Geniş, ferah, konforlu alanlarıyla kentlerin artık "vazgeçilemez yaşam alanları" haline gelen alış veriş merkezleri (AVM), aynı zamanda "enerji tüketim merkezleri" haline geldi. Küresel ısınma ve enerji krizi nedeniyle bu merkezlerin tasarlanmasında da artık enerji verimliliğine dikkat edilmesi gerektiği belirtildi.
ODTÜ Mimarlık Araştırma Tasarım Planlama ve Uygulama Merkezinin (MATPUM) enerji verimliliği danışmanı ve EDSM Enerji Danışmanlık Servis ve Mühendislik Ltd. Şti. Genel Müdürü Arif Künar, yaptığı açıklamada, Türkiye'de şu anda 200 civarında AVM bulunduğunu ve bunların geçen yıl 200 milyon dolar karşılığında enerji tükettiğini söyledi. 2010 yılına kadar 150 tane daha AVM'nin faaliyete geçmesinin öngörüldüğünü belirten Künar, "Bu merkezlerin enerji tüketimi oldukça ciddi boyutlarda. Sadece büyüklüğü, cazibeyi ve mimari açıdan estetiği ön plana çıkaran tasarımlar yerine, enerji verimliliği de dikkate alınarak yapılacak tasarımlarla, bu merkezlerin enerji giderleri yüzde 10-40 azaltılabilir. Bu merkezlerin enerji canavarı olmaması için, artık tasarımdan başlayarak enerji verimliliği ön plana çıkarılmalı" dedi.
Müşterilerine çok konforlu alanlar sunan AVM'lerin, aydınlatma, ısıtma ve soğutma amacıyla ciddi enerji tüketiminde bulunduğuna işaret eden Künar, söz konusu enerji tüketimi nedeniyle bu merkezlerin bulunduğu alanlarda "yoğun ısı bölgeleri" oluştuğunu, birbirine çok yakın alışveriş merkezleri yapıldığı zaman da "o bölgenin ekolojisinin mikro düzeyde etkilendiğini, ısısının arttığını" vurguladı.
Gittikçe yaygınlaşan bu AVM'leri "çevre dostu, az enerji tüketen yaşam alanları" haline getirmenin mümkün olduğunu belirten Arif Künar, şöyle devam etti:
"Türkiye'de bunlar tasarlanırken, 1-2 tanesi hariç, hiç birinde çevre ve enerji verimliliği konsepte dahil edilmemiş. Sadece maksimum kar, maksimum gösteriş, maksimum cazibe elde edebilmek için mimari açıdan estetiği ön plana çıkaran tasarımlar yapılıyor. Enerji verimliliği hiç düşünülmüyor. Şimdi bunların çok ciddi enerji harcaması olduğu görüldü. Enerji fiyatları arttıkça, hele ekonomik kriz ile birlikte bunların genel gideri de tartışılır hale geldi. Genel giderlerdeki artışlar, kiralara ve dolayısıyla tüketicilere de yansıyor. Şu aşamada, artık yeni AVM'lerde enerji verimliliği dikkate alınarak, çevre dostu tasarımlar yapılması zorunlu. Mevcut merkezlerde de alınabilecek önlemlerle, enerji etütleri yapılarak giderlerde yüzde 20-50 tasarruf sağlanabilir."
AVM kurulacak arazinin seçimi, trafiği artırıcı yer olup olmadığının da çevreye etkisi açısından önemli bir unsur olduğuna işaret eden Künar, binanın yapımında da geri dönüşümlü malzemeler kullanılabileceğini kaydetti. Binanın uygun konumlandırılması ile doğal aydınlatma, ısıtma, havalandırma sağlanabileceğini, binanın ısıtmasında ve soğutmasında ısı pompaları aracılığıyla toprak enerjisinden yararlanılabileceğini anlatan enerji verimliliği danışmanı Arif Künar, çatılarda toplanan suların ve atık suların da bu binalarda tekrar kullanımının mümkün olduğunu söyledi.
Türkiye'de 1-2 AVM dışında çevre ve enerji verimliliği açısından bu konulara dikkat edilmediğini savunan Künar, AVM'lerde, güneş panelleri, güneş kollektörleri, güneş bacaları, rüzgar tribünleri, yağmur sularını toplamak için çim çatı uygulamalarının çok rahatlıkla yapılabileceğini vurguladı. Künar, kurulacak sistemlerle AVM'lerin kendi enerjilerini kendilerinin üretmesinin de mümkün olduğuna işaret etti.
