AKP, askeri suçları ile soruşturma ve kovuşturma mekanizmalarını düzenleyen kanun teklifini TBMM Başkanlığı'na sundu. Teklif; acil durumlarda askerlerin savcı kararı olmadan yakalanabilmesini öngörüyor. Teklife göre, general ve amirallerle ilgili soruşturma iznini Milli Savunma Bakanı, genelkurmay başkanı ve kuvvet komutanları hakkındaki soruşturma iznini ise Cumhurbaşkanı verecek. Genelkurmay başkanı ve kuvvet komutanları dahil general ve amiraller hakkındaki soruşturmayı cumhuriyet savcılıkları değil, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı yürütecek.
2017 yılında askeri mahkemelerin kaldırılmasının ardından ihtiyaç duyulan uyum düzenlemelerini getirmek amacıyla hazırlanan teklif; Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanununun yürürlükten kaldırılmasını ve askeri suçların soruşturması ve kovuşturmasında uygulanacak istisnalar ve bu soruşturma ve kovuşturmada uygulanacak istisnaları düzenliyor.
Teklifte, hangi suçların “askeri suç”, hangi suçların ise “sırf askeri suç” olduğu belirlendi. Buna göre; Askeri Ceza Kanunu’nda tanımlanan suçlar ve askerlerin askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili işledikleri suçlar “askeri suç” olarak tanımlandı.
"Seferberlikte harp kuvvetlerini tehlikeye düşürmek", "Vazife ve memuriyete gitmeme", "firar", "yabancı memlekete firar", "kendini askerliğe yaramayacak hale getirmek", "askerlikten kurtulmak için hile", "amir veya üstü tehdit", "amire hakaret", "askeri isyan", "düşman karşısında askeri isyan" gibi sadece askerler tarafından işlenebilecek suçlar ise "sırf askeri suç" olarak tanımlandı.
Teklifte şu düzenlemeler yer alıyor:
Askerler, savcı kararı olmadan yakalanabilecek
Teklifle, askerlerin; amiri, üstü, askeri karakol, nöbetçi, devriye, askeri inzibat ve kolluk görevlisi tarafından geçici olarak yakalanabilmesinin önü açıldı. "Suçu işlerken rastlanılması" ve "izlenen kişinin kaçması olasılığının bulunması veya hemen kimliğini belirleme olanağının bulunmaması" durumlarında askerler geçici olarak yakalanabilecek. Cumhuriyet savcısına derhal başvurma imkanının olmadığı, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, askerler bu kişiler tarafından yakalanabilecek. Bu durumda, yakalanan kişi ve olay hakkında Cumhuriyet savcısına hemen bilgi verilecek ve bundan sonraki işlemler savcı emri doğrultusunda yürütülecek.
Şüpheli askerlerin ifadesini cumhuriyet savcıları alacak
Askeri suçlarda, şüpheli subay ve astsubayların ifadesi bizzat Cumhuriyet savcısı tarafından alınacak. Suç, ülke sınırları dışında işlenmişse, Cumhuriyet savcısı; işlemlerin Milli Savunma Bakanlığı tarafından yurt dışında görevlendirilen hukuk sınıfı subaylar tarafından yürütülmesini isteyebilecek.
Askerler hakkındaki soruşturmalar izne tabi
Askerlerin işledikleri "askeri suçların" soruşturulması izne tabi olacak. Ancak, ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü hallerinde soruşturma genel hükümlere göre yürütülebilecek. Soruşturma izni; tugay komutanı veya eşiti olan askeri kurum amiri tarafından verilecek. Soruşturma izni; birlik komutanı tarafından da verilebilecek.
Milli Savunma Bakanı'na general ve amirallerle ilgili soruşturma izni yetkisi
General ve amiraller hakkındaki soruşturma izni; Genelkurmay Başkanı veya ilgili kuvvet komutanının teklifiyle ya da resen Milli Savunma Bakanı tarafından verilecek. Milli Savunma Bakanı, soruşturma izni konusundaki kararını, suçun işlenildiğinin öğrenilmesinden itibaren en geç 30 gün içinde verecek. Bu süre, zorunlu hallerde; 15 günü geçmemek kaydıyla bir kez uzatılabilecek. Soruşturma izni kararı, Cumhuriyet Başsavcılığı'na bildirilecek.
General ve amiraller, soruşturma iznine Danıştay'da itiraz edebilecek
Asker kişi hakkındaki soruşturma iznine, 10 gün içinde itiraz edebilecek. Sırf askeri suçlarla ilgili soruşturma iznine itiraz edilmesi, soruşturma işlemlerini engellemeyecek. General veya amiral, hakkında verilen soruşturma iznine DanıştaY 1. Dairesi'nde itiraz edecek. Diğer asker kişiler ise bölge idare mahkemesinde itiraz edebilecek.
General ve amirallerin soruşturmasını Yargıtay Başsavcısı yürütecek
General ve amiraller hakkındaki soruşturma Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı veya başsavcı vekili tarafından yürütülecek. Soruşturma aşamasında, hakim kararı gerektiren işlemlerde kararı, Yargıtay ceza dairesi başkanı verecek.
Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet komutanları hakkında cumhurbaşkanına soruşturma izni yetkisi
Yüce Divan'da yargılanacak Genelkurmay Başkanı ile kuvvet komutanlarının işlediği askeri suçların soruşturulması da izne tabi olacak. Suçüstü hallerinde bu kişiler hakkındaki soruşturma ise genel hükümler uyarınca yürütülecek. Genelkurmay Başkanı ile kuvvet komutanları hakkındaki askeri suç soruşturması Cumhurbaşkanının iznine bağlı olacak. Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanları hakkındaki soruşturma izni Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilecek. İzne, Danıştay 1. Dairesi'nde itiraz edilebilecek. Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanları hakkındaki soruşturma işlemleri Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından yürütülecek.
6 ay üzeri hapis cezasında hükmün açıklanması geri bırakılamayacak
Askeri suçlara ilişkin dava ve işler, suçun işlendiği yerin asliye ve ağır ceza mahkemelerinde görülecek. "Sırf askeri suç" gerekçesiyle altı ay veya daha fazla süreli hapis cezası verilmesi durumunda, hükmün açıklanması geri bırakılmayacak (HAGB). Aynı şekilde, fiilin; disiplini ağır şekilde ihlal etmesi veya birliğin güvenliğini tehlikeye düşürmesi ya da birliğin muharebe hazırlığını veya etkinliğini zafiyete uğratması ya da büyük bir zarar meydana getirmesi, savaş veya seferberlikte işlenmesi durumunda da verilen cezanın hükmünün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemeyecek.
Askeri suçların soruşturması ve kovuşturmasına ilişkin olarak kanunda bir hüküm bulunmadığı durumlarda Türk Ceza Kanunu hükümleri uygulanacak. "Vatan aleyhindeki cürümler," "harp hıyaneti", "milli müdafaaya hıyanet", "milli mukavemeti kırmak", "milli müdafaa vasıtalarını tahrip" suçları nedeniyle açılacak davalar ise "devletin güvenliğine karşı işlenen suçlara ait davalara bakmak üzere belirlenen ağır ceza mahkemelerinde görülecek. Askerlerin ülke sınırları dışındaki işlenen asker suçlarına ait davalarda Ankara mahkemeleri yetkili olacak.
Subay ve astsubaylara mahkumiyetle birlikte ihraç
Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar" ile "basit ve nitelikli zimmet", "irtikap", "rüşvet", "hırsızlık", "dolandırıcılık", "sahtecilik", "inancı kötüye kullanma", "dolanlı iflas", "iftira" gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyet kırıcı nitelikteki suçlardan veya istimal ve istihlak kaçakçılığı hariç "kaçakçılık", "resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma" suçlarından mahkumiyet cezası verilmesi durumunda subay ve astsubaylar, Türk Silahlı Kuvvetleri'nden çıkarılacak.
Savcılıklarda askeri suç bürosu kurulacak
Cumhuriyet savcılıkları bünyesinde askeri suçlar büroları kurulacak. Askeri suçlara bakmak amacıyla belirlenecek mahkemeler, kanunun yürürlüğe girmesinden sonraki bir ay içinde belirlenecek.
