ABD Başkanı Donald Trump, Suriye stratejisinde büyük bir değişikliğe giderek bölgedeki askerlerini çekme kararı aldı. Beyaz Saray, Suriye'deki 2 bine yakın Amerikan askerinin eve dönüşünün başladığını duyurdu.
Trump, Suriye'de IŞİD'e karşı zaferini ilan ederken, ABD Savunma Bakanlığı "IŞİD'le mücadelemiz sona ermedi" dedi.
Peki bu kararın siyasi ve jeopolitik sonuçları ne olacak?
Fransız haber ajansı AFP derledi.
Türkiye ve YPG düğümü
ABD'nin kararı, omurgasını Kürt silahlı gücü YPG'nin oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) için kritik önemde.
Washington, 2014 yılından beri IŞİD'le mücadelede ABD'nin sahadaki gücü konumundaki YPG güçlerine destek veriyor. Türkiye ise Suriye'nin neredeyse 4'te birini kontrol eden YPG'yi 'terör örgütü PKK'nın bir uzantısı' olarak niteliyor.
Türkiye, bölgede ABD ile herhangi bir kriz yaşanmaması için hep ihtiyatlı hareket etmişti.
ABD de Suriye'den askerleri geri çekmek konusunda bir dizi açıklama yapmış ama net bir adım atmamıştı. Bu, Washington - Ankara hattında önemli bir gerilim noktasıydı.
Türkiye, Ocak 2018'de Suriye'nin kuzeybatısındaki Afrin bölgesinde YPG'ye yönelik bir operasyon düzenlemişti.
12 Aralık'ta ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Fırat Nehri'nin doğusuna bir sınır ötesi operasyonun sinyalini verdi.
Erdoğan "Hedefimiz asla Amerikan askerleri değildir, bölgede faaliyet gösteren terör örgütü mensuplarıdır" mesajını verse de, Türk askerinin bölgede Amerikan askerleriyle karşı karşıya gelmesi riski kaygı yarattı.
Çarşamba günü ABD-Türkiye askeri ortaklığıyla ilgili önemli bir gelişme daha yaşandı.
Washington, 3,5 milyar dolar değerindeki Patriot füze sistemlerinin Türkiye satışına onay verdi. Ankara ise bu gelişmeyi hem olumlu karşıladı hem de Rus yapımı S-400'lerin alımından vazgeçmeyeceğini duyurdu.
IŞİD'le mücadele
Trump, kararın açıklanması sonrası Twitter'dan paylaştığı bir videoda IŞİD'e karşı "zaferini" ilan etti.
ABD Başkanı videoda "Onları fena halde yendik. O toprakları geri aldık. Şimdi askerlerimiz için eve dönme vakti" diye konuştu.
Ancak bu hamlenin bölgede istihbarat konusunda ABD'nin elini zayıflatması kuvvetle muhtemel görülüyor.
Türkiye'nin Fırat'ın doğusuna harekât düzenlemesi de bölgedeki YPG güçlerinin odağını kaydırması anlamına gelecek.
Bu nedenle Trump muhalifleri, eski ABD Başkanı Barack Obama'nın sınır ötesi operasyonları bitirme amacıyla Irak'tan güçlerini çekmeye başladığı örneğini veriyor, bu politikanın da IŞİD'in yayılmasına neden olduğunu söylüyor.
Kararı eleştiren ABD'li eski diplomat Ilan Goldenberg, IŞİD'in devamı olabilecek grupların ortaya çıkması sonucu ABD'nin yeniden askeri operasyon başlatmak zorunda kalacağını savundu.
Rusya ve İran
Rusya Dışişleri Bakanlığı, ABD askerlerinin Suriye'den çekilmesinin siyasi çözüm için olanak yaratacağı yorumunu yaptı.
Öte yandan Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın başlıca destekçileri Rusya ve İran'dan bölgeden ayrılma yönünde bir adım gelmedi.
Rusya Suriye'yi bölgede uluslararası tahakkümünü yeniden kurmak için önemli bir stratejik ortak olarak görürken, İran için Esad'ın varlığı Sunni gruplara karşı yürütülen mücadelede kritik rol oynuyor.
Washington merkezli Hudson Enstitüsü'nden Diplomat Jonas Parello-Plesner, "Trump'ın bu adımı Rusya'nın Suriye'deki siyasi ağırlığını artıracak" diyor.
Öte yandan İsrail, ABD askerlerinin denklemden çekilmesi sonrası İran'ın desteklediği Lübnan merkezli Hizbullah örgütünün olası saldırılarına karşı alarmda. Trump'ın kararı sonrası İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, "kendimizi savunuruz" uyarısında bulundu.
ABD iç politikası
Trump, bu şaşırten hamlesi nedeniyle evinde hem Demokratlar hem de bazı Cumhuriyetçiler'in tepkisiyle karşı karşıya.
Demokratlar Trump'ın sonuçlarını düşünmeden bu kararı verdiğini söylerken, Cumhuriyetçiler olası jeopolitik sonuçlardan kaygılı.
ABD Senatosu'nun Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Bob Corker, Trump'ın kararının Cumhuriyetçileri üzdüğünü söyledi.
Corker, askerlerin çekilmesi sonucu sahadaki ortakları olan Kürt ve Arap grupların kaderini de "Türkiye ve Esad'ın eline bıraktıklarını" öne sürdü.
Trump'ın sadık temsilcilerinden Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham ise, IŞİD'e karşı savaşın henüz bitmediğini vurgularken, sahadan çekilmenin hem İran'ı cesaretlendireceğini hem de sahadaki ortakları olan Kürt grupları yalnız bırakacağını kaydetti.
Avrupa
IŞİD'in olası saldırıları Avrupa ülkelerinin gözünde önemli bir tehdit olmayı sürdürüyor.
Suriye'deki topraklarını tamamen kaybettiği düşünülse de, örgüt Avrupa'da binlerce destekçiye sahip.
ABD'nin çekilmesi Fransa'nın Suriye topraklarında sınırlı sayıdaki özel güçlerini yalnız bırakacak.
Bu nedenle bir süredir Fransa öncülüğünde Avrupa ülkelerine, Suriye'de NATO'dan ayrı bir askeri güç kurulması çağrısı yapılıyordu.
Karar sonrası İngiltere Savunma Bakan Yardımcısı Tobias Elwood ABD Başkanı Trump'ın tweetine yanıt verdiği mesajında "Kesinlikle katılmıyorum. Başka tür aşırılık formlarına dönüştü ve tehdit hâlâ canlı" dedi.
Eski Belçika Başbakanı Guy Verhofstadt, Twitter'dan yaptığı paylaşımda kararı "Rusya, İran, Türkiye ve Suriye rejimi için bir zafer" olarak niteledi.
Verhofstadt, kararın "Avrupalıları tehlikelere daha açık hale getireceğini" öne sürdü.
