Cildimizin rengini oluşturan melanin, derimizin üst katmanında var olan ve melanosit dediğimiz hücreler tarafından üretilir. Melasma veya doğum lekesi, renk oluşturan sistemin doğru çalışmadığı durumlarda, yüzde yama tarzı açık ya da koyu kahve renkli düzensiz sınırları olan lekelerin oluşumudur.
Deri Hastalıkları Uzmanı Dr. Arda Eminzade Hamileyiz Biz dergisine yaptığı açıklamada: "Doğum lekesi her türlü cilt tipinde ve her iki cinsiyette de görülebilir, ancak bayanlarda ve deri tipleri esmer, yani koyu olanlarda daha sık görünmektedir. Doğum lekesi genelde yavaş ve simetrik olarak gelişir. Ayrıca, yıllar boyunca da devam edebilir. Lekeler genelde yaz aylarında ve solaryum sonrasında koyulaşma eğilimi gösterir." diyor.
Oluşum nedenleri
Doğum lekesinin bir çeşidi olan kloasma, hamilelik ile birlikte gelişir. Doğum lekesinin oluşumunun çeşitli sebepleri vardır. En önemli faktörü genetik yatkınlıktır. Hamileliğiniz, kullandığınız doğum kontrol hapları, hormonsal bozukluklarınız ve çeşitli hormon tedavileriniz sırasında leke gelişebilir. Kadınlık hormonu olarak adlandırılan östrojenin, doğum lekelerine yatkınlığını artırdığı düşünülmektedir. Bazı epilepsi ilaçlarını kullanmanız sonucunda da lekeler gelişebilir. Ayrıca, stresin de lekelerin oluşumunda etkili olabileceği düşünülmektedir.
Erkeklerde daha az sıklıklar leke gelişir. Bunun sebebi genelde hormonal faktörlerden ziyade, güneş ışını ve bazı kozmetik ürünlerin olumsuz etkileri olabilir.
Tedavisi
Melasmaya, yani doğum lekesine karşı tedavide iki temel yaklaşım uygulanır. Bunlardan biri renk açıcı kremler, diğeri ise peeling uygulamasıdır. Açık tenli kişilerde tedavide başarı oranı, koyu tenli kişilere göre daha fazla ve tedaviden sonra tekrarlama olasılığı daha azdır.
Kremler
Hidrokinon içeren kremler: Yapınıza göre farklı oranda ve 1 yıla kadar kullanabilirsiniz. Yüksek yoğunlukta ve bol miktar kullandığınızda, cildinizde kızarıklık ya da tahrişe neden olabilir.
Tretinoin kremler: Genelde akşamları sürmeniz önerilir. Tıpkı hidrokinon gibi cildinizde tahrişe neden olabilir. Tedavisine uzun süre devam etmeniz gerekir.
Kortizon içeren kremler: Kullanımları genelde hidrokinon ve tretinoin ile kombine şekilde tedavinizde yer almalıdır.
Azleik asit ve kojik asitler: Diğer ilaçların etkinliğini artırabilir.
Peelingler
Kimyasal peeling: Deride soyma yaparak, melasma yani doğum lekesi tedavisinde etkilidir. Glikolik asitler, jessner solüsyonu ve trikloroasetik asit gibi peeling sistemleri, dermatoloji uzmanınızın tarafından uygun konsantrasyonlarla ve 1–4 hafta aralıklarla uygulanabilir. Peeling seanslarınızın sayısı, cildinizin tedaviye yanıtına göre 10–20 seans arasında değişir.
Diğer tedavi yöntemleri dermabrazyon (Mekanik peeling) IPL (Intensive pulse light=Yoğunlaştırılmış atımlı ışık) ve lazer uygulamasıdır. Dermabrazyon uygulamasının bazı yan etkileri olduğu için doğum lekelerinin standart tedavi yöntemleri arasında yer almamaktadır. IPL ve çeşitli lazer türleri, daha önce sözü edilen tedavi yöntemlerinde yeterli yanıt alınamadığı zaman, uygun tedavi seçenekleri sayılabilir. IPL yöntemi ile diğer tedaviler birlikte uygulanabilir.
Önleminizi alın
• Güneş ve ultraviyole ışınları, doğum lekelerinizin koyulaşmasına neden olur. Bu yüzden güneşten korunmanız önemlidir. Kullanacağınız güneş koruyucu kremlerinizi, cilt tipinize ve iklim şartlarına göre belirlemelisiniz. Dikkat etmeniz gereken konu, ürünün UVA ve UVB ışınlarına karşı koruma sağlayabilmesidir. Güneş koruyucu kremleri, dışarı çıkmasanız bile sürmelisiniz. Ayrıca bilmelisiniz ki güneş koruyucular maksimum %97–98 koruma sağlarlar. Bu yüzden güneşten kaçınmayı bir alışkanlık haline gelmelisiniz.
• Solaryuma gitmeniz de sakıncalıdır.
• Doğum lekenizin varlığında, doğum kontrol hapları yerine başka korunma yöntemlerini seçmelisiniz.
• Makyaj ürünleri, kolonya ve parfümü özellikle güneş sonrası kullanmanız, leke oluşumunuzu tetikleyebilir. Bu yüzden sakıncalıdır.
En çok nerelerde oluşur?
Doğum lekesi üç şekilde görülebilir. Yüzün orta kısmında, yanaklarda ve çene bölgesinde. En sık görülen alan; simetrik şekilde yüzün orta kısmı yani alın, yanaklar, üst dudak ve burun üzeridir. Bazen ön kol ve boyunda da gelişebilir. Nadiren doğum lekesi daha geniş alanlara yayılabilirken, bazen de tutulumu simetrik olmayabilir.
Doğum lekesinin türleri
Melaninin yerleşim yeri doğum lekesinin türünü belirler. Eğer derinin üst katmanında (Epidermis) melanin artışı varsa, lekeler kahverenginde görülür. Bu türün tedaviye yanıtı daha iyidir. Eğer melanin artışı derinin alt katmanında oluşmuş ise (Dermis), lekeler mavi gri renkli olur ve tedavisi daha zordur. Bu iki türün klinik olarak ayırt edilmesi, wood lambası muayenesi ile mümkündür.
Sonradan geçer mi?
Doğum sırasında gelişen doğum lekesi, doğumdan sonra kaybolabilir. Bazen de kalıcı olabilir ve hatta tedavi sonrası tekrarlayabilir. Ayrıca yaz aylarında belirginleşir ve kış aylarında daha hafifler veya kaybolabilir.
