AKP ve MHP’nin, seçim ittifakı çerçevesinde seçim yasasında yapacakları değişiklikler konusunda nihai anlaşmaya varıldı. Anlaşmanın detaylarını aktaran Habertürk Yazarı Muharrem Sarıkaya, cumhurbaşkanı yardımcısına ilişkin alınan kararı, "Cumhurbaşkanlığı yapılanmasında da siyasihukuki, ekonomik-idari ve teknik olmak üzere 3 yardımcı hedeflenmiş. Sayının artırılması yetkisi Anayasa’da da olduğu gibi Cumhurbaşkanı’na bırakılmış" ifadesiyle aktardı.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin yüzde 51.4 "Evet" oyuyla kabul edildiği halk ylamasına giden süreçte Anayasa değişikliği teklifine yöneltilen tepkileri eleştirmiş; Erdoğan, "Yardımcı sayısı1, 2 en fazla 3 olur" demişti.
O dönem, CHP Genel Bşakanı Kemal Kılıçdaroğlu, söz konusu sistemle seçilecek cumhurbaşkanının "kendisine istediği kadar yardımcı tayin edebileceğini, 500 tane bakan atayabileceğini" ileri sürmüştü.
Uzlaşma uyarınca cumhurbaşkanı olabilmek için gerekli 100 bin imza noterde değil seçim kurullarında atılacak, ittifak yapan partilerin adı ve milletvekilleri bir sütun içinde ayrı ayrı yazılacak.
Kamuoyuna daha önce uygulamaya konabileceği belirtilen bazı düzenlemelerden ise vazgeçildi. Bu çerçevede, yüzde 10 seçim barajına dokunulmayacak, milletvekili dağılımının hesaplama yöntemi D’hont metodu değiştirilmeyerek, dar veya daraltılmış seçim sistemine geçilmeyecek, yerel seçim için yasal bir ittifak düzenlemesi yapılmayacak.
Muharrem Sarıkaya'nın "İttifak böyle olacak" başlığıyla (8 Şubat 2018) yayımlanan yazısı şöyle:
Uyum yasaları konusunda AK Parti ve MHP ilkeler bazında yürüttüğü görüşmelerde mutabakatı tamamladı.
Buna göre dışarıdan Cumhurbaşkanı adayı olmak için gerekli 100 bin imza noter yerine seçim kurulu tarafından toplanacak.
AK Parti yöneticilerinin daha önce vurguladığı gibi % 10 seçim barajı korunacak...
İttifaka her siyasi parti kendi kimliğiyle girecek...
İttifak yapanlar aynı blok içinde çok haneli veya çok halkalı olarak kendi isimleri ve logolarıyla yer alacak; üçüncü bir mühür halkası bulunmayacak...
Dar veya daraltılmış bölge sistemine geçilmeyecek.
1961’den bu yana milletvekili seçimlerinde sandık sonuçlarının sayımında kullanılan “D’Hondt” yeni “nispi temsil” geçerli olacak.
İttifak yapan partilerin milletvekili dağılımı da D’Hondt sistemine göre yapılacak.
Baraj inmediği için dar veya daraltılmış bölge sistemine de geçilmeyecek...
İttifakla seçime girenlerin ortak grup kurması, TBMM’de karar alma istikrarının sağlanması için oylamalardaki oranların farklılaştırılması yeni bir Anayasa değişikliğine gerek duyduğundan oranlarda değişiklik olmayacak.
Yerelde ittifak yok
İttifak yerel seçimi kapsamayacak...
İki partinin görüşmelerinde genel hatları çizilen yasalardan mart ayı ortasına kadar çıkması gereken yerel seçimle ilgili olanlara öncelik verilirken; uyum yasalarının tümü masaya yatırıldı.
İlke mutabakatına varılan, usulleri ile yöntemleri üzerindeki madde çalışmalarına başlanılan iki partinin çalışmasında henüz yazım aşamasına geçilmedi.
Varılan ilke mutabakatına dönük olarak liderlerin onayı alındı ve bundan sonraki aşamada Siyasi Partiler, Seçim, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri, Cumhurbaşkanlığı Seçim, Milletvekili Seçim yasalarıyla birlikte TBMM İç Tüzüğü’nde yapılacak tüm düzenlemelere geçilmesine karar verildi.
Süreklilik içinde inşaa
“Süreklilik içinde yeniden inşa uyum düzenlemesi” çerçevesinde varılan ilke mutabakatının içerikleri ise şöyle:
Noter yerine kurul
Anayasa gereği 20 milletvekili ile bir önceki seçimde oylarının toplamı % 10’u bulan partilerin aday göstermesi veya 100 bin kişinin imzasıyla Cumhurbaşkanlığı’na aday olunabiliyor.
Ancak imzanın noter aracılığıyla mı yoksa başka bir yöntemle mi olacağı tartışılıyordu.
Noter aracılığıyla olması halinde 15 milyon TL maliyet çıkacağından Anayasa’nın seçme ve seçilme hakkına aykırılık içereceği görüşüne varılmış.
Ayrıca Noterler Kanunu’nda siyasi partilere ilişkin “olağanüstü kongre için imza toplama” yetkisi verildiğinden, yeni bir görevlendirme için bu kanunda da değişikliğe gitme zorunluluğu görülmüş.
Bu nedenle noter yerine imzaların ilçe seçim kurulları tarafından toplanmasının uygun olacağı görüşünde birleşilmiş.
3 yardımcı
Cumhurbaşkanlığı yapılanmasında da siyasihukuki, ekonomik-idari ve teknik olmak üzere 3 yardımcı hedeflenmiş. Sayının artırılması yetkisi Anayasa’da da olduğu gibi Cumhurbaşkanı’na bırakılmış.
Baraj var, bölge yok
Yeni sistem oturana kadar Cumhurbaşkanlığı’nı kazananın TBMM çoğunluğunu da elinde tutması gerektiği görüşünden hareketle AK Parti % 10 barajın korunmasını MHP’ye kabul ettirmiş.
Baraj % 10’da kalacağı için dar veya daraltılmış bölge uygulamasından vazgeçilmiş.
Çok haneli ittifak bloku
Partilerin birlikte seçime girmesinin önünü açan düzenlemeye göre eğer A-B-C partileri ittifaka girmişse onlar için birleşik oy pusulasında “ittifak adıyla” bir sütun bulunacak. İttifaka giren 3 partinin de ayrı hanelerde kendi logoları ve parti isimleri altında milletvekili aday listesi olacak.
Seçmen ittifaktan hangi partiyi daha çok içselleştiriyorsa onun logosu üzerine mührü basacak; oyları birlikte sayılacak.
MHP Lideri Bahçeli’nin “İttifak olur ama iltihak olmaz” söylemi kapsamında yerel seçimde ittifak olmayacak.
D’hondt sistemine devam
Siyasi partilerin çıkaracağı milletvekili sayısıyla birlikte ittifakın toplam aldığı oylara düşen milletvekili dağılımın hesaplanmasında da 1961’den bu yana her seçimde uygulanan, D’Hondt veya nispi temsil diye adlandırılan sistem uygulanacak.
Örneğin, toplam oyları % 10 barajını aşan bir ittifakın, seçim bölgesindeki oyları toplamı 101 bin, ittifaka düşen milletvekili sayısı 7, oy dağılımı da A: 61 bin, B: 25 bin, C: 15 bin olsun. İttifak partilerinin oyları 7 milletvekiline ulaşana kadar 1, 2, 3, 4...’e sıralı bölünecek; A: 4, B: 2, C: 1 milletvekili kazanacak.
İki parti henüz TBMM İç Tüzüğü üzerindeki görüşmesini tamamlamamış, onun da gelecek toplantılarda karara bağlanması hedefleniyor.
