Amerikalı iktisatçı Arthur Okun’un 1970’lerin sonunda ‘dert endeksi’ adı altında geliştirdiği endeks, basit olmasına rağmen ekonomik ve politik açıdan oldukça işlevsel bir gösterge. Bir ülkede yaşanan yıllık enflasyon ve işsizlik oranlarının toplamından oluşan bu endeks toplumun ne düzeyde dertli olduğunu ifade etmek için ekonomistler ve siyasetçiler tarafından uzun yıllar boyunca kullanılmış… Toplumun dertlerini göstermesi açısından da oldukça faydalı bulunmuş bir endeks.
Arthur Okun’un ‘dert endeksi’ni köşesine taşıyan Taraf yazarı Süleyman Yaşar, 10 Eylül tarihli yazısında bu endeksten bahsederek, The Wall Street Journal’ın haftasonu nüshasında yayınlanan Arthur Okun’un ‘dert endeksi’ne göre ABD’deki ve Türkiye’deki siyasetçileri incelemiş.
Sonuçlar enteresan:
Geçen 40 yıl içinde Amerikalılara en az derdi 1993-2000 yılları arasında Bill Clinton çektirmiş. Yani Amerikalılar Clinton döneminde enflasyonun ve işsizliğin en düşük olduğu dönemi yaşamış. Clinton döneminde enflasyon ve işsizlik toplamı yüzde 10’u geçmemiş ve yüzde 7’ye kadar inmiş.
ABD’de en dertli dönem ise Jimmy Carter dönemi olmuş. Enflasyon ve işsizliğin toplamı yüzde 22’ye ulaşmış.
Dert endeksine göre Türkiye’de ise Başbakan Recep Tayyip Erdoğan bugüne kadar olan icraatlarıyla halka en dertsiz günleri yaşatmış. Erdoğan döneminde enflasyon ve işsizlik oranlarının toplamı 2005 yılında yüzde 18’e kadar inmiş. Erdoğan döneminde dert endeksi en fazla yüzde 20’ye çıkmış. Yani Erdoğan’ın başbakanlığı döneminde Türkiye en dertsiz günlerini yaşamış…
Dert endeksinde başbakanlar içinde ikinci sırada Abdullah Gül yer alıyor. Bülent Ulusu üçüncü ve Yıldırım Akbulut ise dördüncü. Akbulut döneminde dert endeksi yüzde 69 olmuş.
Türkiye’nin en dertli dönemi ise Tansu Çiller ve Süleyman Demirel’inki olmuş. Tansu Çiller’in başbakanlığında enflasyon ve işsizlik oranları toplamı yüzde 133.8’e kadar çıkmış, Demirel ise dert endeksini yüzde 118.8’e ulaştırmış. Mesut Yılmaz da dert endeksini yüzde 106.5’e çıkartarak halka dert çektirenler sıralamasında üçüncülüğü almış.
Bülent Ecevit dert endeksini yüzde 77’ye, Turgut Özal ise yüzde 78.1’e kadar yükseltmiş. Necmettin Erbakan da dert endeksini yüzde 85.7’ye ulaştırmış
Dolayısıyla ‘dert endeksi’ne göre, geçen 28 yıl içinde seçimle gelen başbakanlar sıralamasında Recep Tayyip Erdoğan halka en dertsiz günleri yaşatan başbakan olarak öne çıkıyor.
Dert endeksi= Enflasyon oranı+ işsizlik oranı
Başbakanlar Dert endeksi
Recep Tayyip Erdoğan 20.0
Abdullah Gül 29.1
Bülent Ulusu 48.8
Yıldırım Akbulut 69.0
Bülent Ecevit 77.0
Turgut Özal 78.1
Necmettin Erbakan 85.7
Mesut Yılmaz 106.5
Süleyman Demirel 118.8
Tansu Çiller 133.8
Arthur Melvin Okun
ABD’li ekonomist Arthur Melvin Okun (1928 - 1980), 1968 ve 1969 yıllarında Council of Economic Advisors'da başkanlık görevini yürüttü. Council of Economic Advisors'dan önce Yale Üniversitesi'nde ve takip eden yıllarda Brookings Institution'da öğretim üyeliği yaptı.
Bu konuda çalışma yapan ilk ekonomist olarak, işsizlik ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi anlatan Okun Kuralı'nı ekonomi bilimine kazandırdı.
