Kot taşlama işinde çalıştıkları için ölümcül silikozis hastalığına yakalananların mücadelesi ilk meyvesini verdi. Sağlık Bakanlığı kot taşlamada kumu yasakladı
Radikal’in haberine göre; kot taşlama işçilerinin mücadelesinde ‘buruk’ da olsa ilk zafer elde edildi. Sağlık Bakanlığı kot taşlama işinde kum kullanılmasını yasakladı. Bakanlıktan yapılan açıklamada kot taşlama işleminde kullanılan ‘kum’a bağlı olarak silikosuz hastalığına yakalananma riski olanların en yakın sağlık kuruluşuna giderek teşhis ve tedavi olmalarını istendi. Sağlık Bakanlığı’nın yasağı 40 kot kumlama işçisinin işi nedeniyle öldüğünün tespit edilmesinden ve kampanyaların ardından geldi.
Kot taşlama işçileri ve diş teknisyenlerinde rastlanılan silikozis, mesleğe bağlı olarak gelişen ve geri dönüşü olmayan bir akciğer hastalığı. Türkiye’de bu hastalıktan öldüğü kesin işçi sayısı 40. Kayıtlı hasta sayısı da 650. Kayıt dışı çalıştırma yüzünden sektörde, kaç kişinin çalıştığı bilinmiyor, ancak 10 bin sayısı telaffuz ediliyor, bu kişilerin yarısının da hastalandığı tahmin ediliyor.
Kot taşlama veya rodeoculuk beyazlamış eskitilmiş görünüm vermek için giysilerin yüzeyine kuru hava kompresörleri ile kum (silis veya kuvars tozu) püskürtülerek yapılan bir işlem. Bu sırada havada asılı kalan silika zerrecikleri akciğerlerde kalıcı ve ölümcül zarar meydana getiriyor. Silikozisin önlenmesi için dünyada 1932 yılından bu yana yoğun bir çaba gösterilmekte ve kot taşlama işlemi de pek çok Avrupa ve ABD’de yasaklanmıştı. Sağlık Bakanlığı da bir genelge yayımlayarak, kot taşlamak için kullanılan maddeleri yasakladı. Genelgede şöyle denildi:
“Günümüz tıbbi koşullarında etkili bir tedavi yöntemi bulunmayan bu hastalık, ülkemizde kot kumlama işinde çalışanlarda, bir toplum sağlığı sorunu haline gelmiştir. (...) her türlü kot giysi ve kumaşlara uygulanan püskürtme işleminde kum, silis tozu veya silika kristalleri içeren herhangi bir madde kullanılması yasaklanmıştır.”
Genelgede daha önce kot taşlama işinde çalışanlardan da teşhis ve tedavi için en yakın sağlık kuruluşuna başvurmaları da istendi.
Sıra Çalışma Bakanlığı’nda
Kot Kumlama İşçileri Dayanışma Komitesi adına yapılan açıklamada “Bu iki yıllık mücadelemizde en somut kazanımdır, Ama yeterli değildir. Sağlık Bakanlığı görevini yaptı, sıra Çalışma Bakanlığı’nda” denildi.
Komite yapılması gerekenleri sıraladı: Kaçak işyerleri en kısa sürede kapatmalı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, kayıt dışı çalışmış ve mağdur olmuş binlerce işçinin sosyal güvenlik haklarını geriye dönük sağlamalı. Mağdur işçiler yargı harçlarından muaf tutulmalı. Çalışma Bakanlığı bu konuda sorumluluğu olan kamu görevlileri hakkında adli soruşturmalara izin vermeli.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, silikozis ölümleri nedeniyle 71 iş yerinde denetim başlatmıştı. Denetimlerin ardından Bakan Faruk Çelik, sağlıksız şartlarda işçi çalıştıran 60 kot taşlama atölyesinin kapatılacağını açıklamıştı. Çelik, kot taşlama atölyelerinin genellikle Çorlu ve İstanbul’da bulunduğunu söyledi.
Çoğu Doğu ve Güneydoğulu
Kot Kumlama İşçileri Dayanışma Komitesi üyesi Prof. Dr. Zeki Kılıçaslan’a göre kot taşlamada üç ay çalışmak bile hastalığın gelişmesine yetiyor:
“Komite olarak 40 civarında kişinin hayatını kaybettiğini biliyoruz. Komitemizin çalışmaları sonucunda resmi olarak ulaştığımız hasta olan kişi sayısı 650 kişidir. Ancak hasta kişi sayısının 3 ila 5 bin arasında olduğunu düşünüyoruz. Çünkü bu sektörde yaklaşık olarak 10 bin kişi çalıştığını biliyoruz. Şu anda 140 kişi mahkeme kapılarında haklarını arıyorlar.”
Silikozis, hastalığına yakalan işçilerin ağırlıklı olarak Doğu ve Güneydoğulu olduğuna dikkat çeken Kılıçarslan, “Bu sektörde üç ay çalışan kişi bile bu hastalığa yakalanma ihtimali çok yüksek. Ancak bu sektörde üç-dört yıl çalışan işçiler var. Devletin bu kişilere ulaşması gerekiyor” diye konuştu.
CHP’li Mehmet Sevigen de ilkel koşullarda kot taşlama işçisi olarak çalıştığı için ölümcül silikozis hastalığına yakalananlar için yasa teklifi hazırladı. Teklif yasalaşırsa sigortaya bakılmaksızın bir kereye mahsus olmak üzere bu hastalığa yakalanan bütün işçilere emeklilik hakkı sağlanacak.
