Yaklaşık 30 yıl önce bir hobi olarak başladığı biniciliğin, daha sonraki yıllarda Aşık Veysel'in ‘Bir kız sevdim, vermediler adı aşk oldu' dizeleriyle nasıl tutkuya dönüştüğünü anlatan Göçmen Reach Binicilik öğretmeni Mahir Başdoğan, bir kez at bindiyseniz bir daha vazgeçemeyeceğinize inananlardan.
At sporcusu değil atlı bir hayatın insanı olduğunu söyleyen Mahir Başdoğan’la binicilik üzerine keyifli ve öğretici bir sohbet gerçekleştirdik:
* Ata nasıl binilir?
Binicilik kulüplerinde binicilik etiketi olarak Türkiye'de ata soldan binilir. Sol ayak üzengiye takılaraktan vücut yukarı doğru çektirilir. Ve sağ bacak üstüne atılarak, eğerin üzerine oturulur. Dizginler ele alınır.
* Atın üstünde nasıl durmamız gerekiyor?
Atın üstünde öyle bir duruş hayal etmelisiniz ki; omzunuz, başınız, kalçanız ve topuğunuz bir hizada olmalı. Sanki ayakta duruyormuş gibi oturmalısınız. Dengenizi kendi bacağınızla sağlamaya devam etmelisiniz. Benim eski bir binicilik hocamın tabiriyle ‘Binici kendi çizmelerine binendir.’
* Ata nasıl yön veririz?
Ata ellerle ve dizginlerle yön verilir cevabı beklenir. Ama aslında vücudumuzla yön veririz. Sadece ellerle olmaz.
'At ürktüğü zaman kaçmayı seçer'
* Peki atı nasıl hızlandırırız?
Atın pratikte ürken bir hayvan olduğunu ve ürktüğünde ise durup kavga etmek yerine kaçmayı tercih ettiğini bilirsek, atı bir miktar tahrik etmek, harekete geçirmek için azıcık, ürkütmek yoluna gidilebilir. Belki bacaklarımızı kapatırız. Belki birazcık baldır yardımında bulunur, muhtemelen kamçımızı kullanırız ya da mahmuzun ucunu değdiririz.
* At durmazsa ne yapabiliriz? Nasıl durdururuz?
Böyle felaket senaryolarını konuşmayı çok sevmiyorum ama bu mümkündür. Bazı durumlarda elimizdeki dizginler yeterli olmayabilir. Eğer alan müsaitse hayvanı bir daireye almak, dairede döndürmek daireyi giderek küçülterek hayvanı durdurmak bir çözüm olabilir. Bir başka yol, daha sağlam oturmaya çalışmaktır.
Kıyafet koduna takılmayın!
* At binerken ne giymeliyiz?
Kıyafet kodu olan kulüpler vardır. İşte at pantolonu, külot pantolon, çizme, başa muhakkak koruyucu, bunlar binicilik sisteminde kullanılan kıyafetlerdir. Ama şart değildir bunlar; rahat ediyorsanız herhangi bir pantolon uygundur. Başınızı koruyacak koruyucu bir başlık size buradan veriyoruz. Ben ata olduğunuz gibi binebileceğinizi söylemek istiyorum.
* Herkes ata binebilir mi?
Bu soruyu bana gençliğimde sorsaydınız herkes ata biner derdim. Gençken herkesi kolundan bacağından ata taşımayı kendime iş edinmiştim. Şimdi biraz geri duruyorum. İnsanların talep ederek gelmelerini arzu ediyorum. Çünkü bu iş talepsiz olmaz. Başkası için de asla ata binilmez. Bunu yapanlar da kısa zamanda terk ederler.
* At nalları nasıl kontrol edilir?
İki türlü kontrol edilebilir: Bir binmezden önce ahırdan çıkardığımızda bütün mıhları sağlam mı, hepsi yerinde mi? diye. Bir de ahır içinde. Kullandığımız yataklık, atın bazen nalının içindeki boşluğu doldurmaktadır. Onu bazen temizlemek gerekir. Atın nalının çivisi eksik mi onu da görmüş oluruz. Bir başka kontrol yolu da diyelim ki dış biniştesin, arazidesin sert bir zeminde, gidiyorsun. Orada problemli nal sesinden belli olur. Çın çın nal öter. Tok bir ses çıkmaz. Herhangibir mıh düşmüş ya da herhangi bir nalda temasızlık varsa bunu sesinden anlarız.
* Göçmen’s Ranch, kaç yıldan beri binicilik eğitimi veriyor?
Burası zamanında Göçmen ailesinin mandıra diye kullandığı bir çiftlik. Ancak son 12 yıldır binicilik eğitimi veriliyor. 47 tane kulüp atıyla hizmet vermeye devam ediyoruz.
'Maliyetler atla değil, hayatımızla ilgili'
* Binicilik sosyete sporu olarak biliniyor. Sizce de bu doğru bir kanı mı?
Tereddütlü bir evet. Çünkü, üzerine getirilen maliyetlerin önemli bir kısmı atla alakalı maliyetler değil, hayatımızla ilgili maliyetler. Eğer atı elinde besleyebilsen, personel tutma ihtiyacın olmazsa, ahırın kendi elinde olsa, at bakımı ve binicilik için harcanan paraların önemli bir kısmı atın dışına gidiyor. Tesise gidiyor, personele gidiyor ve buna benzer şeylere gidiyor. İnsan kendi evinde at besleyebilse hiç pahalı değil. En kabadayı at 7 kilo yem yiyor. Yemin de kilosu 1 lira civarında.
* Güvenli bir binişin manejin kuralları nelerdir?
Aklı selim davranmak çok önemli. Manej için de Türkiye’de sol yan gidenin manej yolu üstünlüğü vardır. Demek ki atımızla sol tarafa doğru giderken manejin dış kenarını kullanmak hakkı bize ait oluyor. Sağ yan gidenin içerden gitmesi gibi bir kural var. Trafik kuralı gibi değil ama ona yakın bir kural. Gerçek güvenin size yakın atlarla yapabileceğiniz şeyleri yapmakla sınırlı olduğuna inanıyorum.
* Atları ürkütmemek için ne yapmak gerekiyor?
Onlara kontrollü yaklaşmak gerekiyor, şaşırtmamak gerekiyor, sürünün bir parçası olmak gerekiyor. Atlar panik hayvanlardır, ama aynı zamanda çok da cesur hayvanlardır. Bir savaş ortamında düşman topuna karşı koşan at, havada uçan kelebekten korkabilir.
* Bir kez at binen bir daha ata binmekten vazgeçemez derler…
Bu inanılmaz derecede doğru bir sözdür. Sol dizinizin altında kaç defa kalp atışı duydunuz. Oturduğunuz yerin altında bir canlıyı kaç defa hissetiniz. Atlar çok büyük boy anneler gibidir, sarılır. Emniyetli bir yerdir. At insana çok iyi gelir.
* At seçiminde dikkat etmemiz gereken şeyler nelerdir?
Sizin yapabileceklerinizle sınırlıdır biniciliğiniz. Binebileceğiniz atlarla zaman geçirmeniz lazımdır. Gönül neler isteyebilir ama hazırlık seviyemiz, kabiliyetimiz, ruh halimiz, yapabildiğimiz kadarıyla sınırlandırır bizi. At seçiminde kendimize gerçekçi davranmalıyız. İlk saniyelerde anlarsınız aslında o at size göre mi değil mi diye. Gerisi de aslında teferruattır.
* Kaç yıldır binicilik eğitmenisiniz?
1995 yılından beri profesyonel olarak yapıyorum. Daha önceleri kendi keyfim için ata biniyordum. Hafta sonları hobi binicisiydim. Bildiklerimi at üstünde anlatmayı seviyorum. Dinleyenler çıkınca da bu işi sürdürmeye devam ettim.
‘At sporcusu değil, atlı bir hayatın insanıyım’
* Spor hayatınızın ne kadarını kapsıyor?
Ben atla alakalı spor yapmadığımı biliyorum. Benim için at bir hayat tarzı. Nasıl iki tane mükemmel bacağımızın üstünde çok güzel yürüyüp, koşabiliyorsak, ata da böyle biniyorum. Ben kendimi at sporcusundan ziyade atlı bir hayatın insanı olarak görüyorum.
* Binicilik eğitmenliğiniz sırasında başınızdan geçen ilginç bir anınız var mı?
Genç insanların dalıp gitmelerini unutamıyorum. Atın üzerinde uyuyan talebelerim oldu. Küçük çocukların mışıl mışıl uyuduğuna şahit oldum. Bu bazen disiplinsiz kötü bir tavır diye anlaşılabilir. Ben bundan çok mutlu oldum. İnsan emniyetli yerde uyur. İnsan rahat ettiği yerde uyur. Ortada bağırıp çağırıp ses çıkaran ben ve çocuk atının üstünde beşikte uyur gibi uyudu.
