T24 - AKP'nin referandum sonrası 'hayır' oylarının nedenlerini araştırmak için başlattığı çalışma sonuçlandı. Ankette yapılan değerlendirmelere göre vatandaşların 'Laik yaşam tarzına yönelik tehdit ve yaşam tarzına müdahale korkusu'nun 'hayır' oyu kullanma nedenlerinden olduğu anlaşıldı.
ANAR ve Pollmark’ın AKP için yaptığı araştırmalarda 29 Mart’ta MHP’ye oy veren seçmenlerin yüzde 22.7’si, CHP’ye oy verenlerin de 5.4’ü “evet” oyu verdi. Milliyet gazetesinde yer alan habere şöyle:
MHP’den gitmiş
Ak Parti, iki araştırma şirketinin 28 Eylül-13 Ekim arasında yaptığı “Türkiye Geneli Referandum Algı Araştırması”nı dün kampta tartışmasının ardından internet sitesinde açıkladı.
Araştırma 31 ilde yüz yüze görüşülerek gerçekleştirildi. Araştırmanın örnek büyüklüğünün 69 bin 300 olduğu belirtilirken, örneklemin yüzde 75’i kentte, yüzde 25’i de kırda yapıldı. Erdoğan’ın söylediğinin aksine, 45 değil 31 ilde yapıldığı belirtien araştırmada şu tespitler yapıldı:
“Hayır oyu verenleri en çok etkileyen faktörler değerlendirildiğinde muhalefet ve medya kutarafından üretilen komplo teorileri karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’nin batının güdümüne girdiği / dış politika ekseninin doğu ülkelerine kaydığı, hükümetin muhalefeti ve vatanseverleri baskıyla sindirdiği ve Anayasa paketinin ‘AKP Sivil Diktatörlüğü’ne Zemin Hazırladığı Algıları’ hayır oylarını en çok etkileyen faktörlerden. Ayrıca, hükümetin işsizlik ve yoksullukla mücadelede başarısız olduğu algısı da “hayır” oyunda önemli role sahip.”
Türkiye dış politikada Doğu’ya kayıyor korkusu
Akdeniz Bölgesi’nde hayır oyunu etkileyen ana faktörler ise şöyle:
Etkili ana faktörler
1. Türkiye’nin Batının Güdümüne Girdiği/Dış Politika Ekseninin Doğu Ülkelerine Kaydığı Algısı (% 78)
2. Hükümetin İşsizlik ve Yoksullukla Mücadelede Başarısız Olduğu Algısı (% 76,6)
3. Hükümetin Muhalefeti ve Vatanseverleri Baskıyla Sindirdiği Algısı (% 69,4)
4. “Kürt Açılımı” ile PKK’ya Taviz Verildiği ve Ülkenin Bölünmenin Eşiğine Getirildiği Algısı (% 61,5)
İkinci derece etkili ana faktörler
1. Anayasa Paketinin “AKP” Sivil Diktatörlüğüne Zemin Hazırladığı Algısı (% 59)
2. Laik Yaşam Tarzına Yönelik Tehdit ve Baskıların Arttığı Algısı (% 46,9)
Düşük etkili ana faktörler
1. Seçmenlerin CHP ve MHP’nin Kampanya Faaliyetlerine İlgisi ve Katılım Düzeyi (% -15,2)
2. CHP ve MHP’nin Yürüttüğü Kampanyanın Performansı (% 25,5)
Ege Bölgesi’nde hayır oyunu etkileyen ana faktörler ise şöyle:
Etkili ana faktörler
1. Türkiye’nin Batının Güdümüne Girdiği/Dış Politika Ekseninin Doğu Ülkelerine Kaydığı Algısı (% 86,9)
2. Hükümetin İşsizlik ve Yoksullukla Mücadelede Başarısız Olduğu Algısı (% 76,5)
3. Hükümetin Muhalefeti ve Vatanseverleri Baskıyla Sindirdiği Algısı (% 75,8)
4. Laik Yaşam Tarzına Yönelik Tehdit ve Baskıların Arttığı Algısı (% 74,1)
5. Anayasa Paketinin “AKP” Sivil Diktatörlüğüne Zemin Hazırladığı Algısı (% 70,8)
6. “Kürt Açılımı” ile PKK’ya Taviz Verildiği ve Ülkenin Bölünmenin Eşiğine Getirildiği Algısı (% 63,2)
%42’de etkili olan faktörler
Hayırda etkili ana faktörler yüzdelik olarak şöyle sıralanıyor:
Ana faktörler
1. Türkiye’nin Batının Güdümüne Girdiği/Dış Politika Ekseninin Doğu Ülkelerine Kaydığı Algısı (yüzde 82,9)
2. Hükümetin işsizlik ve yoksullukla mücadelede başarısız olduğu algısı (yüzde 76,3)
3. Hükümetin muhalefeti ve vatanseverleri baskıyla sindirdiği algısı (yüzde 73,1)
4. Anayasa paketinin “AKP Sivil Diktatörlüğü”ne Zemin Hazırladığı Algısı (yüzde 70,4)
5. Laik yaşam tarzına yönelik tehdit ve baskıların arttığı algısı (yüzde 66)
6. “Kürt Açılımı” ile PKK’ya taviz verildiği ve ülkenin bölünmenin eşiğine getirildiği algısı (yüzde 62,5)
Düşük etkili ana faktörler
1. Seçmenlerin CHP ve MHP’nin kampanya faaliyetlerine ilgisi ve katılım Düzeyi (yüzde 16,2)
2. CHP ve MHP’nin yürüttüğü kampanyanın performansı (yüzde 33,4)
Araştırmada siyasal davranışı etkileyen “hayır” alt değişkenleri de şöyle sıralanıyor:
1. Hükümet genel olarak değerlendirildiğinde dış politikada başarısızdır (yüzde 67,1)
2. Hükümet döneminde Türkiye uluslararası güçlerin güdümüne girmiştir (yüzde 64,6)
3. Hükümet genel olarak ekonomi yönetiminde başarısız olmuştur (yüzde 62,7)
4. Bu hükümet döneminde insanlar yoksullaşmıştır (yüzde 60,4)
5. Hükümet çete ve cuntalarla mücadele gerekçesi ile muhalefeti sindirmeye çalışıyor (yüzde 59,2)
Bölge bölge sonuçlar
Hayır oyunun yoğun olduğu bölgelerle ilgili analizler ise şöyle:
* Akdeniz Bölgesi’nde ekonomik sorunların yanı sıra hükümetin dış politikası, çetelerle mücadele ve demokratik açılım hayır oyunu en çok etkileyen nedenlerdir. Anayasa değişiklik paketinin yanı sıra, yaşam tarzı ile ilgili kaygıların Akdeniz’de “hayırcı” seçmen üzerindeki etkisi sınırlıdır .
* Ege Bölgesi ekonomik sorunların yanı sıra, muhalefet cephesinin ürettiği komplo teorilerinden en çok etkilenen bölgedir. Test edilen tartışmalı konuların tamamı “hayır” oyu üzerinde etkilidir.
* Batı Marmara Bölgesi’ndeki hayır oyu veren seçmenler üzerinde ekonomik sorunların yanı sıra, anayasa paketinin ve yaşam tarzına yönelik sözde endişelerin etkisi kısıtlıdır. Ülkenin Batı’nın güdümüne girdiği, muhalefetin üzerinde baskı kurulduğu ve açılım politikasının ülkeyi bölünmenin eşiğine getirdiği yönündeki endişeler “hayır” oyları üzerinde en etkili olan faktörlerdir.
