T24 - Kahramanmaraş’ta dokuz işçinin toprak altında kaldığı göçükle ilgili EÜAŞ, bir yıl önce uyarmış: Çatlak var, facia olabilir.
Afşin-Elbistan B Termik Santrali’ne kömür temin edilen Turgay Ciner’e ait Çöllolar kömür havzasında 10 Şubat’ta yaşanan göçük faciasının adeta göstere göstere geldiği ortaya çıktı. Taraf gazetesinin haberine göre; Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) Genel Müdürü Halil Alış çöken kömür havzasında ilk çatlağın 8 Ocak 2010 tarihinde tesbit edildiğini söyledi. Alış bunun üzerine gerekli çalışmayı yaptıklarını ama yine de göçük olduğunu belirterek “Artık bunun nedenini, niçinini ilim sahiplerine bırakalım”dedi. Jeoloji mühendisleri Odası da 4 gün arayla iki kez göçük meydana gelen Çöllolar Kömür Sahası’nda yaptığı incelemenin ardından firmaya ve yetkililere 13 soru yöneltti.
Afşin’de 9 kişinin hâlâ tonlarca kumun altında kalmasına neden olan göçüğün üzerinden tam 15 gün geçti. Göçüğün nasıl olduğuna ilişkin iddialar yanıt beklerken Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) Genel Müdürü Halil Alış’ın yaptığı açıklama adeta şok etkisi yarattı. 6 Şubat’ta meydana gelen ve bir kişinin öldüğü ilk göçükten sonra “Allahın takdiri” diyen Alış bu ikinci göçüğün ise adeta göstere göstere geldiğini ortaya koydu. Alış’ın açıklaması şöyle:
“Afşin-Elbistan B Termik Santrali Müdür Alper Özcan, 26 Şubat 2010 tarihinde Maden Sahaları Daire Başkanlığı’na yazdığı yazıda, Afşin- Elbistan Çöllolar Kömür Sahası Açık Maden İşletmesi’nin güneybatı şevinde oluşan kaymaların önlenmesi için Park Teknik AŞ ile yapılan görüşmeler neticesinde alınması öngörülen tedbirleri belirtti. Şu anda toprak altında bulunan Maden Mühendisi Nail Yılmaz ile yani Park Teknik ve EÜAŞ’dan görevli arkadaşlar ‘ne yapılması lazım?’ diye çalışmalar yapılıyor ve iç döküm ile topuk yapılmasına karar veriliyor. Tedbirlerin alınmasından bir ay önce yazı yazılmış. Biz Park Teknik’e ulaşıyoruz ve ‘burada çatlaklar var kapatın’ diyoruz. Daha sonra da Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nden gelen ekipler iç dökümün hızlandırılmasını, şev açıklarıyla ilgili çalışmanın yapılmasını ve de topuk diye tabir ettiğimiz güçlendirilmesinin yapılmasını istiyor. Bunların hepsi yapılıyor. Bir rapor düzenleniyor ve raporda, ‘Güneybatı şevinde gelişen çatlak yerinde görüldü. Çatlağın güney-batı şevine paralel 350 metre uzunluğunda olduğu görüldü. Ocak tabanında da yukarıdaki çatlağa paralel kabartma hattı gözlendi. İlk çatlağın 8 Ocak 2010 tarihinde fark edildiği ifade edildi’ dendi.
Biz üzerimize düşeni yaptık
Alış bu açıklamayı yapmasının nedenini de şöyle açıkladı: “Yani bir şeyler yapılıyor. Sanki burada ‘bir şeyler yazılmış ama EÜAŞ kulağının üzerine yatmış’ gözüküyor. Biz, isimsiz ve imzasız bir şikâyet geldiğinde dahi hemen üzerine gidiyoruz. Öyle bizim arkadaşlarımızın yazdığı rapora kayıtsız kalmamız mümkün olamaz. İç döküm yapılmış. Buna rağmen bu olaylar oldu. Artık bunu ilim sahiplerine bırakalım. Onlar araştırmalarını, incelemelerini bitirsinler, ondan sonra yapılması gerekli her şeyi yapacağımızı taahhüt ediyoruz EÜAŞ olarak. İş nereye varacaksa, bunun sonucunda ne olacaksa... İş müfettişleri ile diğer müfettişlerle bu sürecin ne kadar süreceğini sordum, onlar da bir hayli süreceğini söylediler. Savcılığın İstanbul Teknik Üniversitesi’nden atadığı üç profesör ve bir doçent bölgeye geldi. Onların hazırlayacağı raporları göreceğiz. Zaten bizim önümüzü görmemiz için de böyle bir raporun çıkması lazım.”
25 yıllığına Ciner’e devredildi
Heyelanların meydana geldiği Çöllolar kömür sahası 2007 yılında Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) tarafından, işletilmek üzere 25 yıllığına Turgay Ciner’in sahibi olduğu Park Holding’e devredilmişti. Park Holding de göçük facisının ardından toprak altında kalan işçilerin ailelerine 100 bin tl maddi yardımda bulunduğunu belirtti.
Yanıt bekleyen 13 soru
Jeoloji Mühendisleri Odası de göçük alanında yaptığı incelemenin ardından 19 sayfalık rapor hazırladı. İşçilerle birebir görüşüldüğü kaydedilen heyetin raporunda, ‘Kuşkular ve sorular’ bölümünde, işletmeci firma ile diğer yetkililere 13 soru yöneltildi:
1- Park Holding’e danışmanlık hizmeti veren Alman firmasının (RE GmbH), yaptığı çalışmalar sonucunda işletmedeki genel şev açılarının (21 derece alınmasının uygun olacağını belirttiği, danışmanlık hizmetinin devamında ise genel şev açılarının 16 dereceye düşürüldüğü yetkili ağızlardan basına açıklanmıştır. Firmanın ilk önce 21 derece olarak belirlediği genel şev açısı neden sonradan 16 dereceye düşürülmüştür? Ocak dizayn raporlarının hazırlanması sırasında yeterli jeolojik ve jeoteknik çalışmalar yapılmış mıdır?
2- Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) tarafından işletilen ve aynı jeolojik özelliklere sahip Kışlaköy Açık Ocağı’nda uygulanan şev açıları, basamak genişlik ve yükseklikleri ile Çöllolar Açık Ocağı arasında fark var mıdır?
3- Park Holding tarafından, RE GmbH tarafından belirlenen ocak dizayn planlarına uyulmuş mudur?
4- Ocağın çok yakınından akan Hurman Çayı’nın heyelana neden olan unsurlardan olan yer altı suyunu beslememesi için ne gibi önlemler alınmıştır?
5- Yeraltı suyu drenaj kuyularının yeterliliği ve düzenli çalıştırılmadığı iddiaları araştırılmalıdır. Bu suların yeniden yer altı suyunu beslemeyecek ve heyelan için risk unsuru oluşturmayacak şekilde tahliyesi yapılmakta mıdır?
6-Heyelanın meydana gelmesinin göstergesi olan gerilim çatlaklarının oluşumu ilk heyelan öncesinde saptanmış mıdır? Eğer çatlaklar söz konusuysa bunların doldurulması işlemi yapılmış mıdır ve bu yeterli bir önlem olarak görülmüş müdür?
7- Gerilim çatlaklarının hareket izlemeleri yapılmış mıdır? Yapıldıysa gözlemler nasıl değerlendirilmiştir?
8- 6 Şubat tarihinde oluşan birinci kayma sonrasında ocak yetkilileri tarafından bir değerlendirme yapılmış mıdır?
9- 6 Şubat tarihinde oluşan kayma sonrasında, bir işçinin hayatını kaybetmesine rağmen ocakta çalışmalar neden devam etmiştir?
10- 6 Şubat tarihinde oluşan kayma sonrasında, ocağın diğer şevlerinde kontrol yapılmış mıdır? Bu kontroller sırasında ikinci heyelanın olduğu doğu şevinde gerilim çatlakları gözlemlenmiş midir? Bu gerilim çatlakları ile ilgili ne gibi çalışmalar yapılmıştır?
11- Çöllolar kömür ocağının özelleştirme amacıyla önce EÜAŞ’a sonra da işletilmek üzere 25 yıllığına Park Holding’e devredilmesi sonucu yaşanan özelleştirme ve taşeronlaştırmanın yaşanan faciadaki etkisi nedir?
12- Çöllolar kömür ocağının işletilmesi ihalesini 2007 yılında alan Park Holding’in en kısa sürede üretime geçip, fazla üretim yaparak prim vb. teşviklerden yararlandığı söz konusu mudur ve bu durum proje aşamasından başlayarak, işletme süreçlerinde iş güvenliği ve işçi sağlığı açısından bir ihmale neden olmuş mudur?
13- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından denetimler yapılmış mıdır?
