Benzine yapılan 8-10 kuruşluk rekor düzeyde zam,yüzde 12'ye varan ÖTV zammından sonra çok daha hissedilir oldu.
Türkiye'nin
benzin fiyatlarını belirlerken baz aldığı en yakın petrol piyasası olan
Akdeniz pazarında ürün fiyatları artınca, benzine de 8-10 kuruş gibi
rekor düzeyde zam yapma ihtiyacı duyuldu. Akdeniz pazarındaki fiyat
artışı ise ham petrol fiyatının önceki gün varil başına 79 dolara
ulaşmasıyla gerçekleşti. Böylece benzin fiyatları litre başına 3.36
TL'ye çıkarak, tavan fiyat uygulamasındaki 3.34 TL'lik rekoru da kırmış
oldu. Ancak benzin fiyatlarındaki bu artışın etkisi, hükümetin temmuz
ayında ÖTV'ye yüzde 12'ye varan oranda yaptığı zamla çok daha
hissedilir oldu. Bu dönemde akaryakıt dağıtım ve bayilerin payı ise
değişmedi. Son zam, petrol fiyatlarındaki ve vergideki artıştan
kaynaklandı.
Kâr marjı sadece 3 kuruş arttı
Benzin
fiyatları 27 Haziran-27 Ağustos döneminde Enerji Piyasası Düzenleme
Kurumu'nun (EPDK) aldığı karar ile tavan fiyat uygulamasına göre
belirlendi. Bu dönemde dağıtım ve bayi kârları 1 litre benzin içinde
her biri için 12.5 kuruş ile sınırlandırıldı. Ancak bu dönemde; önce
petrol fiyatlarındaki artış nedeniyle akaryakıta kamu eliyle zam
yapıldı. Daha sonra hükümet, bütçeye daha fazla gelir sağlamak için
ÖTV'yi artırdı. Bu ise vatandaşa vergi zammı olarak yansıdı. Bu
uygulama tavan fiyatı amacından saptırdı. Tavan fiyat uygulaması
bittikten sonra ise EPDK sektörü uyararak, kâr marjlarında ani artışlar
yapılırsa yeniden tavan fiyat belirleyebileceğini bildirdi. Sektör kâr
marjlarını artırmaktan çekindi. Tavan fiyat uygulamasının bittiği
tarihten bugüne kadar, akaryakıt bayileri kâr marjlarını en fazla 3
kuruş artırdı. Şu anda bayilerin 1 litre içindeki kâr marjı 15-16
kuruşu geçmiyor.
ÖTV zammı KDV'yi de artırdı
Kâr
marjlarında büyük artış olmaması nedeniyle, tüketici şu anda petrol
fiyatlarındaki artışın ürünlerin rafineri çıkış fiyatına yansımasından
etkilenir oldu. TÜPRAŞ, 2005'ten beri çıkış fiyatlarını yayımlamıyor
ancak Akdeniz Pazarı'ndaki artış ve azalışlara göre hareket ediyor. Son
dönemin en büyük vergi artışı ise benzin fiyatlarındaki Özel Tüketim
Vergisi üzerinden yapıldı. Hükümetin yaptığı vergi zammı, ürün çeşidine
göre yüzde 10-15 aralığında bulunuyor.
Temmuz
ortasındaki vergi zammı o dönemde fiyatlara yüzde 7 oranında yansıdı.
Bunun etkisi ise hâlâ devam ediyor. KDV ise benzin fiyatlarına ÖTV
dahil edildikten sonra alındığı için, etkisi daha fazla hissediliyor.
Benzin fiyatları içerisinde verginin vergisi de alınmaya devam
ediliyor. ÖTV'ye yapılan her zam KDV'nin matrahını da artırıp daha çok
gelir toplanmasını sağlıyor. Bu nedenle Türkiye hâlâ Avrupa'da benzin
fiyatları içinde en yüksek vergiyi ödeyen ülke konumunda bulunuyor.
Ürün fiyatları yani rafineri çıkış fiyatları ise ülkeden ülkeye
değişiklik gösteriyor. Burada pazara yakınlık da önemli rol oynuyor.
İtalya ve Yunanistan Akdeniz Pazarı'na daha yakın olmasına rağmen
Türkiye ile kıyaslandığında rafineri çıkış fiyatları açısından büyük
farklar bulunmuyor.
|
BENZİN FİYATINDA KAR MARJI ORANI SADECE YÜZDE 7,9 (%)
|
|
|
Önce
|
Sonra
|
|
Rafineri
|
26,6
|
23,3
|
|
Vergiler
|
61,2
|
68,8
|
|
Kar marjları
|
12,2
|
7,9
|
|
VERGİSİZ FİYATTA BENZİN TÜRKİYE'DE UCUZ (Euro/litre)
|
|
Ülke
|
Kurşunsuz benzin
|
Motorin
|
|
Türkiye
|
0.46-0.46
|
0.46-0.46
|
|
İspanya
|
0.47-0.48
|
0.46-0.48
|
|
İtalya
|
0.49-0.50
|
0.47-0.50
|
|
Yunanistan
|
0.49-0.54
|
0.49-0.51
|
|
BENZİN ALIRKEN NE KADAR VERGİ ÖDENİYOR (TL/Litre)
|
|
|
Vergi zammı öncesi
|
Vergi zammı sonrası
|
|
Ürün
|
ÖTV
|
KDV
|
Toplam
|
ÖTV
|
KDV
|
Toplam
|
|
95 oktan kurşunsuz
|
1.49
|
0.46
|
1.95
|
1.69
|
0.48
|
2.17
|
|
Motorin
|
1.00
|
0.37
|
1.37
|
1.15
|
0.39
|
1.54
|
|
Kırsal motorin
|
0.93
|
0.36
|
1.29
|
1.08
|
0.37
|
1.45
|
|
LPG
|
0.56
|
0.25
|
0.81
|
0.61
|
0.26
|
0.87
|
(*) KDV oranlarındaki artış ÖTV artışının etkisinden kaynaklanıyor. KDV fiyata ÖTV dahil edildikten sonra yansıyor
Akaryakıtta bayi karı artmadı
Akaryakıt
Ana Dağıtım Şirketleri Derneği (ADER), dağıtıcı ve bayi kârlarında
herhangi bir artış olmamasına rağmen benzinde yükselen fiyatlarda,
sabit olarak uygulanan verginin yanı sıra ham petrol fiyatlarında
yaşanan yükselişin de etkili olduğunu vurguladı. ADER'den yapılan
açıklamada, pompa fiyat oluşumu ayrıntılı olarak gösterilirken benzin
fiyatlarındaki vergi payı, diğer ülkelerle karşılaştırıldı. Açıklamada
Türkiye'nin, dünyada akaryakıttan en yüksek vergiyi alan ülke olarak
göründüğüne dikkat çekilerek vergi oranının ABD'de yüzde 15, Avrupa
Birliği ülkelerinden İspanya'da ise yüzde 52 oranında seyrettiği
belirtildi.
Jandarmadan 30 ilde kaçak akaryakıt operasyonu
30
ayrı ilde eş zamanlı olarak 100'e yakın akaryakıt istasyonuna yönelik
jandarma operasyonunda, kurdukları düzenekle kaçak akaryakıtı yasal
olanı ile birlikte sattıkları iddia edilen çok sayıda kişi gözaltına
alındı. Jandarma, Ankara başta olmak üzere 30 ilde "By-pass" adı
verilen operasyonu başlattı. Operasyona Enerji Piyasası Denetleme
Kurulu (EPDK) müfettişleri ve vergi denetçileri de katıldı. Operasyon
sonucu, kaçak akaryakıt sattığı ileri sürülen istasyonların, yeraltına
ikinci bir depo koydukları ve bu depo içindeki akaryakıtın ayrı bir hat
ile pompaya bağlandığı tespit edildi. Operasyon sonucu çok sayıda kişi
gözaltına alındı
