/3’e düşürüldü.
Ürün kırılımı detaylı verilmeyerek halkın münferit hesaplamaları ve ENAG gibi alternatif enflasyon hesapları ile yapılacak karşılaştırma engelleniyor.
Bu verilerin yayınlanmamasının, memur ve emekli zamlarını etkileyecek mayıs ve haziran aylarına etki edecek şekilde yapılmasına da ne diyelim? Manidar galiba! Buna ilaveten, bölgeler bazındaki enflasyon verileri de artık yayınlanmıyor. Anlaşılan şeffaflık fazla geldi!
İki veri grubu arasında doğrudan ve birebir karşılaştırma yapmak mümkün değil çünkü biri endeks biri fiyat. Ayrıca kalemler iki ayrı ürün sınıflamasında aynı değil. Yayınlanan yeni sınıflamada ürün adedi de daha az.
Açıklanan 144 ürün grubunun sadece 57’si karşılaştırılabilir, diğerleri eşleşmiyor. Fiyat yerine endeks verildiği için sadece artış karşılaştırabiliyoruz. Nisan 2022 itibariyle hesaplanan yıllık artış karşılaştırmasında 57 ürünün 42’sinde fiyat artışı yeni veride daha düşük.
Yani bu 42 kalem, enflasyonu daha düşük gösterecek bir etkide bulunuyor. Yeni ürün grubunda enflasyonu azaltıcı etki yapan 42 üründeki fiyatlardaki değişim farkı 0,4 ile 122 puan arasında değişiyor.
Örneğin otel ücretlerinde eski fiyat artışı %189,3 iken yeni fiyat artışı sadece %66,9. Fark % 122,4 puan. Otel ücretlerindeki fiyat artışı ciddi şekilde aşağı çekilmiş.
Fiyat artışının yeni veride daha yüksek olduğu 15 üründe ise fiyat farkı 0,2 ile 36 puan arasında değişiyor. 2022 Ocak-Nisan itibariyle bakıldığında ise 57 ürünün 38’inin fiyatı daha az artmış görünüyor.
Fiyat artışının azaldığı 38 üründe iki veri arasındaki fark 0,3 ile 82 puan arasında değişiyor. Otel örneğinden ilerlersek, otel ücretlerindeki fiyat artışı %104’ten %22’ye gerilemiş. Yani otel ücreti artışı tam 82 puan azalmış.
Eskiye göre fiyat değişiminin daha yüksek olduğu 19 üründeki fark ise 0,3 ile 34 puan arasında değişiyor. Örneğin uçak bileti fiyat artışı %2,8 iken yeni veride %36,8.
Bu değişimlerin enflasyon sepetine etkisinin ne olduğuna bakmak için ürünlerin sepet ağırlıklarını bilmeliyiz ancak şeffaflığı fazla bulan TÜİK yeni veride ağırlıkları yayınlamıyor.
Eski ağırlıkların geçerli olduğunu varsayarsak yapılan toplulaştırma sonrası değişimin kendi içindeki toplam yıllık azalış etkisi 8,7 puan; 2022 Ocak-Nisan itibariyle ise 4,2 puan.
Bu azalışlar tüketici fiyatlarını yıllık değişim için 3,3 puan Ocak-Nisan dönemi için ise 1,6 puan daha düşük gösteriyor. İmkân olmadığı için 144 üründen sadece 57’sini karşılaştırmış olsak bile TÜİK konusunda endişelerin yersiz olmadığı yönünde güçlü bir delil bu.
Şimdi daha ilginç bir örnek vereceğim. Toplulaştırılmış yeni 144 ürünlük grupta eski 409 ürünlük kalemlerin bazıları toplulaştırılmış.
Mesela bebek iç çamaşırı, pijaması ve tulumu ayrı ayrı fiyatları açıklanmak yerine 'bebek giyim' şeklinde tek ürün olarak izleniyor.
Bu toplulaştırılmış grupta tek kalem olarak verilen ürünün fiyat artışının doğal olarak alt bileşenlerindeki fiyat artışlarının arasında bir yerde olması beklenir ama gelin görün ki bu tek ürünün fiyat artışı alt bileşenlerinin gerisinde. Müthiş bir matematik!
Ana kalem, bileşenlerinin enflasyonunu öğütmüş!
Örnek olarak?
Bebek iç çamaşırı %110.7
Bebek pijaması %64.4
Bebek tulumu %55.0
Ama bebek giyim %28.8!
Yani bileşenlerin en düşüğünün yarısı!
Başka örnekler;
-Bitki ve meyve çayı (poşet) %72.6
-Çay %30.1 Ama çay ve diğer demlendirilen içecek çeşitleri %28.0
-Çocuk kitapları %63.6
-Diğer kitaplar %42.2
-Test kitapları %76.3, ama kitaplar %44.3
İzah edilmeye muhtaç çok husus var. İktidar enflasyonla mücadeleyi bu şekilde yapmaya karar vermiş görünüyor! Yazık, çok yazık… 85 milyonun hakkı yeniyor!"
