Yaşam

'Ensest' nedir?

Dünyanın çok büyük bir bölümünde tabu sayılan 'ensest' söz konusu olduğunda, kızkardeşle evlilik İran'ın eski Zerdüşt dininde mübahmış

21 Şubat 2009 02:00

* Dünyanın çok büyük bir bölümünde tabu sayılan 'ensest' ve etimolojisi, Taraf gazetesi yazarı Sevan Nişanyan tarafından masaya yatırıldı. 

* "İran’ın eski Zerdüşt dininde kızkardeşle evlenmek yalnız mübah değil, dinen farz ve vacip sayılıyormuş diyen Nişanyan, "Bizde yakın akraba evliliklerinin bazı bölgelerde daha yaygın olması acaba bununla alakalı olabilir mi?" sorusunu sordu. Nişanyan'ın yazısı şöyle:


Ensest’in Türkçesi nedir diye bana sormuşlar, sanki uzmanıymışım gibi. Aklıma gelenleri yazdım. Bacımacı olabilir mesela, *bacımak fiilinden. Sonra bacırgan, becergen gibi. Ama en iyisi galiba içdüzen. Entel esprileri anlayanlar için en-endogam da fena değil.

Latince castus, dişisi casta = namus ve töreye uygun olan. İyi aile kızları casta ve pia oluyorlar, tanımadıkları adamlarla fingirdeşmiyorlar, bacakları bitişik ve gözleri yere eğik oturuyorlar, söz verilmedikçe konuşmuyorlar. İngilizcesi, Eski Fransızcadan, chaste. Latince sıfatın zıddı incestus, yani namussuz, ahlaksız; ad biçimi de incestum (ahlaksız şey veya eylem). Neden? Çünkü Latince ön hecedeki /a/ sesi önüne ek alınca incelip /e/ olur. Kelime başındaki /k/ sesi Eski Fransızcada /ç/ sesine dönüşür, dolayısıyla ch yazılır. Ama ikinci hecede böyle bir hadise olmadığından Fransızcası inceste (/ensest/) İngilizcesi de incest (/insest/) kalmış.

Fransızca/İngilizce sözcük “evlenmesi caiz olmayan yakın akrabalar arasında cinsel ilişki” anlamında kullanılıyor. Yani sıfat değil ad. Bizde ise beş-on yıl var ki kesinlikle sıfat olarak yerleşti. Ensest ilişki şeklinde geçiyor. Ne yapalım, elalem öyle yapıyor diye biz de ad yapmak zorunda değiliz ki?

Buyurun bir başka lüzumsuz bilgi. İran’ın eski Zerdüşt dininde kızkardeşle evlenmek yalnız mübah değil, dinen farz ve vacip sayılıyormuş. Büyük İskender fethinden sonra Fars-Yunan kültür sentezi Ortadoğu’ya egemen olduğunda özellikle aristokrat sınıfı içinde kızkardeşle evlenme âdeti yaygınlaşmış.

Bizde yakın akraba evliliklerinin bazı bölgelerde daha yaygın olması acaba bununla alakalı olabilir mi?