Seçmen konuştu: 17 Aralık süreci ve cemaat oyları dengeleri değiştirmedi

30 Mart yerel seçimleri, özellikle bazı merkezlerde ortaya çıkacak tablo açısından sonuçları merak edilen bir seçim oldu. CHP'nin 20 yıl sonra geri almaya çalıştığı Ankara, AKP'nin dengeleri değiştirmeye çalıştığı Ege ve Trakya, BDP-HDP bloğunun kazanılan belediye sınırlarını büyütmeye yöneldiği Şanlıurfa, AKP'nin CHP'den geri almaya çalıştığı Antalya bu merkezlerin başında geliyordu. 30 Mart yerel seçimlerine ilişkin cevabı merak edilen önemli sorulardan biri, kampanya döneminde hükümetle büyük bir çatışma yaşayan Fethullah Gülen cemaati oylarının genel oy dağılımını etkileyebilip etkileyemeyeceğiydi. Sandıklar açıldığında, cemaat oylarının sonuçlar üzerinde tayin edici bir rol oynayamadığı yorumları ağırlık kazandı. 17 Aralık'ta yolsuzluk iddialarıyla başlayan, dört bakanın hükümetten ayrılmak zorunda kalmasıyla sonuçlanan ve bazı suçlamalara dayanak olacak önemli  bulgularla devam eden sürecin AKP oyları üzerinde belirleyici bir etki yaratmaması da, 30 Mart yerel seçimlerinin en önemli sonuçlarından biri oldu.  Diğer bir sonuç, Türkiye'de kadınların ilk kez büyükşehir belediye başkanlığı koltuğuna oturmaları oldu. Diyarbakır, Gaziantep ve Aydın büyükşehir belediye başkanlıklarını kadın adaylar kazandı.

 30 Mart 2014 yerel seçimlerinin ortaya koyduğu sonuçlardan dikkat çekici bazıları şöyle:

* 14 Ağustos 2001'de kurulduktan yaklaşık 1,5 yıl sonra 3 Kasım 2002'de iktidara gelen AKP, bugüne kadar girdiği sekiz sandık sınavından da zaferle çıktı. 2002 genel, 2004 yerel, 2007 genel, 2009 yerel, 2011 genel seçimlerinden birinci parti olarak çıkan, iki kez de referandum kazanan AKP sekizinci sandık sınavı olan 30 Mart 2014 yerel seçimlerinin de kazanan partisi oldu. AKP, kurulduktan sonra üçüncü kez girdiği yerel seçimlerde en yüksek oyu da 30 Mart oylamasında aldı. 30 Mart'ta sandıktan yüzde 45,56 oy çıkaran AKP 28 Mart 204 yerel seçimlerinde yüzde 41,67, 29 Mart 2009 yerel seçimlerinde yüzde 38,39

* Seçime katılım oranı yüzde 90'ı aşarak dünya ortalamalarının çok üzerinde çıktı. Katılım oranının yüksekliği, her kesimden seçmenin sandığa giderek partisine destek olmaya çalıştığının en önemli göstergesi oldu.

* AKP, İç Anadolu ve Doğu Karadeniz'de oy oranını artırırken, Iğdır, Erzincan ve Şırnak'ta oy kaybetti. Ancak kazanmadığı illerde de varlık göstererek Türkiye'nin bütününün partisi olduğu iddiasını sürdürdü.

* Ana muhalefet partisi CHP, resmi olmayan sonuçlara göre, kendisi için "psikolojik eşik" olan yüzde 30 oy barajını 30 Mart yerel seçimlerinde de aşamadı. Bu sonucu açıklanan anketlerde bir ölçüde öngören CHP için, bu nedenle Ankara başta olmak üzere bazı merkezleri kazanmanın sembolik ağırlığı arttı. 

* Güneydoğu ve Doğu Anadolu'da varlık hissettiremeyen CHP sıkıştığı coğrafi alanı aşan bir görüntü veremedi. Ancak, belediye başkanlığını kazanmamasına rağmen başta İstanbul olmak üzere bazı merkezlerde oylarını artırdı. 

* MHP, Orta Anadolu'da oylarını artırırken, daha önceki seçimlerde olduğu gibi Güneydoğu ve Doğu Anadolu'da önemli bir varlık hissettiremedi.

* CHP, sosyal demokratların 20 yıldır kazanamadığı Ankara'yı geri almak için büyük bir mücadele verdi. Bu nedenle, bir önceki yerel seçimde MHP adayı olarak yüzde 25'in üzerinde oy alan Mansur Yavaş'ı Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na aday gösterdi. AKP, Yavaş'ın karşısına, 4 dönemdir Ankara'yı yöneten, 5. kez aday olan Melih Gökçek'le çıktı.  Ankara, Yavaş'la Gökçek arasında çeyrek yüzyıldır görülmemiş bir yarışa sahne oldu. Saat 02:00 itibarıyla CHP adayı Mansur Yavaş farkı önce 9 bin oya kadar kadar düşürdü, ardından başabaş duruma gelindi. Yavaş, sabah 04:00'te "Yaklaşık 30 bin oy öne geçtiğini, Ankara'da Melih Gökçek döneminin bittiğini" söyledi, "Biz de gerekirse balkon konuşması yapacağız dedi. Ancak, Yavaş'tan yaklaşık iki saat sonra, 06:30'da gazetecilerin karşısına çıkan Gökçek, yüzde 99,5 oranında tamamlanan oy sayımı sonuçlarına göre, yüzde 44,7 düzeyinde oy alarak Ankara'da kazandığını söyledi. 

* CHP 2009’da kazandığı ve kalelerinden birisi olan Artvin'de belediye başkanlığını AKP’ye karşı kaybetti.

* BDP’nin kalesi Diyarbakır’da Gülten Kışanak, AKP’nin adayı Mehmet Galip Ensarioğlu'na karşı yarışı önde götürdü. Kışanak, Aydın’da seçimi önde götüren CHP’li Özlem Çerçioğlu ve Gaziantep'te seçimi önde götüren Fatma Şahin'le birlikte ilk kez büyükşehir belediye başkanlığı koltuğuna oturan üç kadın siyasetçiden biri olacak. 

* BDP, kalesi Diyarbakır'da yüzde 9 oranında oy kaybı yaşadı. BDP 2009 seçimlerinde yüzde 65,6 oranında oy almış, en yakın rakibi AKP'ye 34 puan fark atmıştı. Bu seçimlerde ise bu fark yüzde 22'ye düştü. Hizbullah hareketinin örgütlendiği HÜDA PAR, katıldığı ilk seçimde Diyarbakır'da yüzde 4,3 oy aldı. 

* Hizbullah hareketinin partisi olarak örgütlenen ve bölgede yer yer BDP ile çatışan HÜDA-PAR, ilk kez girdiği seçimde yüzde 5 barajının altında kaldı, ancak BDP ve AKP'nin ardından Diyarbakır'da sandıktan üçüncü parti olarak çıktı.

* Eski Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir'in BDP adayı olduğu Şanlıurfa’da sabah 04:30 itibarıyla yüzde 90,07'si açılan sandıkların sonuçlarına göre AKP'li aday Celalettin Güvenç yüzde 60,14 ile ipi göğüsledi. Baydemir'in oy oranı yüzde 32 civarında kaldı.

*Seçimlerde ilk kez bir Süryani belediye başkanı seçilmiş oldu. Süryani Februniye Akyol, Mardin Eş Belediye  Başkanı seçildi. 

* Seçimler öncesinde HDP'nin adaylarının CHP'nin adaylarının azaltacağı iddia edilmiş, HDP seçmeninin CHP'ye oy vermesi yönünde sosyal medyada kampanya başlatılmıştı. İstanbul sonuçları, HDP adayı Sırrı Süreyya Önder'in CHP oylarını etkileyeceği açısından da önemli bir sonuç ortaya koydu. Resmi olmayan kesin sonuçlara göre AKP yüzde 47,9 oyla, yüzde 40,2 oy alan CHP ve yüzde 4,6 oy alan HDP'nin toplanmından daha fazla oy almış oldu.  

* CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun memleketi Tunceli, oy sayım işlemi ilk biten illerden biri oldu. Tunceli ve oy sayımında onu izleyen Hakkâri'de belediye başkanlıklarını BDP adayları kazandı. 

* Milliyetçi seçmenin seçime damga vurduğu büyük merkezlerden Adana'da kıran kırana bir yarış yaşandı. AKP adayı Abdullah Torun ile MHP adayı Hüseyin Sözlü arasındaki başabaş yarış son sandıklara kadar sürdü. İki aday arasında yüzde 31-32'ler arasında giden yarış sabah saatlerine kadar sürdü. Sabah 05:00 itibarıyla yüzde 93'ü açılan sandıklardan çıkan sonuçlara göre MHP 32,8 oyla birinci, AKP adayı 31,8 oyla ikinci görünüyordu. Adana'da 29 Mart 2009'da da AKP ve MHP arasında büyük bir yarış yaşanmış, yüzde 29,7 oy alan MHP, yüzde 29,5 oy alan AKP'ye karşı belediye başkanlığını kazanmıştı. 

* MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin memleketi Osmaniye'de sabah 05:00 itibarıyla yüzde 98'i açılan sandık sonuçlarına göre MHP yüzde 47,1 ile ipi göğüsledi. Osmaniye'de ikinci parti olan AKP yüzde 37,2'de kaldı.

* Başbakan Tayyip Erdoğan’ın memleketi Rize’de, sabah 04:30'da sandıkların tamamı açıldı. AKP’nin adayı Reşat Kasap yarışı yüzde 67,8 ile kazandı. Rize'de ikinci olan Saadet Partisi’nin adayı Mehmet Bekaroğlu'nun oyları yüzde 22,5'te kaldı. 

* CHP’nin iddialı olduğu Antalya Büyükşehir Belediyesi seçimlerinde sabah 05:00 itibarıyla açılan sandık oranı yüzde 92 oldu. Bu sandıklara göre AKP adayı Menderes Türel yüzde 36,1, CHP adayı Mustafa Akaydın yüzde 35,6 oy düzeyinde bulunuyordu.

* CHP’nin kalesi konumundaki Trakya’daki dengelerde başkanların partisini değiştiren bir değişiklik olmadı.  Sabah saat 05:00 itibarıyla sandıkların yüzde 88'inin açıldığı Tekirdağ’da CHP’li Kadir Albayrak yüzde 45,6 ile birinci sıradayken AKP yüzde 37,7 oranıyla ikinci sıradaydı. AKP 2009 seçimlerinde Kırklareli'nde yüzde 35,3, almıştı. Edirne’de sabah 05:00 itibarıyla yüzde 87'si açılan sandıklardan çıkan sonuca göre CHP adayı Recep Gürkan yüzde 37,3, AKP adayı 29,9 oy almış görünüyordu. CHP Edirne'yi kazanmasına rağmen, 2009'daki yüzde 57,1'lik oyunun uzağında kaldı.  Kırklareli’de de sabah 05:00 itibarıyla yüzde 68'i açılan sandıklardan çıkan sonuca göre CHP adayı Mehmet Siyam Kesimoğlu yüzde 38 oy oranı ile birinci sırada, AKP adayı Selahattin Minsolmaz yüzde 35 ile ikinci sırada görünüyordu. CHP 11 Kırklareli'yi 11 puan kaybederek kazanmış oldu. 2009 seçimleirinde Kırklareli'de CHP yüzde 49,9, AKP de yüzde 35,3 oranında oy almıştı.

* CHP’nin bir başka kalesi İzmir’de de büyükşehirde sürpriz yaşanmadı. Sabah 05:00 itibarıyla yüzde 96'sı açılan sandıklardan çıkan sonuçlara göre İzmir’de CHP’li Aziz Kocaoğlu yüzde 50,3 ile seçimi kazandı. AKP adayı, eski Ulaştırma Denizcilik ve Habercilik Bakanı Binali Yıldırım yüzde 37,71 oranında oy aldı. 

* Kesin olmayan sonuçlara göre 2009 yerel seçimlerinde CHP'nin 30 ilçesinin 28’ini, AKP’nin ise 1 ilçesini kazandığı İzmir'in Ödemiş, Kemalpaşa, Bayındır ve Torbalı ilçelerinde AKP, Aliağa, ve Kiraz'da MHP, Güzelbahçe' de DSP önde, diğer 24 ilçede de CHP önde gidiyor.

* Aydın'da CHP’li Özlem Çerçioğlu, sabah saat 05:00 itibarıyla yüzde 93'ü açılan sandıklardan çıkan sonuçlara göre yüzde 43,6 oy aldı ve seçimi kazandı. AKP adayı  Mustafa Savaş’ın oy oranı yüzde 28,7'de kaldı. Çerçioğlu, daha önce de belediye başkanı olduğu Aydın'ı, değişen satüsü nedeniyle "büyükşehir belediye başkanı" olarak yönetecek.  

* Yalova, 30 Mart seçimlerinin başabaş geçtiği iller arasında yer aldı. Sabah 05:00 itibarıyla yüzde 87'si açılan sandıklardan çıkan sonuçlara göre AKP yüzde 43,6'yla birinci durumdayken, CHP yüzde 43 ile ikinci sırada görünüyordu.