Hülya Karabağlı/ANKARA
Anayasa Uzlaşma Komisyonu'nun bayram sonrası ilk toplantısında MHP'ye rağmen AKP, CHP ve BDP, Anayasa'nın 'Eşitlik' maddesine 'etnik köken' tanımını yerleştirdi. AKP, 'etnik köken' ibaresine koyduğu rezervi kaldırınca büyük bir mutabakat sağlandı. Madde uzlaşmayı gösteren yeşil renkte yazıldı. "Herkes hukuk önünde eşittir" diyen birinci maddenin üçüncü fıkrası, " Hiç kimse, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep, etnik köken ve diğer sebeplerle ayırımcılığa tabi tutulamaz" diyor.
'Cinsel yönelim'
Komisyon, eşcinsellerin büyük bir merakla bekledikleri ve Anayasa da olması için önerilerde bulundukları ' cinsel yönelim' ve 'cinsiyet kimliği' düzenlemesinde önemli bir adım attı. Düzenleme 'gerekçe' olarak Anayasa'ya konuluyor. Bu çerçevede, 'Eşitlik' maddesinin altına, " Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği ile ilgili ayrımcılık yasağı gerekçede ifade edilecektir' notu düşüldü.
'Türban' düzenlemesi mi?
Eşitlik maddesin de kadınlara ilgili bir düzenleme "türban"a Anayasal güvence iddiasını da tartıştırdı. Devletin, kadınlara yönelik siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlardaki ayrımcılığı önlemesini hükme bağlayan madde "türban" düzenlemesi olarak yorumlanıyor. İlgili düzenleme şöyle: "Devlet, kadınların siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlardaki hak ve özgürlüklerini kullanmasını ve bunlardan yararlanmasını zorlaştırıcı engelleri ve her türlü ayrımcılığı ortadan kaldırmaya yönelik tedbirleri alır"
Çocuklara her türlü sömüreye karşı anayasa
Komisyon, Eşitlik maddesinin dışında "Çocuk Hakları" maddesinde mutabakat sağladı. Devletin, çocukları koruma şemsiyesi genişletildi. MHP, 'kendi kültüründen yararlanma' ibaresine karşı çıktı. BDP, "kendi dilini kullanma" önerisini getirdi. Her iki partinin önerilerine rağmen "Çocuk Hakları" maddesinde de mutabakat sağlandı. Madde olduğu gibi yeşil renkte yazıldı.
Komisyonun, mutabakat sağladığı "Eşitlik" ve "Çocuk Hakları" maddeleri şöyle:
Eşitlik
Madde 3. (1) Herkes hukuk önünde eşittir.
(2) Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.
(3) Hiç kimse, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep, etnik köken (MHP “etnik köken” kavramının madde metninde yer almasını gerekli görmemektedir.) ve diğer sebeplerle ayırımcılığa tabi tutulamaz.
(4) Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Devlet, bu eşitliğin hayata geçmesini sağlamak ve kadına yönelik her türlü şiddeti ve kötü muameleyi önlemekle yükümlüdür.
(5) Devlet, kadınların siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlardaki hak ve özgürlüklerini kullanmasını ve bunlardan yararlanmasını zorlaştırıcı engelleri ve her türlü ayrımcılığı ortadan kaldırmaya yönelik tedbirleri alır.
(6) Kadınların, Türkiye Büyük Millet Meclisi, siyasal partilerin genel merkez ve il örgütleri, üniversiteler ile sendika ve üst kuruluşların yönetim organları, il genel meclisi, il belediye meclisi ve büyükşehir belediye meclisi gibi seçimle gelinen görev ve mevkilerin yanı sıra idare ve yargı organları ile mesleki konumlara erkeklerle eşit katılımını sağlamak amacıyla kota uygulaması da dâhil olmak üzere özel önlemler alınır.
(7) Çocuklar, yaşlılar, engelliler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz. Devlet fırsat eşitliğinin sağlanması amacıyla bu kesimler için özel tedbirler alır.
(8) Devlet organları ve kamu görevi ifa edenler eylem ve işlemlerinde, herkesin temel hak ve özgürlükler ile kamu hizmetlerinden hukuk önünde eşitlik ilkesine uygun olarak yararlanmasını sağlamak ve sosyal hayattan dışlanmayı önlemek zorundadır.
Gerekçe notu: Tüm alanlarda kadın erkek eşitliğini hayata geçirmek üzere devlet organları, başta kadın örgütleri olmak üzere ilgili sivil toplum kuruluşları ile işbirliği içinde izler.
Not: Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği ile ilgili ayrımcılık yasağı gerekçede ifade edilecektir.
Çocuk hakları
Madde 6. (1) Her çocuk, kendi iyiliği için gereken himaye ve bakımdan yararlanma, maddi ve manevi varlığını geliştirme, kendi kültüründen yararlanma (BDP önerisi: ve kendi dilini kullanma) (MHP “kendi kültüründen yararlanma” ibaresine karşı çıkmaktadır.) görüşlerini serbestçe açıklayabilme; cinsel sömürü, şiddet, her türlü kötü muamele ve istismardan korunma, aile içinde yaşamını (hayatını) sürdürme, kendi menfaatine açıkça ters düşmedikçe ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma, anne ve babasını bilme, aile ortamından ayrılması halinde uygun bakımdan yararlanma; barınma, temel sağlık ve sosyal hizmetlerden faydalanma hakkına sahiptir. Devlet, bu fıkrada sayılan hakların kullanımına ilişkin her türlü tedbiri alır.
(2) Çocukla ilgili her durumda çocuğun üstün yararı gözetilir.
(3) Çocukla ilgili kararların alınmasında çocuğun katılımı sağlanır.
(4) Çocuğun tutuksuz yargılanması esastır. Tutukluluk veya hükümlülük hallerinde çocuk yetişkinlerden ayrı olarak ve yaşına uygun kurumlarda bulundurulur.
Gerekçe notu: 18 yaşını doldurmayan herkes çocuktur.
