Soru: Merhaba. Benim 1,5 yaşında bir oğlum var. Tuvalet eğitimine ne zaman başlamam gerekiyor ve bunu nasıl yapacağım? Arada onu tuvalete tutuyorum, alıştırmaya çalışıyorum. Bu konuda beni aydınlatırsanız çok sevinirim. Teşekkürler.
Gönderen: Derya K.
Cevap
Sayın Derya Hanım,
Tuvalet eğitimi, çocuğun hiçbir kimsenin yardımı ve hatırlatması olmadan, kendi kendine tuvaletinin geldiğinin farkına varıp, tuvalete gidip tuvaletini yapabilmesi anlamına gelir. Diğer bir deyişle, çocuğunuzun tuvalete gitme davranışını kontrol edebilmeye başlamasıdır. Anne babaların belirli saatlerde çocuğunu tuvalete oturtması, bezini açması veya çocuğun hareketlerinden tuvaletinin geldiğini anlayıp tuvalete götürmesi tuvalet eğitimi değildir. Çünkü, bu durumlarda çocuğun tuvaletini yapması kendi kontrolü altında değildir.
Tuvalet eğitimi için çocuğun 2-2,5 yaşına gelmesi beklenmelidir. Çünkü çocuğunuzda tuvaletini yapmayla ilgili organlar/kaslar bu yaşlar civarında gelişir. Bu yaşlardan önce çocuk tuvaletinin geldiğini hissetse bile tutamaz. Çocuğunuzun tuvaletinin geldiğinin farkına varması, farkına vardıktan sonra tutabilmesi ve gidip yapabilmesi, bu işlemin tümü ile ilgili organlarla (böbrek, karın kasları, sidik torbası) beyin arasındaki sinyallerin gidip gelebilmesi için yeterli gelişimin tamamlanmış olması gereklidir.
2-2,5 yaşından önce çocuk tuvalet eğitimi için zorlanmamalıdır. Zorladığınızda siz ve çocuğunuz arasında bir mücadele olabilir. Tuvalet eğitimi 1-1,5 yaşlarında verilmeye çalışıldığında hem siz hem de çocuğunuz gereksiz yere üzülmüş ve zorlanmış olacaksınız. Ayrıca erken yaşta zorlamayla yapılan tuvalet eğitiminin daha sonraki yaşlarda bazı davranış ve kişilik bozukluklarına da yol açtığı yapılan araştırmalarda saptanmıştır. Örneğin; çok erken yaşlarda zorlanarak alıştırılan çocuklar daha büyük yaşlarda altlarına yeniden kaçırabilirler.
Tuvalet eğitiminde dikkat etmeniz gereken bazı noktaları belirtmek isteriz:
Çocuklar genelde tuvalet eğitimine hazır olduklarında bazı işaretler verirler. Bunlar ara sıra gündüz uykularından kuru kalkmaya başlamaları, bezden rahatsız olduklarını ifade etmeleri veya 1-2 saat kuru kalabilmeleridir.
Çocuk düzenli ve devamlı olarak oturağa oturtulabilir. Oturtma aralıkları çocuğun gün içindeki faaliyetlerine göre ayarlanabilir. Örneğin; yemeklerden sonra, uykudan önce gibi. Böylece çocuk hem tuvalete oturmaya alışacak hem de tuvaletinin gelişi düzene girecektir. Bu aralıklar çocuktan çocuğa, çiş sıklığına ve düzenine göre ayarlanmalıdır.
Çocuk tuvalete oturtulduğunda biraz oyalanmalıdır. Henüz tuvaletini yapmasıyla ilgili kasları çok iyi gelişmemiş olduğundan, tuvaletini hemen oturur oturmaz yapamayabilir veya hepsini bir anda yapamayabilir. Bu nedenle tuvalette otururken eline bir oyuncak verilebilir veya kısa bir hikâye kitabı okunabilir. Böylece hem tuvaletini yapması sağlanır hem de tuvalet işi zevkli ve keyifli bir hale dönüşmüş olur.
Çocuğa tuvaleti geldiğinde bunu söylemesi ve tuvalete gitmesi gerektiği anlatılmalıdır. Böylece ondan ne beklenildiği açıkça belirtilmiş olur.
Kazayla altına yaptığı zamanlarda ise çocuğu utandırıcı mahçup edici ifadelerden özellikle sakınılmalıdır. Utandırıcı ve aşağılayıcı laflar söylendiğinde çocukta suçluluk duygusu oluşabilir.
Çocuğunuz kakasını kendisine ait ilginç bir ürün olarak görmektedir. Kakasının kendi vücudundan çıktığının yeni farkına varmıştır. Bu nedenle kakasıyla ilgili olumsuz şeyler söylemekten kaçınılmalıdır. Anne, çocuğunun altını silerken kötü koktuğunu söyler, burnunu kapatıp lazımlığı yüzünü ekşiterek hemen döker ya da kakasına bakmak istediğinde ona kızılırsa duyguları incinir. Onun ilgisini paylaşılıyormuş gibi görünüp rol yapmak gerekmez ancak kakasının pis olduğunu ve iğrenmesi gerektiği ona aşılanmamalı. Çocuk kakasının ailesini iğrendirdiğini bilirse tüm vücudunun dolayısıyla da kendisinin ailesini iğrendirdiğini düşünebilir.
Doktorunuz tarafından gerekli görülmemişse bağırsak hareketlerini kolaylaştırmak için ilaç verilmemelidir.
İlginize teşekkür eder, ailenizle birlikte mutlu ve sağlıklı günler dileriz.
