Murat Batı
2018 ve önceki yıllarda edinilmiş konut, iş yeri, arsa ve arazi için Emlak Vergisi’nin ilk taksitinin 31 Mayıs’a kadar ödenmesi gerekiyor. Söz konusu gayrimenkullere sahip olanların gayrimenkulün bulunduğu ilçe belediyesine 2019 yılı için emlak vergisini ödemeleri gerekiyor. Ödenmezse ödenmeyen her ay için ödenmesi gereken vergi tutarı üzerinden yüzde 2 gecikme zammı uygulanacak. İki taksitte ödenen bu verginin ilk taksitinin mayıs ayı sonuna kadar ödenmesi gerekiyor. Ancak konut sahipleri bazı durumlarda emlak vergisini ödemeyebilirler ya da indirimli olarak ödeyebilirler. Peki nasıl oluyor derseniz. Şöyle oluyor:
Kimler emlak vergisi ödemez?
- Gaziler
- Özürlüler
- Şehitlerin dul ve yetimleri
- Hiçbir geliri olmayan ev hanımları ve 18 yaşından büyük işsizler
- Sadece Türkiye’de kurulu bir sosyal güvenlik kurumundan aylık alan emekliler ile bunların dul ve yetimleri emlak vergisi ödemeyeceklerdir.
Yukarıda sayılanlar arasındaysanız, tek bir konuta sahip iseniz ve bu konut da Türkiye sınırları içinde 200 m2‘yi aşmıyorsa o zaman emlak vergisi ödemeyeceksiniz.
Konuta hisseli sahipseniz hisse oranınızda vergi ödemezsiniz
Konuta hisseli sahip olunması halinde ise evin toplam brüt alanı dikkate alınacağından, toplam brüt alan 200 m2’yi aşarsa, bu muafiyetten yararlanılmayacaktır. Örneğin emekli olan eşi ile birlikte satın aldığı 300 m2’lik konuttan dolayı eşiyle birlikte yarı yarıya ortak olan eş, kendisine isabet eden metre kareyi değil evin brüt toplamı dikkate alınarak değerlendirileceğinden bu muafiyetten yararlanamayacaktır.
Ancak ev hanımı Ayşe Hanım ile çalışan eşi yarı yarıya hisseli 180 m2’lik bir konut için (brüt alan 200 m2’yi aşmadığından) çalışan eş hissesi oranında emlak vergisini öderken ev hanımı Ayşe Hanım hissesine isabet eden kısım için emlak vergisi ödemeyecektir.
Ev Hanımı Ayşe Hanım iki ayrı eve düşük oranlı da olsa hisseli sahipse muafiyetten yararlanamayacaktır.
Ev hanımının 2 evi varsa ne olacak?
Ev hanımlarının 200 m2’yi aşmayan tek bir konutu var ise ve babadan, eşten kalan aylık ve 40.000 TL’yi aşmayan faiz gibi gelir hariç başkaca da gelirleri yok ise ve kocası ne iş yaparsa yapsın emlak vergisi ödemeyecektir. Ancak ikinci bir evi olursa ikisi için de emlak vergisi ödemek zorundadır.
Kat irtifaklı arsa tapusu olan konut sahipleri bu muafiyetten yararlanır mı?
Evet, faydalanılabilir. Sıfır oranlı emlak vergisi için, binaya ait iskân belgesinin alınması şartı yoktur.
Yurt dışından bir sosyal güvenlik kurumundan emekli olan kişi muafiyetten yararlanabilir mi?
Kanun hükmüne göre “Kanunla Kurulan Sosyal Güvenlik Kurumları” ibaresinden yola çıkarsak hayır yararlanamaz. Yani Almanya’ya çalışmak için giden Ahmet amca orada emekli olup Türkiye’ye dönerse Türkiye’de sahip olduğu konut için emlak vergisi ödeyecektir.
Bankadan faiz, repo gibi kazancı olanlar bu istisnadan yararlanabilir mi?
Bu muafiyetten yararlanacak olanın başka geliri olmadığını ispatlaması gerekmektedir. Hiçbir gelirden kasıt; kişinin lokanta işletmeciliği gibi ticari, zırai, avukatlık gibi serbest meslek faaliyeti, faiz geliri ya da kira geliri olmaması gerekmektedir. Ancak faiz, repo gibi kazancı var ise ve bu tutar da 40.000 TL’yi aşmıyorsa yararlanabilir. Aksi takdirde yararlanamaz.
Örneğin 120 m2’lik tek konutu olan emekli Ahmet amca emekli başkaca geliri yoksa bu evde oturmazsa bile emlak vergisi ödemeyecektir. Ama Ahmet amca emekli maaşı yetmiyor diye öteberi satmak için bir dükkân açarsa artık emlak vergisi muafiyetten yararlanamayacaktır. Dükkân açmayıp bir lokantada garsonluk da yapsa yine emlak vergisini ödeyecektir.
18 ve üstünde bir yaşta olan ve hiçbir geliri olmayanlar da bu muafiyetten yararlanacak
Türkiye sınırları içinde brüt 200 m2’yi geçmeyen tek konut sahibi olan ve hiçbir geliri bulunmayanların bu muafiyetten yararlanmaları için ikametgâhlarının bulunduğu yer vergi dairesinden gelir vergisi mükellefi olmadıklarına ve SGK’nin (T.C. Emekli Sandığı, Bağ-Kur ve Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüklerinin) ilgili birimlerinden aktif sigortalı bulunmadıklarına dair belge alarak ilgili belediyeye vermeleri halinde tek konut için emlak vergisi ödemeyeceklerdir.
Konuttan başka gayrimenkulü olanlar bu muafiyetten yararlana bilir mi?
Bu muafiyet uygulaması sadece tek konuta sahip olan, emekli maaşından başka geliri olmayan ya da özürlü, işsiz, ev hanımı gibi kişilere sağlanan bir tür kolaylıktır. Ancak iki konuta sahip olanlar bu muafiyetten yararlanamaz. Hatta ikinci bir eve hisseli sahip olsa bile yine muafiyetten yararlanamayacaktır.
İlginç olan şudur ki; ikinci eviniz varsa muafiyetten yararlanamıyorsunuz ama tek konutun yanında arsa, arazi ve de işyerleriniz varsa muafiyetten yararlanabiliyorsunuz. Ancak tek konutu olup da gelir getirmeyen işyeri, arsa ya da arazisi de olanlar konut için bu muafiyetten yararlanabilecektir. Bunun tek istisnası gazilere, şehitlere ve bunların dul ve yetimlerine ilişkindir. Türkiye sınırları içinde brüt 200 m2’yi geçmeyen tek meskeni veya tek meskende hissesi bulunan gaziler ile şehitlerin dul ve yetimlerinin emlak vergisi muafiyetten yararlanabilmesi için herhangi bir faaliyet veya gelir şartı aranılmayacaktır. Bunlar her hal ve takdirde emlak vergisi muafiyetinden yararlanacaklardır. Yani gazi iseniz ve 200 m2’yi geçmeyen tek meskeniniz varsa isterseniz holding sahibi olun emlak vergisi ödemeyeceksiniz.
Çalışan emekli vergi ödeyecek
Emekli olan kişi emeklilik sonrası çalışmaya devam ederse emlak vergisi ödeyecektir. Yani bu muafiyetten yararlanmayacaktır. Bunun istisnası ise bu kişinin engelli olmasıdır. Yani bir engelli emekli olduktan sonra çalışsa da yine emlak vergisi ödemeyecektir. Yani engelli kişinin ne kadar geliri olursa olsun 200 m2’yi aşmayan tek konutu için emlak vergisi ödemeyecektir. Örneğin engelli bir kişinin 120 m2 bir konutu olsun bunun yanında onlarca dükkânı kirada olsun ve milyonlarca TL faiz kazancı olsun yine de muafiyetten yararlanacaktır.
Muafiyetten yararlanmam için evde oturmam şart mı?
Böyle bir şart bulunmamaktadır. Yani başkasının kullanımına bıraksanız bile emlak vergisi ödemenize gerek yok. İndirimli vergi oranının uygulanması için meskende bizzat oturma şartı aranmamaktadır. Bu nedenle, sahip olduğu büyüklüğü 200 m2’yi geçmeyen tek meskeni boş tutan, kiraya veren veya bedelsiz olarak bir başkasının kullanımına bırakarak başka bir konutta kirada oturanlarda diğer şartları taşımaları kaydıyla indirimli vergi oranından faydalanabileceklerdir. Kiraya verilen evin kira gelirinin, kiralanan ev için ödenen kira tutarından fazla olmasının önemi yoktur.
2019 yılında emekli oldum. Ne zaman muafiyetten yararlanmaya başlayacağım?
İstisnadan yararlanma hakkı takip eden yıldan itibaren başlar. Örneğin 2019 yılında emekli olduysanız bu yıl emlak vergisini ödemeniz gerekmektedir. Ancak gelecek yıldan itibaren istisnadan yararlanabileceksiniz.
Yazlık evlere bu muafiyetten yararlanır mı?
Yazlık evlerde ara sıra gidilip oturuluyorsa her şekilde emlak vergisi ödenmesi gerekmektedir. Ancak yazlık evde yaz kış devamlı oturuluyorsa bunun için yukarıda şartları taşımaları halinde emlak vergisi ödenmeyecektir. Örneğin emekli bir amca Ege sahillerinde bir yazlık ev alıp artık kalan ömrünü orada tamamlamak için gidip oraya yerleşirse ve bu ev de 200 m2’yi aşmıyorsa ve amcanın ticari, zırai ya da serbest meslek gibi bir kazancı da yok ise emlak vergisi ödemeyecektir.
Eşi ölen ve eşinden emekli aylığı alan Ayşe Teyze emlak vergisi ödeyecek mi?
Geliri kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret bulunanlar bu istisnadan yararlanabilecekler. Yani ev hanımı Ayşe teyze eşi öldükten sonra eşinden kalan evde ikamet etmekte ve eşinden dolayı aylık alırsa emlak vergisi ödemeyecektir.
Farkında değildim geçmiş yıllarda ödemiştim. Şimdi iade alabilir miyim?
Evet, geçmişe yönelik 5 yıl için iade alınabilir. 2010 yılında emekli oldunuz, başkaca bir geliriniz yok ve 200 m2’yi aşmayan bir konutunuz var ve bu konut için 2010 yılından bu yanadır da emlak vergisi ödediniz. Geçmişe yönelik 5 yıl için ödediklerinizi iade alabilirsiniz. 2014 ve sonrası yıllarda ödenen emlak vergisi iade alınabilirken maalesef şartları taşısanız bile 2014 yılından önce ödenenler iade alınamamakta. İade almak için evin bulunduğu yerin ilçe belediyesine gidip istenilen belgelerle birlikte dilekçe vermeniz kâfidir.
Yanlış bilgi verip muafiyetten yararlanırsan cezası var
Bu muafiyetten yararlanmak için ilçe belediyesinin istediği evrakları verip ve ilgili formu doldurmanız yeterlidir. Ancak verilen evraklar sahte ise kasıtlı olmasanız bile yanlış bilgi verirseniz ve bu durum ileride anlaşılırsa alınmayan vergilerin tamamını, alınmayan vergilerin bir katı tutarında vergi ziyaı cezası ile aylık yüzde 2 tutarında gecikme faizi ile birlikte iade etmeniz gerekecektir.
