AKP'liler internet yasaklarını onaylıyor mu; toplum hangi konularda sansürden yana?

Prof. Ali Çarkoğlu, Prof. Ersin Kalaycıoğlu ve Doç. Erik Nisbet’in yürüttüğü ve 51 ilde, 2356 kişiyle yapılan araştırmaya göre,  "Türkiye'nin en büyük sorunu işsizlik."  “Türkiye’de Siyaset, Medya ve İnternette Özgürlükler” adını taşıyan araştırmada diğer partilerin seçmenlerinden ayrıştığı düşünülen AKP seçmeninin medyada kıstlamalara ve internette sansüre karşı yaklaşımları da öne çıkarıldı. AKP seçmeninin yüzde 26,8'i haber yayın organlarının kalitesinden memnun olmadıklarını söylerken, AKP seçmeninin yüzde 34,5’i haber medyasında sansür olduğu fikrini paylaştı. Sansürün bazı koşullarda gerekli olduğunu savunan katılımcıların yüzde 71,5’i “pornografi veya cinsel olarak açık içeriğin sansürlenmesi”ne onay verirken, yüzde 49,5 İslam’ı eleştiren içeriğe yapılacak sansüre katılacağını söyledi. Araştırmada, "hükümet karşıtı protestoları organize etmekte kullanılan içeriğe sansür"e onay verenler yüzde 26’yı buldu.  

Koç Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim üyesi Prof. Dr. Ali Çarkoğlu, Sabancı Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ersin Kalaycıoğlu ve Ohio Eyalet Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erik Nisbet’in yürüttüğü “Türkiye’de Siyaset, Medya ve İnternette Özgürlükler” adlı araştırmanın sonuçları, Koç Üniversitesi’nin Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi’nde açıklandı. 

Araştırma kapsamında, 20 Aralık 2014 - 2 Şubat 2015 tarihleri arasında, toplam 51 ilde, 2356 katılımcı ile yüz yüze görüşüldü. Soruların, katılımcıları yanlış yönlendirmesini engellemek için benzer içerikler bazı görüşmecilere farklı kelimelendirmelerle soruldu.

 

‘İşsizlik ilk kez bu kadar yüksek’   

“Türkiye’nin bugün en önemli sorunu ne” yanıtına katılımcılar, en yüksek oranla “İşsizlik” yanıtı verdi. Prof. Çarkoğlu, sunumunda bu oranın ilk kez bu kadar yüksek çıktığını açıkladı. Bu soruyu ucu açık sorduklarını belirten Çarkoğlu, yoksulluk ve ekonomik istikrarsızlıkla birlikte iktisadi sorunları öncelikli görenlerin oranlarının yüzde 52’yi bulduğunu söyledi.  

Verileri “Dünyanın en önemli sorunu ne” sorusuna verilen yanıtlarla birlikte değerlendiren Çarkoğlu, “IŞİD Türkiye’nin değil, dünyanın sorunu olarak görülüyor” dedi. Araştırmanın sonuçlarına göre, çevreye ilişkin sorunlar gelecekte ciddileşecek sorunlar arasında görülüyor.  

‘AKP’lilerin yüzde 26,8’i medyadan memnun değil’   

Araştırma kapsamında “Türkiye’deki haber yayın organlarının kalitesinden memnuniyet” de soruldu. Memnuniyetin AKP seçmeni ve dışındakiler arasında farklılık gösterdiğini belirten Prof. Çarkoğlu, AKP’lilerin yüzde 40,8’inin kaliteden memnun olduğu, yüzde 26,8’inin memnun olmadığı yanıtı verdiğini aktardı. Verilere göre, AKP dışındaki partilerin seçmenlerinin yüzde 63,4’ü memnun değilken, 13,5’i memnun.  

İnternet siteleri ve sosyal medyanın kalitesinden duydukları memnuniyet de sorulan AKP’li katılımcıların yüzde 38,9’u memnun, yüzde 22,1’i memnun olmadıklarını söyledi. AKP dışındaki partilerin seçmeni ise yüzde 19,2 oranında internet yayınlarından memnunken, yüzde 44,9 oranındaki seçmeni memnun değil.      

“Haber medyası özgür mü, yoksa sansürlenmekte mi” sorusuna yanıt olarak AKP seçmeninin 34,5’i “Sansür var” derken, 20,2’si “Biraz özgür” dedi. AKP dışındaki partilerin seçmeni aynı soruya yüzde 75,4 oranında “Sansür var” cevabı verdi.  

Sansür olmalı mı, olmamalı mı?

“Yayın organlarında sansür” endeksinde yer alan “Sansür olmalı mı” çıkarımında, 0-Hiç olmamalı ve 100-Her yerde olmalı yelpazesinde AKP’liler yüzde 33,5, HDP 25,9, CHP 22,6 ve MHP 24,6 oranında çıktı. 

“Haber yayın organlarının sansürden tamamıyla uzak olması gerektiği fikrine ne derece katılıyorsunuz veya buna ne derece katılmıyorsunuz” sorusuna AKP’liler yüzde 47,1 oranında “Katılıyorum”, yüzde 24,6’sı “Katılmıyorum” yanıtı verdi. Soru internet için tekrarlandığında AKP’lilerin yüzde 36,8’i “Katılmıyorum”, yüzde 27,3’ü “Katılıyorum” dedi.   

"İnternetin sansürden sansürden tamamıyla uzak olması gerektiği fikrine ne derece katılıyorsunuz veya buna ne derece katılmıyorsunuz" sorusuna yanıtlar şöyle: 

Katılımcıların yüzde 71,5’i “pornografi veya cinsel olarak açık içeriğin sansürlenmesi” onay verirken, yüzde 49,5 İslam’ı eleştiren içeriğe sansüre katılacağını açıkladı. Hükümet karşıtı protestoları organize etmekte kullanılan içeriğe sansüre onay verenler yüzde 26’yı buldu.  

Yüzde 38,8: Hükümet, sosyal medyada eleştirileri engellemez

Araştırmada internet hakkında değerlendirmeler başlığı altında yer alan verilere göre, katılımcıların yüzde 33,1’i “İnternet, hükümetle ilgili bilgilere özgür ve açık erişim sağlar” dedi. Yüzde 38,8 oranında katılımcı da “Hükümet, vatandaşların internetteki bloglarda ve sosyal medyada hükümeti eleştirmelerini engellemez” ifadesine katıldı. 

Yanıtlardan yola çıkarak yapılan “İnternette sansür” endeksinde 0-Hiç olmamalı ve 100-Her yerde olmalı yelpazesinde AKP’liler yüzde 38, HDP’liler yüzde 31,8, CHP’liler yüzde 26,8, MHP’liler yüzde 30 çıktı. İnternet dışındaki yayınlar özelinde sorulduğunda, AKP’liler yüzde 33,5 olarak yansıtıldı. "Değişik tür içeriğin medyada sansürlenmesine verilen destek" başlıklı endekste ise AKP'liler yüzde 58,1, HDP yüzde 40,7, CHP yüzde 39,8, MHP yüzde 51,1 çıktı.    

 

Cumhurbaşkanlığı seçiminde adaylar arasındaki oy tercihi nasıl şekillendi?

Araştırmacılar, Türkiye’de ilk kez yapılan 2014 Cumhurbaşkanlığı seçimini baz alarak oy verenlerin analizini yaptı. Tayyip Erdoğan, Selahattin Demirtaş ve Ekmeleddin İhsanoğlu’nun kıyaslandığı araştırmada çıkan sonuçlar şöyle:  

Yüzde 49,1 internet kullanmıyor

2,356 katılımcının internet kullanım alışkanlıkları da sorgulandı. Yüzde 49,1’i “Kullanmıyorum” derken, her gün kullananların oranı yüzde 36,4 çıktı. İnternet kullanıcıları arasında yüzde 32,9 oranında kişi, “Hükümetin yaptığı elektronik izleme sebebiyle belirli internet sitelerine, çevirimiçi konuşmalara vs. girmekten kaçınıyorum” endişesini paylaştı. “Siyasi konular hakkında düşüncelerini internette aktarmaktan kaçınanlar”ın oranı da yüzde 30,3 oldu.   

Düzenli olarak ziyaret edilen siteler sırasıyla araştırma sonuçlarında şöyle sıralandı: Facebook, Google+, YouTube, Twitter, Instagram, Ekşi Sözşük, Vine, Linkedin, Onedio, Listelist, 59saniye, Alkışlarla Yaşıyorum. 

 

Sosyal medya hakkında ne düşünülüyor?

Araştırmada katılımcıların yüzde 35,1'i, sosyal medyayı “topluma genel bir tehdit” olarak gördüğünü söylerken, yüzde 43,8 sosyal medyanın “aile değerlerini tehdit ettiğini” savundu. Sosyal medyanın siyasal istikrara zarar verdiğini düşünenler yüzde 33,1 oranında çıkarken, intihar oranlarını arttırmaya neden olduğunu söyleyenler 35,1 oldu. 

 

Türkiye, Rusya’nın izinden yürüyecek mi?

Ohio Eyalet Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erik Nisbet, bu verileri Rusya’da yaptığı araştırmada elde ettiği verilerle karşılaştırdı. Nisbet, intiharda artışa neden olma ve yabancı ülkeler tarafından kullanıldığını düşünenlerin oranlarının Rusya’daki verilerle örtüştüğünü ancak aile değerleri ve siyasi istikrarda ayrıştıklarını söyledi. 

Nisbet, "Türkiye’deki katılımcıların Rusya’dakilerden farklı olarak internetteki içeriği hükümete karşı bir tehdit olarak görseler de yasak taraftarı olmadıklarını” söyledi. Açıklanan verilere göre, “hükümet karşıtı gösterileri organize etmeye yarayan” ve “hükümete saldırı” gibi tehdit niteliğine sahip olduğunu düşündükleri içeriklerin yasaklanması isteyenler yüzde 29 ve yüzde 23 seviyelerinde. 

 

'Yüzde 22, internet kısıtlamalarını destekliyor'

Oranları partilere yakın hissedenler parantezi açarak da aktaran Erik Nisbet, AKP’ye yakın hissedenlerin yüzde 41’inin hükümet karşıtı gösterileri organize etmeye yarayan içeriği, yüzde 31’inin “hükümete saldırı” niteliği taşıyan yayınları, yüzde 46’sının da siyasi liderlerin saygınlığını zedeleyici metaryalin yasaklanmasından yana olduğunu açıkladı.   

Bu oranları paylaştıktan sonra hükümet ile taban arasında kayda değer bir fark olduğunun altını çizden Dr. Nisbet, “Türkiye’nin sadece yüzde 22’si yakın zamanlı internet kısıtlama ve yasaklarını destekliyor” dedi. Nisbet, internette engellemeler sürdükçe durumun değişebileceğini söyledikten sonra “Rusya’ya kıyasla Türkiye’de insanlar daha özgürlüklerden yana. Ama soru, bu engellemeler devam ettikçe Türkiye’nin Rusya’nın izinden yürüyüp yürümeyeceği” ifadesini kullandı.

Sunumun devamında, son dönemde yapılan Twitter ve YouTube yasakları ele alındı. "Twitter yasağını onaylıyor musunuz" sorusuna yüzde 29,7 oranındaki AKP seçmeni yasağı onayladığını söylerken, YouTube için sorulan benzer soruya yanıt da yüzde 28,9 oranında olumlu oldu.

Araştırma kapsamında Twitter sorusuna yanıtlardan yola çıkarak hazırlanan grafik şöyle:

Youtube'a ilişkin yasaklara dair görüşler şöyle ayrışıyor: