Politik kulislerde, 337 milletvekili bulunan AKP'nin, muhalefetten destek alamasa da anayasa değişikliklerini TBMM’ye getireceği ve 337 milletvekilinin oyunu alan değişikliğin, anayasa gereği referanduma götürüleceği konuşuluyor.
AKP'nin, referandumun süresini kısaltılması yolundaki teklifi, “hükümet 2010’da muhalefetin desteğini alamasa da anayasa değişiklikleri yapacak” yorumlarına neden oldu. Politik kulislerde son günlerde dile getirilen görüş, 337 milletvekili bulunan AKP’nin, muhalefetten destek alamasa da anayasa değişikliklerini TBMM’ye getireceği ve 337 milletvekilinin oyunu alan değişikliğin, anayasa gereği zorunlu olarak referanduma götürüleceği şeklinde.
Kapsamlı bir anayasa değişikliği paketi referandumda kabul görürse, çok hızlı biçimde yürürlüğe girecek. Böylece, örneğin ocak ayında TBMM’ye getirilen bir paket, mart ayında yürürlüğe girmiş olacak.
Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek, “Teklifin özel bir anlamı yok. Biz 2007’de düzenleme yapmıştık. Bir anayasa değişikliği taslağı gündeme gelmişti. Ancak olmadı. Avrupa’da 40 günde koskoca seçimler yapılıyor. 4 ay referandum için çok uzun. O kadar sürede toplumu seçim havasında tutmak doğru değil” dedi. Hükümetin demokratik açılım ve yargı reformu kapsamında gündeme getirmeyi düşündüğü, bir bölümü geçmişte de konuşulan anayasa değişikliklerinden bazıları şöyle:
Parti kapatma
- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın, partilerin kapatılması istemiyle hazırladığı iddianameler TBMM’de oylanacak.
- Parti kapatma için Anayasa Mahkemesi üyelerinin en az dörtte üçünün oyu gerekecek.
- Bir partinin kapatılması için Venedik kriterlerinde sıralanan şartların bulunması gerekecek.
- Kapatma yerine, davaya konu eylemleri gerçekleştiren parti üyelerinin cezalandırılması gündeme gelebilecek.
HSYK da değişecek
- Anayasa Mahkemesi’nin yapısı değişecek. Üye sayısı 11’den 21’e yükseltilecek. Bu durumda 12 üye TBMM tarafından seçilecek.
- Anayasa Mahkemesi’ne AİHM’ye olduğu gibi vatandaşlar bireysel başvuruda bulunabilecek.
- HSYK’nın geniş tabanlı temsil esasına göre yeniden yapılandırılması sağlanacak. İki veya üç daireden oluşacak HSYK’nın üye sayısı 21’e yükselecek. Yargıtay ve Danıştay dışında, birinci sınıf hâkim ve savcılar, Türkiye Adalet Akademisi’nin hukukçu öğretim üyeleri ve avukatlar üye olarak atanacak. Kararları yargı denetimine açılacak HSYK’nın doğal üyeleri sayılan Adalet Bakanı ve Müsteşarı üye olarak kalmaya devam edecek. 7 üyeli yapıda 5 üyeyle çoğunluğu oluşturan Yargıtay ve Danıştay kökenli üyeler azınlıkta kalacak.
- Askeri mahkemelerin görev tanımı yeniden yapılacak. Askeri yargının sadece görev suçlarına bakması sağlanacak.
YAŞ kararları
- YAŞ kararları yargı denetimine açılacak.
- Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün görev süresinin 7 yıl olduğu konusunda kesin hüküm oluşturulacak.
- Memurlara toplu sözleşme ve grev hakkı tanınacak.
- Türkiye milletvekilliği uygulaması getirilecek. 550 milletvekilinden 100’ü Türkiye milletvekili olacak. Yüzde 10 barajını aşamayan partilerdeki isimlere TBMM’ye girme şansı tanınacak.
- Genel ve yerel seçim tarihleri ilkbahardan sonbahara taşınacak.
Milletvekili yargılanmayacak
- DTP’li milletvekillerinin dokunulmazlığa rağmen yargılanmalarına devam edilmesine neden olan düzenlemeler kaldırılacak.
330+45
TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin’in “10 - 12 maddelik bir anayasa değişikliğinin gündeme gelebileceği” yolundaki sözlerinin ardından AKP dün sürpriz bir kanun teklifi verdi. AKP Grup Başkan Vekili Bekir Bozdağ’ın TBMM Başkanlığı’na sunduğu kanun teklifine göre, anayasa değişikliklerinin halkoyuna sunulması için öngörülen 120 günlük süre 45 güne indiriliyor. Anayasa değişikliğinde zorunlu referandum sayısını (330) 337 milletvekili ile aşan AKP böylece süreci hızlandırmak istiyor. Bozdağ’ın sunduğu teklif, anayasa değişikliklerinin halkoylaması için öngörülen 120 günlük sürenin 45 güne, yabancı ülkelerdeki vatandaşların halkoylamasından 40 gün önce başlayan oy verme süresinin de 15 güne indirilmesini öngörüyor.
AKP'nin demokratik açılım için bazı anayasa değişikliklerini gündeme getirebileceği belirtiliyor. Anayasanın 175. maddesine göre, anayasanın referanduma gitmeden değiştirilebilmesi için 367 milletvekilinin oyu gerekiyor. Değişikliğin 330 - 367 aralığında bir oyla kabulü halinde ise referandum zorunlu. 337 milletvekili bulunan AKP'nin referanduma gitmeden anayasayı değiştirmek için 40 milletvekilinden destek alması gerekiyor. Zorunlu refarandum sayısı olan 330’u geçen AKP, böylece anayasa değişikliklerini hızla referanduma götürebilecek.
TBMM Başkanı Şahin, Anayasa’da 10-12 maddelik bir değişiklik yapılacağı yönündeki sözlerine açıklık getirerek, “Sadece böyle bir Anayasa değişikliğini temenni ettiğimi ifade ettim. Benim bir teklif verme imkânım yok. En az 184 imzayla Parlamento’ya gelmesi gerekir” dedi.
