T24 - Başbakan Erdoğan "Başkanlık" sistemi hakkında olumlu görüş bildirirken, hukukçular da başkanlık sistemi hakkında sistem, kolaylıkla otoriter yönetimlere kayar, Başbakan Erdoğan'ın da "tek adamlık" peşinde olduğunu belirttiler.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın özel bir TV kanalında devlet başkanlığı ile ilgili yaptığı açıklama ülke gündemine oturdu.
Ortadoğu gazetesi'nin haberine göre; anayasa değişiklik paketi görüşmelerine kilitlenen Ankara, yeni bir konuyu daha tartışmaya başladı. Başbakan Erdoğan'ın haftasonu katıldığı televizyon programında dile getirdiği "Başkanlık sistemi" iktidar cephesinden destek bulurken, muhalefetin tepkisine yol açtı. Tartışmaya hukukçular da katıldı. Ortak kanı ise Erdoğan'ın tek adamlık ve diktatörlük peşinde olduğu.
Eyalet sistemi hayalcilerine gün doğar
Başkanlık sistemi, güçlü yürütme organı ilkesiyle ön plana çıkıyor. Üniter devletlerden daha çok federal devletlerde görülen sistem, günümüzde dünyanın 38 ülkesinde uygulanıyor. Yürütmenin yasama organının (parlementonun) çoğunluğunun güvenoyunu alarak seçildiği parlamenter sistemin aksine, başkanlık sisteminde yasama ve yürütme organları ayrı ayrı halk oylamalarıyla seçiliyor. Türkiye'de eyalet sistemi isteyenlere gün doğacağı belirtiliyor.
Demokrasi geleneğinin olmadığı ülkelerde başkanlık sistemi kolaylıkla otoriter yönetimler yaratabiliyor. Başkanlar halkın isteklerini yansıtır olmaktan çıksalar da, desteklerini kaybetseler de iktidardan uzaklaştırılmaları zor.
Başkanlık sistemi ile ilgili hukukcuların görüşleri şöyle:
Sistem Türkiye'de çalışmaz
Prof. Necmi Yüzbaşıoğlu: Başkanlık sistemi konusu Özal döneminde açıkca savunulmuştur. Bu yönde destek bulamayınca parlamenter sistemi başkanlık sistemine devşirme yöntemiyle yozlaştırdı. Özal'ın ölümüyle bu süreç durmuştu. Başkanlık sistemini bir tek ABD iyi şekilde uyguluyor.
Çünkü orda parti disiplini yok. Bu sistem seçimle gelen bir kişinin her şeye sahip olmasını sağlar. ABD'de federal bir sistem, biz de ise üniter bir sistem var. Koşullarımız çok farklı. Orda yasama, yürütme ve yargı keskin bir şekilde ayrılmıştır. Kuvvetler ayrılığı çok belirgindir.
ABD'de federe devletler başkanın dikdatörlüğe gitmesini engelliyor. Türkiye'de kuvvetler arasında yatay geçişler olduğu için bu rejim bizde işlemez. Bu rejim yep yeni bir anayasa gerektirir. Başkanlık sistemi Türkiye için hiç bir avantaj getirmez.
Otoriter rejim yaratır
Eski YÖK Başkanı Prof. Erdoğan Teziç: Başkanlık sistemi ABD'de 1787 anayasasıyla ABD'ye özgü koşullarla oluşturulmuş bir sistemdir. Bu sistemin başka ülkelerce örnek alınarak uygulanabilmesinin düşünülmesi bugüne kadar o ülkeler için iyi sonuçlar getirmemiştir.
Bu sistem otoriter rejimin doğmasına zemin hazırlar. Rejime dışarıdan yapılan müdahelerle de istenmeyen sonuçlar olmuştur. Bunun araştırmadan gündeme getirmesi çok yersiz. Federal yapılı ABD'de disiplinli olmayan serbest siyasi partiler odluğu için bu sistem uygulanabilmiştir. Çünkü ABD'nin çok güçlü bir ekonomisi, son derece güçlü yargı bağımsızlığı, lider sultası olmaması ve bizden farklı olan serbest partileri var. Biz ABD ile aynı koşulları taşımıyoruz.
ABD kuruluşundan beri liberal bir ülke. Dolayısıyla başkanlık rejimi ABD dışında başka bir ülkede işlemez. Türkiye için bu rejimi düşünemiyorum bile. Ayrıca bu sistem böyle prova yapılarak ulaşılabilecek bir rejim değil.
Türkiye'de problemli olur
Prof. Dr. Levent Köker: Türkiye gibi merkeziyetçi yapıya sahip devletlerde başkanlık sistemi problemlidir. Anayasa taslağı çalışmaları yaptığımız o dönemde bizim başkanlık sistemi gündemimiz yoktu. 2007'de başkanlık sistemi gündemi olmayan bir siyasi hareketin 2010 yılında başkanlık sistemi diye bir gündemi nasıl olmuştur? Yepyeni bir anayasaya ülkemizin ihtiyacı olduğunu herkes söylüyor, yepyeni anayasa demek, ülkenin parlamenter sistemden başkanlık sistemine geçiş yapması gerektiğini söylemek anlamına gelir mi? Başbakanın ve partisinin projesi nedir bunu bilirsek neden gündeme getirildiğini de bilebiliriz.
