Kazakistan’da yaşanan olayları değerlendiren Avrasya uzmanı Orhan Gafarlı, “Bu kadar silahın olduğu yerde eylemcilerin kazanacağını düşünmüyorum” yorumunu yaptı.
Daktilo1984 YouTube kanalında Berlin Duvarı programında İpek Maya Saygın’ın konuğu olan Avrasya uzmanı Orhan Gafarlı, Kazakistan’da gaz fiyatlarının artmasıyla başlayan protestolar ve ardından artan gerilimi değerlendirdi. Eylemlerin birinci ve ikinci günlerinin birbirinden farklı olduğunu belirten Gafarlı, eylemcilere silah dağıtılmasının üstünde durdu ve “Bu kadar silahın olduğu yerde eylemcilerin kazanacağını düşünmüyorum” ifadesini kullandı.
Gafarlı, sözlerine “Kazakistan’da bir klan kavgası görüyoruz. Ülkedeki bu oligarşik yapı çok iç içe girdiği için güvenlikçi grup Nazarbayev’in mi yanında, bu grupları Rus istihbaratı mı kontrol ediyor, silahları kim dağıttı gibi yanıtlanması gereken sorular var. Bu olaylarda kısa vadede kazanan Rusya olacak ama orta ve uzun vadede bilmiyoruz; Rusya, Putin sonrası dönemde ne yapacak?” diyerek devam etti.
"Kazakistan modeli o coğrafyada önerilen bir modeldi ama işlemedi"
Kazakistan’daki yönetim sistemini açıklayan Gafarlı, “Kazakistan’da şöyle bir model vardı: Cumhurbaşkanı Nazarbayev görevinden ayrıldı, Güvenlik Konseyi adında bir kurum kuruldu ve eski lider Nazarbayev bu kurumun başına geçerek hâkim bir pozisyona geldi. Nazarbayev eski görevini güvendiği birisine, Tokayev’e devretti ve kendisi sembolik lider konumuna geçerek klanlar arası kavgayı önlemeye çalıştı. Ancak bugün bu modelin işlemediğini görüyoruz. Neden işlemediğine gelirsek, Nazarbayev demek ki sadece sembolik bir lider değilmiş. Eski KGB’nin, ordunun başında hâlâ Nazarbayev’in adamları vardı.
Bu model Eski Sovyet coğrafyasında çok konuşulan ve başka ülkelerde de uygulanmak istenen bir modeldi, Rusya da bunu uygulamak istiyordu ama bugün bu modelin işlemediğini gördüler,” dedi.
"Olaylar klanlar arası bir kavgaya dönüştü"
Karışıklıkların bugün geldiği boyutu değerlendiren Gafarlı, “Ülkede elitler arasında bir kavga vardı ve bunu eylemin birinci ve ikinci günlerinde izledik. Eylemler gaz fiyatlarının yükselmesinin ardından halkın sokağa çıkmasıyla başladı ama ikinci gün sokakta silah dağıtıldı. Bu silahları kim dağıttı? Eski başbakan bir açıklamasında ‘Tokayev’i tanırım. Eylemlerin ilk gecesinde ‘bütün eylemcileri bastırın, ne isterlerse vereceğiz, bir iletişim kuracağız emri verdi’ dedi ama ordu ve istihbaratın Tokayev’i dinlemediğini gördük. ‘Eylemcilere bu silahları kim dağıttı?’ sorusu çıkıyor ortaya. Kazakistan silahların rahatça elden ele gezebileceği bir ülke değil. Konuyu tartışan uzmanların yorumu şu: ‘Olaylar klanlar arası bir kavgaya dönüştü. Nazarbayev’in yanındaki klanlar Tokayev’i devirmek istedi, Tokayev de bu sürece direndi. Nazarbayev’i görevinden aldı ve kontrolü ele almaya çalıştı. Kontrolü ele alamayacağını görünce de dedi ki ‘İçeride terrorist gruplar var, Kazakistan’a dışarıdan müdahale ediliyor. Ben yaptığımız anlaşmaya göre barış gücünü ülkeye davet ediyorum.’ Kazakistan o kadar karmaşık bir sürece girdi ki kim kimin yanındadır anlamamız güçleşti.” ifadelerini kullandı.
