AKP Hükümeti’nin 2003 yılında başlattığı halka bedava kömür dağıtımı uygulamasının yerel seçimlerin yapılacağı 2009 yılı için faturası 1.1 milyar YTL olarak ortaya çıktı.
Vatan gazetesinin haberine göre, 2009 bütçesinde KİT’lere bütçeden aktarılacak toplam tutar 3 milyar 484 milyon YTL olacak. Aktarımda ilk sırayı 1 milyar 357 milyon YTL ile TCDD alacak. Ardından 673 milyon YTL ile bedava kömür dağıtan TTK gelecek. TTK’yı 430 milyon YTL ile yine bedava kömür dağıtan Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) izleyecek. Böylece halka bedava kömür dağıtan iki kuruluşa bütçeden toplam 1 milyar 103 milyon YTL aktarılacak. Destekleme alımları yapan TMO da 418 milyon YTL ile bütçeden en fazla para aktarılan KİT’ler arasında yer alacak.
Nasıl dağıtılıyor?
Vakıflar aracılığı ile ihtiyaç sahibi ailelere bedelsiz kömür yardımını içeren yakacak yardımları, 2003 yılından itibaren Türkiye Kömür İşletmeleri’nden sağlanan kömürün Türkiye genelindeki ihtiyaç sahibi ailelere aile başına 500 kg. olarak dağıtılmasıyla gerçekleştiriliyor.
Kömürün illere kadar ulaştırılması Enerji ve Tabî Kaynaklar Bakanlığı tarafından sağlanıyor. İlçelere ve köylere dağıtımı ise valiliklerin sorumluluğunda Vakıflar tarafından gerçekleştiriliyor. 2003 yılından beri sürekli artan kömür yardımı, 2008 yılında pik noktaya ulaştı. Bu yıl toplam 2 milyon aileye 1.6 milyon ton kömür dağıtılmış olacak.
Sürekli zarar ediyor
Halka bedava kömür dağıtımı yapan iki KİT kuruluşu TTK ve TKİ sürekli zarar ediyor. TTK’nın 2007 yılı zararı 145 milyon YTL’yi buldu. 2007 yılında TTK tarafından 18 milyon 515 ton kömür Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonu, valilikler ve kaymakamlıklara gönderildi. Dağıtılan kömürün bedeli ise 5 milyon 318 bin 223 YTL oldu. TKİ’nin 2007 yılı zararı ise 265 milyon YTL’ye ulaştı.
Enerji Bakanı Hilmi Güler geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada TKİ’nin yaklaşık 33 milyon YTL alacaklı olduğunu kaydederken, TTK’ya ise hiçbir ödeme yapılmadığını bildirmişti. Şimdi bütçeden ayrılan bu payla, gelinen noktada
hükümet yoğun kömür yardımlarının yapılması beklenen 2009 seçim yılında bütçeden 1.1 milyar YTL’lik bir kaynakla bu iki kurumu destekleme kararı almış durumda.
2 milyon aile alıyor
Kömür yardımından yararlanan aile sayısı her yıl artıyor
Vakıflar aracılığıyla yapılan kömür yardımı yıllar itibarıyla şöyle:
Dönem Kömür Yararlanıcı
Miktarı (Ton) Sayısı (aile)
2003 649.818 1.096.000
2004 1.052.379 1.610.000
2005 1.329.676 1.831.000
2006 1.363.288 1.797.000
2007 1.434.163 1.894.000
2008 1.637.100 2.084.741
* 2009 yılında dağıtılacak kömürün 1 milyon 750 bin tonu aşması ve yardımdan yararlanacak aile sayısının 2.5 milyonu bulması hedefleniyor.
Bedava kömür dağıtınca nakite sıkıştı, avansa muhtaç oldu
Hazİne, bedava kömür dağıtımının yarattığı görev zararı geç ödendiği için nakit sıkıntısı çeken Türkiye Kömür İşletmeleri’ne (TKİ) geçtiğimiz ay da 100 milyon YTL avans kullandırma kararı almıştı. TKİ, oluşan görev zararının geç ödenmesi nedeniyle bankalara 529 milyon YTL borçlandı. Kurumun nakit sıkıntısı çektiği, Hazine Müsteşarlığı raporlarına yansıdı. Bu nedenle geçen ay Hazine, kuruma 100 milyon YTL ek kaynak aktarma kararı aldı.
Yardımlaşma Vakıfları 7 yılda 3.2 milyar YTL’lik yardım dağıttı
Muhalefet partilerinin, AKP güdümünde olduğunu iddia ettikleri SYDV (Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları) aracılığıyla bu yılın ilk 8 ayı itibarıyla yapılan yardımların tutarı 578 milyon YTL’yi aştı. Başbakan Yardımcısı Hayati Yazıcı’nın, CHP Adana Milletvekili Hulusi Güvel’in soru önergesine verdiği yanıtla 2002 yılından bu yana Türkiye genelinde sayıları 931’e ulaşan bu vakıflara 3.3 milyar YTL kaynak aktarımı yapıldığı ortaya çıktı.
Seçimde rekor artış
AKP’nin 3 Kasım seçimleriyle iktidara geldiği 2002 yılında SYDV’larca gerçekleştirilen yardım miktarı 352.2 milyon iken, bu rakam 2003 yılında 283 milyon YTL’ye geriledi. Ancak bu tarihten itibaren SYDV’larınca yapılan yardımlar her yıl yaklaşık 100 milyon YTL arttı.
Bu çerçevede SYDV’larınca vatandaşa 2004’te 391.9 milyon YTL, 2005’te 481.6 milyon YTL, 2006’da da 527.1 milyon YTL’lik yardım gerçekleştirildi.
22 Temmuz seçimlerinin gerçekleştirildiği 2007 yılında ise SYDV’larınca dağıtılan yardımların tutarı bir önceki yıla göre 150 milyon YTL artarak 682 milyon YTL’ye ulaştı.
Yerel seçim arifesi yardımlar rekora koşuyor
Muhalefetİn yerel seçim arifesinde olunması nedeniyle faaliyetlerine odaklandığı SYDV’larınca 2008’de yapılan yardım tutarı ise, ilk 8 ay itibarıyla 578.2 milyon YTL’yi buldu.
* Başbakan Yardımcısı Yazıcı’nın yanıtına göre, 2008 Ağustos itibarıyla SYDV’nca yapılan yardımların dağılımı şöyle:
* Periyodik yardımlar: 273 milyon 137 bin 300 YTL
* Sağlık Yardımları: 4 milyon 462 bin 970 YTL
* Eğitim Yardımları: 96 milyon 30 bin 190 YTL
* Gıda Yardımları: 94 milyon 985 bin YTL
* Diğer sosyal yardım ve yatırımlar: 25 milyon 318 bin 143
* Proje destekleri: 84 milyon 288 bin 978 YTL
