DİSK, 15 Temmuz darbe girişiminin ardından ilan edilen OHAL'in birinci yıl dönümünde bir rapor yayımladı. "Emeğin OHAL bilançosu" adlı yayımlanan raporda, OHAL'in çalışma yaşamına etkileri rakamlarla yer verildi. 112 bin 530 kamu işçisinin işten çıkarıldığını belirtilen raporda, "Belediyelerden KHK ile ihraç edilen Genel İş Sendikası üyesi işçilerin sayısı 506'dır. Kayyum atanan belediyeler tarafından iş sözleşmeleri feshedilen Genel-İş üyesi işçilerin sayısı ise 1456'dır. Böylece toplam 1959 Genel-İş üyesi KHK ve Kayyum marifeti ile işten çıkarılmıştır" denildi.
"Emeğin OHAL Bilançosu" başlıklı raporun ilgili kısmı şöyle:
OHAL döneminde en yaygın ve kapsamlı ihlal edilen hak çalışma hakkıdır.
Bir yıllık OHAL döneminde 112.530 kişi kamudan ihraç edilmiş, Cumhuriyet tarihinin en büyük kamu görevlisi tasfiyesi yaşanmıştır. Kamuda yaşanan ihraç ve tasfiyeler 27 Mayıs, 12 Eylül gibi darbe dönemleriyle kıyas kabul etmeyecek kadar kapsamlıdır. 12 Eylül döneminde kamu kuruluşlarından 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu kapsamında yaklaşık beş bin kişinin çıkarıldığı düşünülecek olursa 15 Temmuz darbe girişimi sonrası yaşanan tasfiyenin boyutları daha iyi anlaşılabilir.
Kamuda yaşanan tasfiye, darbe ve darbecilerle mücadele sınırını aşmış, hukuk devletinin temel ilkelerini çiğneyen bir hal almıştır. Darbe girişiminin siyasi ayağı ısrarla ortaya çıkarılmamakta, darbecilerin mensup oldukları örgütün devleti işgal etmesine göz yumanlar, onunla işbirliği içinde hareket edenler hakkında hiçbir işlem yapılmamaktadır. Ama geçmişte suç olmayan bir fiilden dolayı kamu görevlileri kamudan ihraç edilmektedir. Bu durum adil değildir, hukuka uygun değildir, ölçülü değildir.
Yüz bini aşan kamu görevlisi somut bir delile dayanmadan, savunma hakkı tanınmadan ve adil yargılanma yolları tıkanarak kamu görevinden çıkarılmış, sadece kamu görevinden çıkarılmakla kalınmamış, ihraç edilenler damgalanmış, suçlu ilan edilmiş, emekli ikramiyelerinden mahrum bırakılanlar olmuş, pek çoğunun özel sektörde de iş bulmasını engelleyici uygulamalar söz konusu olmuştur. İhraç edilenler yandaş bazı gazetecilerce utanmazca "sivil ölüm” olarak adlandırılan uygulamaya maruz bırakılmıştır.
Bilindiği gibi, kayyum atanan belediyelerin birçoğu DİSK Genel-İş Sendikası'nın örgütlü olduğu belediyelerdir. Belediyelerden KHK ile ihraç edilen Genel İş Sendikası üyesi işçilerin sayısı 506'dır. Kayyum atanan belediyeler tarafından iş sözleşmeleri feshedilen Genel-İş üyesi işçilerin sayısı ise 1456'dır. Böylece toplam 1959 Genel-İş üyesi KHK ve Kayyum marifeti ile işten çıkarılmıştır. İşlerine iade edilen Genel-İş üyesi işçi sayısı ise 50 ile sınırlı kalmıştır. 28 Genel-İş üyesinin iş sözleşmesi ise askıya alınmıştır.
Bunların yanı sıra iş cinayetleri ile ilgili sosyal medyada paylaşım yapan, işçi sağlığıyla ilgili çalışmalar yapan DİSK üyelerinin de aralarında olduğu birçok kişi, sendikal faaliyetleri nedeniyle işinden edilmiştir.
5597 akademisyenin ihraç edildiği bu dönemde, Barış Bildirisi imzacılarından olan ve birçoğu aynı zamanda emeğin sorunlarıyla ilgili çalışmalarda bulunan 400'e yakın akademisyen üniversitelerden uzaklaştırılmıştır.
Çalışma hakkı elinden alınanların adil yargılama yolu da kapalıdır. İdari yargı organları KHK ile yapılan ihraçlar konusunda görevsizlik kararı vermiş, Anayasa Mahkemesi OHAL KHK'larını incelemekten kaçınmış, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ise iç hukuk yolları tüketilmediği için başvuruları kabul etmemiştir. Bilindiği gibi bu konuda Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu kurulmuştur. Ancak bu komisyona 110 bin başvuru gelmesi, yılda 250 gün ve günde ortalama 8 saat çalışılması durumunda, her dosyaya 5 dakika ayrıldığında dahi başvuruların sonuçlanması için 5 yıl gereklidir. 1 yıl içinde başvuruları tamamlamak için her dosyaya ayrılması gereken süre 65 saniyedir.
Çalışma yaşamındaki ihlallerle ilgili bir diğer konu da işçi alacaklarıdır.
KHK'ler ile çok sayıda vakıf üniversitesi, hastane, vakıf, dernek, gazete, televizyon, dergi, yayınevi ve dağıtımcı kapatılmış ve malvarlıkları Hazine'ye ve Vakıflar Genel Müdürlüğüne devredilmiştir. Ancak bu işçilerin özel hukuk çerçevesindeki alacakları KHK ile ortadan kaldırılmıştır. Bu durum olağanüstü hal ilanının amacını aşmakta ve iş hukukunda kalıcı değişiklik getirmektedir. Bu kuruluşlara el koyan devlet bu kuruluşlarda çalışan işçileri mağdur edemez. Bu kuruluşların kapatılması ile işçilerin ücret ve kıdem tazminatı alacakları ödenmelidir.
OHAL döneminde çalışma yaşamını ilgilendiren bir başka konu da sendikaların kapatılmasıdır.
OHAL sırasında sendikaların faaliyetlerinin tedbiren durdurulması mümkündür ancak kapatma hukuka aykırıdır. Kapatma kararı mahkemeler tarafından verilmelidir.12 Eylül darbesinin ardından dahi sendikalar kapatılmamış, faaliyetleri durdurulmuş ve haklarında kapatma davası açılmıştı. Darbe girişimi ile ilgili olduğu yönünde güçlü emareler olan sendikaların faaliyetlerinin durdurulması ve haklarında dava açılması gerekirken, OHAL-KHK ile sendikaların temelli kapatılması Anayasa'ya açık aykırılık oluşturmuştur.
OHAL'in bir yıllık uygulamasında işçiler ve sendikalar çeşitli baskı ve engelleme ve tehditlerle yüz yüze kalmıştır.
OHAL bahane edilerek birçok sendikal faaliyet ve işçi eylemi yasaklandı veya engellenmiştir. Konfederasyon olarak DİSK'in, bunun yanı sıra Birleşik Metal-İş, Gıda-İş, Güvenlik-Sen, Limter-İş ve Nakliyat-İş sendikalarımızın da aralarında olduğu sendikaların, çalışma yaşamına ilişkin konulardaki bazı basın açıklamaları ve bilgilendirme amaçlı kimi salon toplantıları engellenmiştir. Bu engellemelerin ayrıntılı bir listesi raporumuzda mevcuttur.
OHAL döneminde en yaygın ihlal edilen işçi haklarından bir diğeri ise grev hakkı olmuştur.
AKP OHAL'e kadar olan iktidar döneminde toplam 8 grevi ertelemişken sadece bir yıllık OHAL uygulaması boyunca beş büyük grev milli güvenlik, genel sağlık ve finansal istikrarı bozucu olduğu gerekçesiyle ertelenmiştir/yasaklanmıştır. Yasaklanan grevler arasında Birleşik Metal-İş sendikamızın iki grevi de vardır. Grev ertelemelerinin OHAL uygulamasının bir parçası olduğu bizzat Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından iki kez işveren örgütlerinin toplantılarında ve altı çizilerek vurgulanmıştır.
Oysa OHAL döneminde de greve çıkılabilir. OHAL grev yasağı anlamına gelmez. Grev uygulamaları OHAL ilanına yol açan sebeplerle ilgili olmadığı için OHAL-KHK ile grevlerin yasaklanması hukuksuzdur.
Raporun tamamını okumak için tıklayınız:
