Milyarlarca dolarlık kurtarma paketleri uygulamaya almasına rağmen bütçe açığı gittikçe yükselen Avrupa ülkelerinin devlet tahvillerinde de iflas riski yükseliyor. Referans gazetesinde yer alan bir habere göre, gösterge tahvilleri ile ortalama Avrupa devlet tahvilleri arasındaki spread farkı rekor kırdı. CDS tahvilleri ise gittikçe pahalanıyor.
Krizin sallantıdaki ayağı Avrupa'da bir yandan yavaşlayan büyüme, diğer yandan açıklanan milyarlarca dolarlık banka kurtarma paketleri ve stratejik sektörlere aktarılan fonlarla mali kambur giderek büyüyor.
Üzerine kredi derecelendirme kuruluşları tarafından son dönemde not indirimi dalgası ile karşılaşan Avrupa'da "iflas alarmı" sarıdan turuncuya döndü. Kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poor's (S&P) Yunanistan'ın notunu A-'ye, İspanya'nınkini AA+'ya, Portekiz'inkini ise A+'ya düşürmüş, İrlanda'yı ise aşağı yönlü izlemeye almıştı. Aralarında bu 3 ülke dışında Belçika, İrlanda, İtalya, Hollanda ve Fransa'nın da bulunduğu bir çok ülkeye ait devlet tahvillerinin gösterge Alman Bund tahvilleri ile aralarındaki spread farkı ise bu indirimler sonrası hızla açılmaya başladı. Yani bu tahviller küresel yatırımcı tarafından "daha riskli" olarak görülmeye başlandığı için gösterge Bund tahvilleri yerine bu tahvilleri tercih etmenin maliyeti anlamına da gelen spread farkı yükseliyor. Üstelik, iflas ihtimaline karşı "sigorta" niteliği taşıyan CDS tahvillerinin spread farkları da gittikçe genişliyor. Avrupalı CDS'lerin Bund'larla arasındaki ortalama spread farkı ise 157 baz puan gibi rekor bir seviyeye fırlamış durumda. Sadece İrlanda'ya ait CDS'lerin spreadleri bile 281 baz puana kadar çıktı. Yani bu ülkelerin iflas riski hızla yükseliyor.
CDS balonu bu ay patlayabilir
İspanya, Fransa ve İrlanda'nın bu sene tahvil ihracında en hızlı çıkacak Avrupalı ekonomiler olması bekleniyor. Bu, finansman ihtiyacının da giderek arttığının habercisi. BNP Paribas'ya göre Avrupa ekonomilerinde giderek bir "borç balonu" şişiyor. Üstelik AB hükümetleri tarafından ihraç edilen tahviller küresel yatırımcının gözünde ABD tahvilleri kadar "güvenli liman" imajı da oluşturmadığı için özellikle piyasalardaki türbülans zamanlarında Avrupa ülkeleri daha da dezavantajlı olacak. Fortis'in ocak ayı sonunda yayımladığı bir rapora göre ise Avrupalı CDS tahvillerinin spreadlerindeki çıkış şubat ayında zirve yaptıktan sonra CDS'lerde sert bir düzeltme yaşanacak. Başta iTraxx olamk üzere CDS tahvillerini izleyen 4 önemli endekste "balon" tipi bir aşırı yükseliş olduğuna dikkat çeken Fortis, 2 Şubat ile 12 Şubat arasında spread farklarının zirve yapacağını, ardından ise düşüşe geçeceğini öngördü.
Kurtarma paketleri riski artırıyor
BNP Paribas ise son raporunda Avrupa devlet tahvillerinde iflas riskini tetikleyen kurtarma paketlerine ilişkin uyarıda bulundu. Finansal durumun, hükümetlerin kurtarma paketleri açıklaması için oldukça kötü olduğuna dikkat çeken BNP Paribas'ya göre bu paketler bankacılık sektörünü düze çıkarmayı hedeflese de bir yandan ülkelerin bütçe açıklarını ve borçlarını iyice büyütüyor. Üstelik devlet yardımı aldıktan sonra bankalar ve finans kuruluşlarının çıkardıkları "devlet destekli" tahviller devlet tahvillerine kıyasla daha fazla ilgi görmeye başlıyor. Dolayısıyla hükümetler bir yandan da kendi finansman musluklarını kendi elleriyle kapamış oluyor.
Ayrıca BNP Paribas'ya göre hükümetlerin kendi yerel ekonomilerine bankacılık kurtarma paketleri ve stratejik sektörlerin doğrudan finansmanı gibi yollarla müdahale etmeleri Avrupalı devlet tahvillerinin spread farklarının açılması yani bu ekonomilerin iflas risklerinin artmasının en büyük sebebi. Çünkü küresel krizle birlikte ekonomilerde görülen yavaş büyümeye bu paketlerle birlikte yeni mali yükler ekleniyor. Şimdilik açıkladıkları kurtarma paketleri ile an az maliyeti yüklenen Avrupalı ekonomilerin başında İspanya ile İrlanda var. Ancak 2007'de bütçe fazlası veren İrlanda'nın şu andaki bütçe açığı GSYİH'nın yüzde 5,5'i civarında. İrlanda'da mali açığın 2009 yılında GSYİH'nın yüzde 11'ine denk gelmesi beklenirken, İngiltere'de bu oranın yüzde 8,8, İspanya'da yüzde 6,2, Fransa'da ise yüzde 5,4 civarında gerçekleşmesi bekleniyor.
iTraxx endeksi "yüzde 60 iflas" diyor
En az "yatırımıcının korku endeksi" olarak da bilinen VIX ya da Libor-OIS spreadleri kadar dikkatle izlenen CDS spreadlerindeki artış, iflas ihtimaline karşı sigortalamanın maliyetini gösteriyor. Yani iflas ihtimali ne kadar artarsa, ona karşı sigorta niteliği taşıyan araçların maliyeti de o kadar artıyor. Bu bağlamda CDS spreadlerindeki artış, iflasa karşı sigorta satın almanın maliyetini gösteriyor ve CDS tahvillerinin aşırı pahalanmasına ve CDS piyasasının gerçek değerinin üzerinde şişmesine neden oluyor. iTraxx endeksinin yüzde 60'lık bir iflas beklentisini yansıttığına dikkat çeken Fortis, bu oranın 1929'daki Büyük Buhran'ın en kötü döneminden bile yüksek olduğunu vurguluyor. Kredi derecelendirme kuruluşu Moody's de 2009'da yatırım yapılması açısından "spekülatif" olarak değerlendirilen küresel devlet tahvilleri için iflas beklentisi oranı olarak yüzde 15,1 vermişti. Avrupalı tahviller içinse bu oranın yüzde 18,3 olacağı öngörülmüştü. iTraxx'da bu oranın çok daha yüksek çıkması ise bu endekste yatırım yapılabilir seviyenin altındaki tahvillerin de izleniyor olmasından kaynaklanıyor.
Ülkelere göre iflas dökümü:
İtalya: 2009'da 220 milyar dolarlık ihraca gidebilir
İtalya'da devlet tahvillerinin faizleri küresel krizin ülke ekonomisini vurmasıyla birlikte başlayan yabancı kaçışı sonrası eski para birimi liretin kullanıldığı yıllardan bu yanaki en yüksek seviyesine ulaştı. Önümüzdeki sene için ise devasa itfalar yolda ve İtalyan hükümetinin bu ödemeler yaklaşırken bütçe açığını nasıl finans edeceği halen tartışma konusu. 10 yıllık İtalyan tahvillerinin Bund'larla arasındaki spread farkı 113 baz puan civarında. 2009'da ise İtalya'da devlet tahvili ihracı 220 milyar euroya kadar fırlayabilir.
Yunanistan: 43 milyar Euroluk ihraca rağmen bütçe iyileşmez
10 yıllık Yunan devlet tahvilleri ile Bund'lar arasındaki spread farkı 280 baz puanla 1999 yılından bu yanaki en yüksek seviyesine fırladı. Öte yandan Yunanistan, finansman ihtiyacından ötürü 2009 yılında 43 milyar euroluk devlet tahvili ihracına çıkmaya hazırlanıyor. Bütçe açığının ise milyarlarca euroluk yeni tahvil ihraçlarına rağmen 2009'da GSYİH'nın yüzde 3,7'sine çıkacağı ve ikinci yılında da AB'nin yüzde 3'lük tavan sınırını açacağı öngörülüyor.
Belçika: 10 yıllık tahvillerin spreadi 1999'un zirvesinde
Belçika, kriz patlak vermeden önceye kadar borçlarını ciddi biçimde azaltmış, bu sayede de kredi notunun AAA seviyesine kadar yükselmesini sağlamıştı. Ancak özellikle bankacılık sektörünü vuran kriz sonrası ülkenin borç yükünün yeniden ağırlaşması bekleniyor. 10 yıl vadeli devlet tahvillerinin Bund'larla arasındaki spread farkı 98 baz puana kadar açılarak 1999 yılından bu yanaki en yüksek seviyesine çıkmış durumda.
Portekiz: Devlet tahvillerinin riski artınca notu düştü
10 yıllık gösterge Portekiz tahvillerinin Bund'larla spread farkı 146 baz puana kadar yükselerek 1997 yılından bu yanaki en yüksek seviyesini gördü. Spread farklarının giderek açıldığını gören kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poor's (S&P) ise bunun üzerine ülkenin kredi notunu A+'ya indirdi. AB Komisyonu'na göre ülkenin bütçe açığı 2009'da ikiye katlanarak GSYİH'nın yüzde 4,9'una kadar çıkacak.
Hollanda: Risk arttı, ilgi azaldı, tahviller indirimle satıldı
10 yıl vadeli Hollanda devlet tahvillerinin Bund tahvilleri ile aralarındaki spread farkı 70 baz puana kadar yükseldi ve son 8 yılın en yüksek seviyesini gördü. Tahvillerin spreadlerindeki genişlemeler sonrası harekete geçen Hollanda kriz karşısında artan finansman ihtiyacına rağmen yeterli talep bulamayınca 2012 Ocak vadeli yüzde 2,5 faizli 3.275 milyar Euro değerindeki devlet tahvillerini ciddi bir indirimle satışa gitti.
