Damar sertliği sistemik bir hastalıktır, yani vücudun her yerinde görülebilir. Dr. Hasan İnsel, Milliyet gazetesindeki yazısında (19.02.09), bacakta görülen damar sertliğini anlatıyor. İnsel’in yazısı şöyle:
“Damar sertliği vücudun her yerinde görülebilir. Bacaklara kan götüren atardamarların daralmasında belirti, yürürken ortaya çıkan ağrıdır. Sigara içenler, şeker, hipertansiyon hastaları yüksek risk altındadır.
Kuruluşumuzun 6. yılında Dr. Üstün Çelikler aramıza katılmıştı. Diğer bir hesapla, tam 21 yıldır İntermed’de beraberiz. Onun ince espri anlayışı ile yaptığı taklitleri ve olayları, ülkemizin çeşitli yörelerinin aksanı ve yorumu ile anlatışı, bizim günümüzün bir parçası oldu.
Başımız sıkıştığında hepimizin danıştığı, her konuda bilgi ve ilgi sahibi, çok özel bir kişi. Kendisi dahiliye uzmanı olduğu için check - up hastalarımızın çoğunun muayenesini o yapar. Geçenlerde “damar sertliği dendi mi herkes kalpte olursa önem veriyor, bacakları pek önemsemiyor” diye dert yanıyordu. O zaman, “Bu konuyu anlat da önemi anlaşılsın” dedim. İşte Dr. Üstün Çelikler’in kalp dışı damarlarla ilgili anlattıkları:
Damar sertliği sistemik bir hastalıktır, yani vücudun her yerinde görülebilir. Bir yerde olan damar sertliği az ya da çok, bütün vücuttaki diğer atardamarlarda da vardır. Her organın atardamarına ait damar sertliği farklı belirtiler verir. Bacaklarımıza kan götüren atardamarların hastalığında, yani içlerinin daralmasında belirti, çoğunlukla yürümekle ortaya çıkan ağrıdır. Bu tip çevre damarlarında olan atardamar hastalığına “periferik arter hastalığı” denir.
Yürürken bacaklara gelen her ağrı damar sertliğine mi bağlıdır?
Damar sertliğine bağlı bacak ağrıları genelde harekete başlar başlamaz değil, bir miktar yol yürüdükten ve özellikle biraz eğimli yerde yürüdükten sonra çoğunlukla baldırda başlar ve istirahatta birkaç dakika içinde geçer. Bu ağrı hareket etmediğiniz sürece tekrarlamaz. Bazı hastalarda bacak damarlarının tıkalı olduğu bölge daha kalçaya yakın ise aynı ağrı baldırda değil daha çok kalça üzerinde hissedilir. Bu yürüyüşte gelen ve dinlenince geçen kalça ağrıları, seyrek olmayarak bel fıtığıyla karışır.
Hastalarımızın çoğunda bacak damarlarında tıkanıklıkla beraber az veya çok bel fıtığı da olduğu için doğru tanının konması zaman alabilir. Burada unutulmaması gereken nokta, damar sertliğine yani damar tıkanmasına bağlı ağrıların istirahatta değil eforla yani hareketle ilişkili olmasıdır. Halbuki bel fıtığı ile ilgili ağrılar çoğunlukla istirahatte, geceleri yatakta da olabilir ve geçmeleri damar sertliğine bağlı ağrılarda olduğu gibi birkaç dakika içinde olmaz.
Kimlerde daha sık oluyor ve nasıl tanı konuyor?
Sigara içenler, şeker hastaları, hipertansiyon hastaları, kalp damar ve boyun damarlarında damar sertliği olanlar yüksek risk altındadır. Yaşın ilerlemesi ile özellikle erkeklerde risk artar. Kadınlarda periferik damar hastalığı görülme sıklığı daha düşüktür.
Tanı genellikle doktor muayenesiyle konulursa da, bacak tansiyonunun kola göre düşük çıkması ve doppler ultrason gibi metotlarla da ayırıcı tanı konabilir. Bilgisayarlı tomografi ile yapılacak anjiyografi de özellikle girişim düşünülen hastalarda çok iyi sonuçlar vermektedir.
Doktor kontrolünde yürüyüş
Yürüyünce baldırıma gelen ağrı nedeniyle yürümemem mi lazım?
Baldırınıza gelen ağrı, adalenin egzersiz anında atardamarlardan yeteri kadar temiz kan alamamasına bağlı olarak gelişir. Oksijen alamayan bacak adalesi, kana birtakım maddeler salar bu ağrı yapar. Hareketin durmasıyla ağrı da süratle azalır. Düzenli yürümek çoğu vakada yararlıdır, ağrı gelince durup sonra tekrar yürüyerek kılcal damar gelişimini artırabilirsiniz. Bu yürüyüşleri muhakkak doktorunuzun onayı ile yapmalısınız.
Yürümek dışında bir tedavisi var mı?
Tıkalı bölge özellikle diz üstü kısımlarda ise kalp damarlarında olduğu gibi balon - stent ile damar açılabildiği gibi cerrahi girişim de imkân dahilindedir. Bununla beraber diz altı tıkanıklıklarda veya yaygın damar hastalığında yakınmalar çok değil ise izlemek bir seçenektir. Bu arada sigarayı tamamen bırakmak, sigara dumanı bulunan yerlerde de bulunmamak şarttır. Kolesterol düşürücü ilaç kullanımı damar sertliğinin ilerlemesini engellemesi nedeniyle şarttır.
Bacaklarımı nasıl koruyabilirim?
Ayak bakımı çok önemlidir. Her gün ayaklarınızı ve altını kontrol edin, parmak aralarınızı mantar (beyazlanma) ve yırtık çatlak açısından inceleyin. Tırnak batması halinde hemen doktora başvurun.
Günde bir veya iki kez ayaklarınıza nemlendirici krem sürün. Tırnaklarınızı banyodan çıktıktan sonra yani yumuşadıktan sonra kesin, çok derin ve kıvrımlı değil düz kesin. Nasırlarınızın tedavisi ile siz uğraşmayın, doktorunuza danışın.”
