Erken ergenlik yeni nesli tehdit ediyor

Erken ergenlik vakaları Türkiye'de son yıllarda arttı. 6-7 yaşındaki kız çocukların memeleri büyüyor, 2 yıl içinde ergenliğin bitimi anlamına gelen regl dönemi başlıyor. O yaştan sonra da gelişimi duruyor.

Geçtiğimiz hafta İngiltere’de 13 yaşındaki Alfie Patten’ın baba olması çok konuşuldu
Vatan'ın haberine göre; 16 yaşındaki kız arkadaşıyla kürtaj yaptırmaya karşı olduklarını söyleyen Patten, “Bir bebeğe sahip olmanın iyi olacağını düşündüm. Bunu nasıl karşılayacağımız üzerinde ise hiç düşünmedim” diyor. Bu olay İngiltere başta olmak üzere tüm dünyada tartışılmaya devam ediyor.

Erken ergenlik vakaları Türkiye’de de artıyor. 6-7 yaşındaki kız çocukların memeleri büyüyor, genç kızlığa çocuk yaşta adım atıyorlar. Erken ergenliğin nedenlerini ve tedavisini konunun uzmanı Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz’le konuştuk. Büyükgebiz “Üç yaşında hastam bile oldu. Aileler çocuklarını özellikle hormonlu gıdalardan uzak tutmalı” diyor.

Anne ve babaların korkulu rüyası haline geldi erken ergenlik. Çoluk çocuk sahibi kiminle konuşsam bu korkuyu taşıyor. Yakın çevremde de son zamanlarda, “7 yaşındaki kızımın memeleri çıktı, doktora koştuk”, “Kızım çok kilo aldı, memeleri kilodan büyüdü sandık, regli oluverdi, henüz 8 yaşında” gibi sözler duyunca konunun uzmanı Prof. Atilla Büyükgebiz’e erken ergenliğin nedenlerini ve tedavisini sormaya gittim. Öncelikle gerçekten de vakalar artıyor mu, yoksa bu konu yeni yeni konuşulduğu için mi çok duymaya başladık merak ediyordum.

Ne yazık ki tüm dünyada olduğu gibi erken ergenlik vakaları artıyor.

Ve erken ergenlik çocuğun hem ruhsal hem de fiziksel gelişimini etkiliyor. Boy kısa kalıyor, erken yaşta cinsel istek ortaya çıkıyor, çocuğun çocuk yaşta taşıyamayacağı bir yük sırtına biniyor. Düşünün, 7 yaşında kız çocuğunun memeleri çıkıyor, vücut hatları yuvarlaklaşıyor, boyu hızla uzuyor, 16 yaşındaki bir kız gibi oluyor. Daha 8-9 yaşındayken boy uzaması duruyor, genç kız hatta küçük kadın havası bedenine yapışan bir giysi gibi sarıyor ruhunu. Daha çok kızların yaşadığı erken ergenlik sorunu son on beş yıldır tüm dünyanın başını ağrıtıyor. Avrupa Çocuk Endokrin Derneği Başkanı-Acıbadem Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Büyüme ve Ergenlik Merkezi doktorlarından Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz’le konuyu masaya yatırdık.

Nedeni kesin olarak bilinmiyor

Normalde ergenliğin başlama yaşı kaçtır?

Kızlarda 10, erkeklerde 12.

Ergenlik nasıl başlar, ilk belirtisi nedir?

Kızlarda memelerde sertleşme başlar. Bir memede de başlayabilir. Erkeklerde de testislerin büyümesiyle başlar. Kızlarda genital bölgede tüylenme de bir göstergedir.

Erken ergenlik vakalarında Türkiye’de de artış var mı? Önceleri yalnızca Amerika ve Avrupa’daki çocuklarda olan, bize de hayli şaşırtıcı ve uzak gelen haberlerdi erken ergenlik...
Evet var. Ben uzun zamandır yalnızca erken ergenlik vakalarına bakıyorum. Geçmişte bizlere yalnızca boy kısalığı nedeniyle gelinirdi. Artık durum farklı. Kız çocuklarda erken ergenlik görülüyor.

Neden?

Bu bir kız çocuk hastalığı, erkekler de ise geç ergenlik olur. Kesin olarak neden olduğu bilinmiyor. Kızlarda ergenlik için östrojen hormonuna ihtiyaç var. Bu hormon çevresel faktörlerle, kimyasallar gibi ya da östrojen verilmiş hayvan etlerinin tüketimi gibi nedenlerle kız çocuklarında östrojen hormonunu artırıyor.

Meme gelişimi sekiz yaşından önce olduysa bu erken ergenliktir

Normalde kaç yaşında artışa geçer östrojen hormonu?

10 yaşından küçük bir kızda, normalde östrojen düşüktür. Dışarıdan aldıklarında kanlarındaki östrojen artar. Böylece erken yaşta meme büyümesi olabilir. Meme gelişiminin 8 yaşından önce olmasına erken ergenlik diyoruz.

Regli de hemen sonra mı oluyor?

Adet görme dönemi de erkene geliyor. Meme büyümesinden sonra 2 yıl içinde adet görülüyor. Meme büyümesi ergenliktir, adet görme ergenliğin bitimi demektir.

Bu arada genç kız oluyor değil mi küçücük kızlar?

Bu arada boy hızla uzar. Adet gördükten sonra boy uzaması durur ya da çok yavaşlar. Şikayeti olan aileler adet öncesi başvurursa faydası olabilir.

Aileler hormon testi mi yaptırmalı?

Ancak kuşku yaratacak bir durum varsa testler yapılmalı. Östrojen ve testesteron hormonu gece uykuda salgılanır. Sabah saatlerinde yapılan testler yanıltır. Bu yüzden östrojen ve testesteron seviyesi bir gösterge değildir. Kuşkulanan hastalara test yapıyoruz. Hormonlar ve kemik yaşı ölçülüyor. Bu çocuklar hızlı büyür. 5-6 yaşındaki çocuk 7-8 yaşında görünür. Boyu hızla uzar ve sonra durur.

Hormonlu gıdalardan uzak durulmalı oyuncaklar bile östrojen etkisi yapıyor

Normalde bir çocuğun boyu ne kadar uzamalı?

0-1 yaş arası 24 santim uzar. Daha sonra her yıl 5-6 santim uzar.

Gelelim nedenlerine... Her sorunda karşımıza çıkan hormonlu gıdalar, çevresel atıklar, kimyasalar, yeni teknolojik aletler... Nedenler bunlar mı?

Özel bazı kimyasallar var. Fitalat diye bir madde var.


Bu madde östrojenik etki yapıyor. Hatırlarsınız, bir dönem Uzakdoğu’dan gelen yumuşak plastik oyuncaklar vardı. Çocuklar ağızlarına sokardı bu maddeleri. Bu madde östrojenik etki yapıyor. Bu yasaklandı. İlk olarak bu olaylara dikkat ‘Çalınan Geleceğimiz’ adlı kitapla çekildi. Amerika’da bu konuda yapılan araştırmalar ortaya çıktı. Hatta bunun öncülüğünü de Al Gore yaptı.

Hormonlu gıdalar ne kadar etkili?


Çok. Birkaç yıl önce Türkiye’de hormonlu çilek yiyen çocuklarda erken ergenlik görülmüştü. Haberleri yapıldı. Kısa sürede çok fazla çilek tüketimi olmuştu...

Kısa sürede yoğun tüketim de yapıyor mu?

Evet. Öncelikle hormonlu gıdalardan uzak durmak lazım. Eğri büğrü şekli olan sebze ve meyveler kesinlikle tüketilmemeli.

Ayrıca her sebze ve meyve mevsiminde tüketilmeli. Hatırlayın, hormonu yüklenerek üretilen domateslerimizi Rusya geri gönderdi. Ülkeler de artık buna çok dikkat ediyor.

Tavuk etleri, kırmızı etler...

Hormonla büyütülen hayvanların etleri, yumurtaları da tüketilmemeli. Amerika’da büyükbaş hayvanlara verilmesi yasal ama Türkiye’de değil.

Meyve ve sebzelere serpilen pestisit çok tehlikeli

Türkiye’de çok uzun zamandır konuşuluyor tarımda kullanılan ilaçlar ve olumsuz etkileri.
Pestisit diye bir madde var. Meyve ve sebzelerin üzerine serpilen pestisitler östrojenik etki yapıyor. Tarım Bakanlığı daha yeni bu ilaçları reçeteyle vermeye başladı. Bu arada biz ziraatçılarla konuştuk, “Alıyor üreticiler kafalarına göre, serpiyorlar ürünlerin üzerine” dediler. Kimse ne kadar serpileceğini söylemiyor. Böcek ilacı bunlar. İspanya’da tarımda bu maddeler kullanılırken maske takmak şart. Çünkü hava yoluyla da geçiyor.

Gıda ve kimyasal katkıların dışında manyetik alanların, cep telefonlarının bir etkisi var mı?
Cep telefonları tam olarak ne yapıyor bilmiyoruz. Ultraviyolelerin ve cep telefonlarının etkisinin olduğu da söyleniyor.

Beslenmeye ve katkı maddesine anne karnında dikkat etmeye başlamak mı gerekiyor?

Kesinlikle. Anne karnında da dikkat etmek lazım. Çocuklar için uygun olmadığını söylediğimiz her yiyecek için bu geçerli.


13.5 yaşına gelmiş bir erkek çocuk ergenliğe geçmediyse bir sorun vardır. Bu erkek çocuklarda sık görülür. Bu durum ya kalıcıdır ya da geçici. Bir süre sonra erkek çocuk ergenliğe geçebilir. Aksi durumda kalıcı bozukluk olur. Ergenlik gecikmesinde de boy kısalığı vardır. Erkek çocukların da memesi büyüyebilir. Yüzde 40’ından fazlasında bu durum geçicidir. Bunun nedeni belli değil. Bunların çoğu 3 yıl içinde geçer ve bu bir hastalık değildir.

Fast food yiyeceklerin tüketimi de erken ergenliğe neden oluyor mu?


Kaliteli bir yiyecek değil. Çok kalori ve aşırı yağ var. Fast food obeziteye, bu da erken ergenliğe neden olur. Obez kız çocuklarında erken ergenlik daha çok görülür. Benim 3 yaşında bile hastam oldu erken ergenliğe giren.

Bu nasıl olur?

Bazı farklı nedenleri de var; beyinde tümör gibi. Sadece dışarıdan alınan çevresel faktörlerden de kaynaklanmıyor.

Psikolojik olarak çocuklar bundan nasıl etkileniyor?

Erken ergenlik tedavi edilmezse, büyüme kıkardakları erken kapanıyor, tedavi olamazlarsa erken adet görüyorlar. Psikolojileri de buna hazır değil. Akranları gibi değiller. Düşünün 6 yaşında bir kızın memeleri büyük, adet görüyor. 13-14 yaşındaki kız gibi oluyor. Normalde bu gelişimler için, 30 kilo civarında olmak lazım, hormonal bazı maddelerin aktif olması lazım. Çevresiyle ilişki kurmama, başkaldırı, seksüel yatkınlıklar sık olarak görülüyor erken ergenlerde. Yaşında değil, erişkin gösteriyor.

Altı yaşındaki çocuk tedavi olmazsa 8 yaşında adet görür, boyu da uzamaz

Aileleri de en çok korkutan sanırım bu yönü. Başkaldıran, cinsel hayatı çok erken başlayan bir çocuk...

Aynen öyle. Cinsellik isteği oluyor. İçe kapanıklık olabiliyor. Bazen 6-8 yaş arasında iyi huylu meme büyümeleri olur.
Bunun erken ergenlikle ilgisi yoktur. Bunu da atlamadan söylemeliyiz. Bu çocukların boyları normaldir, hormonal dengesizlikleri yoktur. Bu erken ergenlikle karışıyor. Bu vakaların kemik yaşları da normaldir. Erken ergenlik saptanırsa durdurulması lazım. 6 yaşındaki bir çocuk tedavi olmazsa 8 yaşında adet görür. Boyu da o yaştan sonra uzamaz.

Nasıl bir tedavi uyguluyorsunuz?

İlaç veriyoruz. Tedavi sırasında Pregesteron içerikli ilaçlar adet kanamasını durdurarak göğüs gelişimini de engelleyebiliyor. Bu ilaçların belirgin yan etkisi de yok. Erken ergenlik bir hastalık.


Aileler bu konuda bilinçli mi?

Büyük şehirlerde çok bilinçli aileler. Erken ergenlikten çok korkuyorlar. Çok da gündemde bu konu. Aileler kendilerininin o yaşlardaki hallerini düşünüp endişeleniyor.

Erken ergenlikle ilgili yapılan araştırmalardan örnekler

ABD’de; zenci kız çocuklarının yüzde 15’inde, beyaz kız çocuklarının yüzde 5’inde, 7 yaşında meme gelişimi oluyor, menarş yaşında ise değişiklik gözlenmediği bildiriliyor.

Neden olarak da;

1. Obezite- erken puberte ilişkisi
2. Tarım ve hayvancılıkta ABD’de kullanımı serbest olan ksenohormonlar gösteriliyor.
n 1986 yılında Portoriko’da soyadan çok zengin sütle beslenen kızlarda erken cinsel belirtiler ve meme büyümesi gözlenmiş.

İtalya’da ise okul kantininden beslenen çocuklarda erken meme büyümeleri gözlenmiş. Yapılan araştırmalar sonunda bu durumun yenilen tavuktan kaynaklandığı görülmüş.

İsrail’de fazla miktarda uyarılmış et yiyen çocuklarda erken ergenlik gözlenmiş.

1990 yılında Danimarka’da okul çocuklarında inmemiş testis ve sperm sayısında düşüklük görülmüş ve bu östrojenik kimyasalların kullanımından olmuş. Bu sorunun önemini kavrayan AB geçen yıl çok yumuşak oyuncakları yasakladı.

Vejetaryen annelerin erkek bebeklerinde hipospadias (cinsel yetersizlik) görülme sıklığı, normal beslenen anne bebeklerine göre istatistiksel olarak artıyor.