Kriz Türkiye gibi ihracata dayalı büyüme yolunu seçen ekonomileri derinden etkiliyor. Beklenen iyileşme 2009’da başlasa bile ihracatçılar için bu yıl zor geçecek. Kaynağı uluslararası olan ve 2007 yazında başlayıp, 2008 sonbaharında derinleşen kriz Uzak-Doğu ülkeleri, Türkiye, Çek Cumhuriyeti, Brezilya gibi ekonomik kalkınmalarını ihracat üzerine kurmuş ülkelere daha fazla zarar veriyor.
Türkiye'nin ihracat performansı (H. Bader Arslan 26.2. 2009 yazısı)
Kriz ihracatçı ülkeleri vurdu (H. Bader Arslan 27.2.2009 yazısı)
Türkiye’nin de ihracattaki kaybı sürüyor. 25 Şubat itibariyle Türkiye'nin ihracatı yüzde 31,1 geriledi. Referans gazetesinin haberine göre krizin miladı sayılan ekim ayından bu yana ihracatçının kaybı 10 milyar dolara ulaştı. Şubat ayı rakamları, yıl sonu itibariyle ihracatın 100 milyar doların altında kalacağını gösteriyor. Şubatta en büyük gerileme ise yüzde 56,5 ile yine otomotiv sektöründe yaşandı.
Şubat ayının en önemli sürprizi uzun yıllardır istikrarlı bir seyir gösteren demir çelik ürünleri sektöründe görüldü. Demir çelik sektöründe bu ay ilk kez yüzde 20 gibi yüksek bir oranda düşüş oldu. Türkiye'nin toplam ihracatı üzerinde krizin etkisi ise giderek büyüyor. 5 aydır devamlı yüksek oranlarda düşen ihracat toplamda 10 milyar 338 milyon 936 bin dolarlık kayıp yaşadı. Düşüşün bu hızda devam etmesi halinde yıl sonu ihracatı 100 milyar doların altında kalarak 93-95 milyar dolar aralığında gerçekleşmesi sürpriz olmayacak.
İhracattaki bu kaybın ana nedeni talep yokluğu. Özellikle Avrupa Birliği (AB) pazarının ihracat içindeki payı yüzde 55'lerden ilk defa yüzde 50'nin altına indi. Şubat itirabiyle AB pazarının payı yüzde 48'e geriledi. Bu gerilemede İngiltere ve Almanya'daki resesyonun etkisi oldukça büyük. Öte yandan anlık talep ve siparişler gelse bile ihracatçının önüne bir başka ciddi engel çıkıyor. Kriz nedeniyle ciddi bir nakit sıkıntısı yaşayan ihracatçı kredi bulmakta da zorlanıyor. İhracatçı kesimler, talep için gözlerinin dış pazarlarda, finans için de banka ve sektörel kredilerde olduğunu belirtiyor.
Dünya ticareti 27 yıl sonra ilk kez geriliyor Krizin etkileri görülmeye başladıkça dünya ticaret hacmi de gerilemeye başladı. Dünya Bankası tahminleri, dünya ticaretinin 1982’den sonra ilk kez gerileyeceğini (-%2,1) gösteriyor. Türkiye’de ihracatın lokomotifi olan sektörler de bu süreçten olumsuz etkilendi. Otomotiv ihracatında Ekim 2008’de başlayan gerileme, Ocak 2009’da %64’e ulaştı. Hazır giyim ihracatında ise geçen yıl Ağustos ayından beri sürekli düşüş var.
2009 yılında toplam ihracatımızın 90-100 milyar dolar arasında gerçekleşmesi bekleniyor. 90 milyar dolarlık bir ihracat, 2008’e göre %30’dan fazla düşüş anlamına geliyor. İthalattaki gerileme ise daha fazla olacak. Beklenti 130 milyar dolar.
İHRACATIN SON 5 AYLIK SEYRİ |
|
Ekim 08 |
Kasım '08 |
Aralık '08 |
Ocak '09 |
Şubat '09 (*) |
Değişim (%) |
- 1,9 |
- 22 |
- 25 |
- 27,9 |
- 31,1 |
Kayıp (Bin dolar) |
181.240 |
2.447.217 |
2.370.286 |
2.729.852 |
2.610.343 |
* 25 Şubat itibariyle.
EN BÜYÜK DÜŞÜŞ YİNE OTOMOTİVDE |
|
25 Şubat '08 (Bin $) |
25 Şubat '09 (Bin $) |
Değişim (%) |
Tarım |
810.946 |
873.051 |
7.7 |
Sanayi |
7.381.118 |
4.803.344 |
-34.9 |
GENEL |
8.391.500 |
5.781. 157 |
-31.1 |
SEKTÖRLERDE DURUM |
Tekstil |
485.730 |
314.323 |
-35.3 |
Deri |
75.814 |
68.753 |
-9.3 |
Hazır Giyim |
1.201.814 |
820.687 |
-31.7 |
Taşıt Araçları |
1.927.949 |
839.395 |
-56.5 |
Madencilik |
199.437 |
104.763 |
-47.5 |
Kimyevi mad. |
825.545 |
505.812 |
-38.7 |
Makine |
430.582 |
366.010 |
-15.0 |
Demir-çelik |
1.067.390 |
849.276 |
-20.4 |
Demir/demir dışı met. |
387.511 |
251.031 |
-35.2 |
Elektrik/elektronik |
611.414 |
481.127 |
-21.3 |
Kaynak: DTM İhracat Genel Müdürlüğü
