TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi’nin mart sayısında Darwin’le ilgili yazının sansür edilmesinin gerisinde, daha büyük bir skandalın yattığı ortaya çıktı. TÜBİTAK’ın yeni yönetimi, 20 Ocak 2009’da hiçbir açıklama yapmadan altı akademik derginin editörünü görevden aldı. Editörler, yerlerine yeni isimlerinin atandığını dergilerin web sitelerinden öğrendi. Üstelik bu editörlerin hepsi, görev yaptıkları dergiye uluslararası bir nitelik kazandırmış isimlerdi.
Bilim ve Teknik Dergisi’nin mart sayısında Charles Darwin’le ilgili makalenin sansürlenmesiyle gündeme gelen TÜBİTAK’ta (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu), 20 Ocak’ta 2009’da altı bilim dergisi editörünün kendilerine haber bile verilmeden görevden alındığı ortaya çıktı. Görevden alınan isimler, yönettikleri dergileri, uluslararası bilim camiasına kabul ettirmiş ve hatta söz konusu dergileri Science Citation Index Expanded’a sokmayı başarabilmiş isimler. Daha da ilginç olan ise editörlerin, yerlerine yeni isimlerin atandığını, yönettikleri dergilerin web sitelerinden öğrenmeleri.
’Yönetime direnen görevden alınıyor’
Konu ile ilgili olarak Cumhuriyet Bilim ve Teknoloji Dergisi’ne bir mektup yazan Hacettepe Üniversitesi öğretim üyesi ve TÜBİTAK’ın eski Tıp Bilimleri Dergisi (Turkish Journal of Medical Sciences) editörü Doç. Dr. Mahir Özmen, görevden alınan isimlerin dergilerini indexslere taşımayı başaran isimler olduğunu belirterek şunları söyledi:
"Popüler bilim dergisi Bilim ve Teknik’te son yaşanan olaylar nedeniyle TÜBİTAK web sitesinden kamuoyuna bir duyuru yapıldı. Dikkatle okuduğunuzda ’yetki, yetki aşımı’ ifadelerine rastlarsınız. Dergiler için ’puplication ethics (yayın etiği)’e baktığınızda olmazsa olmaz olan ’editorial freedom (editoryal bağımsızlık)’ kavramının her geçen gün nasıl yitirildiğini, buna direnenlerin nasıl bir uygulamayla görevden alma sürecine tabii olduklarını görürsünüz. Büyük resmin içindeki asıl ayrıntı, bence Akademik Bilim Dergileri ile ilgili sorundur."
’Utandığım için söyleyemedim’
Doç. Özmen, altı akademik derginin editörü görevden alınırken, Darwin skandalı ile adını duyuran Dr. Çiğdem Atakuman’ın görevde olduğunu ve olup biteni sadece seyretmeyi tercih ettiğini belirterek, "Pek çok ünlü bilim insanı durumu protesto ederek istifa ederken seyirci kalmayı ve bu boşluktan faydalanmayı düşünen inanış"ın sorgulanması gerektiğini ifade etti.
Editörlüğünü yaptığı Kimya Dergisi’ni (Turkish Journal of Chemistry), daha 1995’te uluslararası bilim çevrelerine kabul ettiren Prof. Bahattin Baysal ise, "Görevden alındığınızı neden haber vermediniz" sorusunu, "Utandığım için görevime son verdiklerini kimseye duyurmadım" diyerek cevapladı.
Sorularımızı yazılı olarak isteyen TÜBİTAK’tan ise, haber sayfalarımıza konuncaya kadar herhangi bir açıklama gelmedi.
İşte görevden alınanlar ve dergileri
Prof. Dr. Aydın Aytuna - Turkish Journal of Mathematics.
Prof. Dr. Kemal Leblebicioğlu - Turkish Journal of Electirical Engineering and Computer Sciences.
Prof. Dr. Bahattin Baysal - Turkish Journal of Chemistry.
Prof. Dr. Nevin Selçuk - Turkish Journal of Engineering and Environmental Sciences.
Prof. Dr. Yiğit Gündüç - Turkish Journal of Physics.
Doç. Dr. Mahir Özmen - Turkish Journal of Medical Sciences.
