T24 - Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde Türkiye’nin başını ağrıtan en önemli meselelerden biri olan gayrimüslim vakıfların açtığı davalar, Başbakan’ın geçen hafta açıkladığı kanun hükmündeki kararname sayesinde, iade yoluyla düşecek. Böylece AİHM’ye açılan ve Türkiye’nin ödemek zorunda kaldığı milyarlarca liralık tazminat davaları için de yeni bir sayfa açılacak.
25 yıldır Türkiye’deki azınlıkların vakıf mallarının iadesine ilişkin davalara bakan avukat Kezban Hatemi’nin konuya dair verdiği örnek Ortaköy’deki Rum İlkokulu davası. “AİHM’deki en önemli davalardan biri AB Merkezi olarak kullanılan, Ortaköy’deki Rum İlkokulu davası” diyen Hatemi, “Burası bildiğimiz anlamda kamulaştırılmadı. Mirasçısı, mütevellisi olmadığı için hiçbir hukuki gerekçeye dayanmadan devlet el koydu” diyerek süreci özetliyor.
Hatemi’nin verdiği bilgilere göre yeni çıkan kararnamenin en önemli kısmı tazmin (zararı ödemek) özelliğinin olması. Böylece Rum ilkokulu gibi, AİHM’de dava süreci devam eden taşınmazlar, bir başkasına satılmış ya da yap, işlet, devret şeklinde kullanılıyor olsalar da, yeni kararnameyle tazminin sağlanması mümkün. Hatemi “Yeni yönetmeliğe göre, usul belirlendikten sonra cemaatler mallarını listeleyerek tapuya bildirecek. Tapu azınlıklara ait olan gayrimenkulleri hükmen, tekrar vakıfların üstüne tescil edecek” diyor.
Avrupa’nın çıkan yeni kararı şaşkınlıkla izlediğini söyleyen Hatemi, “Azınlıklar eşit vatandaş olmanın ve devlete güven duymanın ne demek olduğunu öğrenecek. Sırf azınlık diye bu insanların başlarına gelmeyen kalmadı. Varlık vergisinden tutun da, 6-7 Eylül olayları gibi acılı süreç yaşandı. Artık bambaşka bir döneme girildi. Tabii ki birtakım eksiklikler de olacaktır, ancak sağlam bir hukuk devleti olma bilincinde olduğumuz artık bir gerçek” diyor. Türkiye’de azınlık vakıflarına ait binlerce mülk var. Genelde Osmanbey, Nişantaşı, Bebek, Taksim, Arnavutköy gibi İstanbul’un gözde semtlerinde olan taşınmazların bir bölümü de Mardin, Diyar-bakır’da bulunuyor.
Kararnamenin getirdikleri
>> Azınlık vakıfları, 1936 beyannamesinde kayıtlı olup, malik hanesi açık taşınmazları, bu yasanın yürürlüğe girmesinden itibaren 12 ay içinde tapu sicil müdürlüklerince kendi vakıfları adına tescil ettirecek.
>> Kamulaştırma, satış ve trampa dışında nedenlerle Hazine, Vakıflar Genel Müdürlüğü, belediye, il özel idaresine kayıtlı olanlar vakıflara verilecek.
>> Mezarlıkları, çeşmeleri de vakıflara verilebilecek.
>> Mal edinememe gerekçesiyle Hazine veya Genel Müdürlük adına tapuda kaydedilen taşınmazlardan, üçüncü şahıslar adına kayıtlı olanların tespit edilen rayiç değeri, Hazine veya Genel Müdürlükçe ödenecek.
