T24 - İsrail devletinin kurulmasından önce bir Arap gazetesine gönderdiği mektupta Einstein, Ortadoğu'da barışın ancak Arap ve Yahudi doktorlar, yargıçlar, din adamları ve işçi temsilcilerinden kurulacak 8 üyeli bir 'gizli konsey' tarafından sağlanabileceğini ileri sürmüş.
Nobel ödüllü fizikçi Albert Einstein'ın sevgililerine yazdığı mektuplar ile bilim dünyasında devrim yaratan keşiflerine dair not aldığı defterlerini içeren kişisel arşivi, ilk kez dijital ortama aktarıldı. Kudüs İbrani Üniversitesi, nem ve sıcaklığın belirli seviyelerde tutulduğu depolarda sakladığı ve daha önce hiçbir yerde yayımlanmamış parçaların da bulunduğu arşivin yüksek çözünürlüklü fotoğraflarının çekildiğini ve bu fotoğrafların internette yayımlandığını açıkladı.
Einstein'ın arşivinde yer alan 80 bin parça, İsrail Ulusal Kütüphanesi'nin Isaac Newton'un teolojik metinlerini dijital ortama aktarmasına yardım eden Polonsky Vakfı'nın katkılarıyla kataloglandı. Site, 7 bin sayfadan oluşan 2 bin belgeye erişim sağlıyor. Projeye ABD'deki Princeton Üniversitesi ile Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü de destek verdi.
Hasta anneye giden kart
İbrani Üniversitesi'nin koleksiyonunda, Einstein'in elyazısı ile araştırmalarına dair not düştüğü 14 defter, ünlü fizikçinin meslektaşlarına ve sevgililerine yazdığı mektuplar, görecelik kuramına dair elyazısı ile yazılmış bir açıklama, E=MC2 formülü ile ilgili bir özet ve Einstein'in hasta annesine gönderdiği bir posta kartı da yer alıyor. Koleksiyon, bilim adamının hayranlarından aldığı mektupları da içeriyor. Bu mektuplardan birinde 6 yaşındaki bir kız çocuğu, ünlü bilim insanına "Gazetede bir resminizi gördüm. Sanırım saçınızı kestirirseniz daha iyi olacak" yazmış.
Ortadoğu için öneriler
Einstein, koleksiyondaki mektuplarında nükleer silahsızlanmadan, İsrail-Filistin çatışmasına kadar birçok farklı konuda düşüncelerini açıklamış. Yahudi kökenli Einstein'ın, yazışmalarında "Araplarla Yahudilerin nasıl beraber yaşayacakları" konusunda çözemediği soruna ilişkin düşüncelerine yer verdiği görülüyor.
'Politikacıların yer alamadığı barış'
Dönemin Falastin dergisi editörü Azmi El Naşaşibi'yle 1929 ve 1930 yıllarında yazışan Alman Fizikçi, iki taraf arasında politikacıların yer almadığı bir barış anlaşması sürecinden bahsediyor. İsrail devletinin kurulmasından önce bir Arap gazetesine gönderdiği mektupta Einstein, Ortadoğu'da barışın ancak Arap ve Yahudi doktorlar, yargıçlar, din adamları ve işçi temsilcilerinden kurulacak 8 üyeli bir "gizli konsey" tarafından sağlanabileceğini ileri sürmüş. Yazışmalar, Einstein'in İsrail kurulmadan önce böyle devlete ilişkin şüphelerini dile getirdiğini, ama kurulduktan sonra İsrail'i desteklediğini de ortaya koyuyor.
'İsrail milliyetçilikten uzak durmalı'
Ancak ülkenin ilk cumhurbaşkanı olması yönündeki teklifi reddeden Einstein, İsrail'in milliyetçilikten uzak durması gerektiğinin altını çiziyor. Einstein, gelecekteki Filistin bölgesi için hayalini "bu topraklara sahip iki halkın barış ve işbirliği içinde yaşadığı bir yer" olarak tanımlıyor.
Genel görecelik kuramını geliştirerek bilim dünyasında devrim yapan ve 1921 yılında fotoelektrik etki üzerine çalışmalarıyla Nobel Fizik Ödülü'ne layık görülen Einstein, İbrani Üniversitesi'nin kurucularından biriydi. 1955 yılında yaşamını yitiren Einstein, arşivini ve fotoğraflarını kullanma hakkını İbrani Üniversitesi'ne bağışlamıştı.
