Millet İttifakı’nın İstanbul adayı Ekrem İmamoğlu’nun bayram tatilinde gerçekleştirdiği Karadeniz turunda Ordu-Giresun Havalimanı’nın VIP bölümünü kullanmasına dair tartışma sürüyor. İmamoğlu’nun, VIP’den geçmesine izin vermeyen Ordu Valisi’ne “İt” deyip demediği seçime günler kala hâlâ gündemde.
‘VIP salonlarının kullanımı’ maalesef yıllardır tartışılan bir konu.
VIP salonlarının kimler tarafından kullanılacağının resmi listesi olmasına rağmen zaman zaman krizler yaşanıyor.
Mevzuata göre havalimanlarındaki VIP salonlarıyla ilgili faaliyet yetkisi Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nde (SHGM). Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ), VIP salonlarının bakımından ve işletilmesinden; valilikler ise, havalimanının genel güvenliği kapsamında VIP salonlarının denetim, güvenlik ve koordinesinden sorumlu.
Bir de VIP salonlarını kullanacak kişiler, yani ‘devlet ricali’ listesi var. Bu liste, Cumhurbaşkanlığı sisteminden önce Başbakanlık tarafından hazırlanıyordu. Devlet görevinde bulunanlardan kimlerin VIP statüsünde olduğu doğrudan Başbakan tarafından belirlenip karara bağlanıyordu.
Nitekim Başbakanlık’a gelen VIP statüsü taleplerinden uygun görülen isimler, yapılan değerlendirmeler sonrasında bizzat Başbakan adına Başbakanlık müsteşarı tarafından resmi yazıyla ilgili kurumlara bildiriliyordu.
Halen geçerli olan VIP listesi, 16 Nisan 2017’deki Anayasa değişikliği referandumundan hemen sonra Başbakanlık tarafından güncellendi.
Mayıs 2017’deki bu güncellemeye göre hazırlanan VIP listeleri, salonların işletilmesi ve güvenliğinden sorumlu devlet kurumlarına gönderildi.
Listenin içeriği ayrı bir yazı konusu. 75 ayrı statüde kişi veya kişileri içerdiğini söyleyebiliriz. Zira bazı statülerde tek kişi yer alırken, bazı statülerde birden çok kişi VIP listesinin üyesi.
Uygulamanın bu halinde bile VIP krizleri hep olagelmiştir.
Yeni yönetim sistemine geçilmesiyle Başbakanlık kaldırılınca VIP salonlarını kullanacak kişiler ve kullanılma esasları konusunda muğlaklık ve boşluk oluştu. Bu boşluğun ortadan kaldırılması için VIP salonlarının güvenlik ve kullanımından sorumlu olan il valilikleri, “durumdan vazife çıkartarak” ilginç bir yöntem kullanmaya başladı.
Uygulamaya göre, öncelikle çoğunluğu büyük kentler olmak üzere kimi valiler, yetkilerini havalimanlarından sorumlu vali yardımcısına devretti. Bazı kentlerde, bu yetki halen valilerin bizzat kendilerinde.
Devlet rical listesinin yeni yönetim sistemi sonrasında güncellenmemesi nedeniyle, listede bulunmayan kişilerin VIP salonlarını kullanmaları günlük uygulamada genellikle şöyle gerçekleşiyor:
VIP salonunu kullanmak isteyen kişi ya da kişiler, uçuştan birkaç saat önce resmi yazıyla havalimanı mülki idare amirliğine faks yoluyla başvurarak izin istiyor.
Mülki idare amiri olan vali yardımcısı ya da valinin bizzat kendisi bu talebe uygunluk vermesi halinde istek sahibi veya sahipleri onay doğrultusunda VIP salonunu kullanarak uçuş yapıyor.
Uçuş yapılan havalimanı ülke sınırları kapsamındaysa, uçuş yapılan ilin valiliğinin gidilecek ilin valiliğine bilgilendirme yapmasıyla sorun çözüme kavuşturuluyor. Bazen bu bilgilendirme yapılmasına gerek kalmaksızın VIP salonlarından çıkış yapılabiliyor.
Bunun dışında VIP salonlarını kullanan kişilerin refakatçileri konusu da sıkıntı yaratan başka bir boyut.
Yürürlükteki mevzuata göre, VIP salonlarını kullananların ‘beraberindekileri’, yani diğer deyişle refakatçileri ikiye ayrılıyor.
İlki, VIP’i kullanan kişinin ‘çekirdek ailesi’, yani birinci derece yakınları. Annesi, babası, eşi ve çocuk ya da çocukları.
Buna rağmen, mevzuattaki ‘beraberindekiler’in kapsamı uygulamada çoğunlukla farklı yorumlanıyor.
Kimi zaman işleri kolaylaştıran refakatçiler, bazen de –Ordu’da yaşandığı gibi– krize neden oluyor.
VIP salonlarına kullanma haklarına sahip olanlar, birinci derece yakını olmaksızın başka kişi veya kişileri VIP’ten geçirebiliyor.
Evvelden, birinci derece yakınlar, listede yer alan kişi olmaksızın VIP salonlarını kullanamıyordu. Ancak daha sonra yapılan değişiklikle bu durum ortadan kaldırıldı.
Diğeri ise, hükümetin görevlendirdiği uluslararası heyette yer alanların VIP’yi kullanması durumu. Heyet başkanının refakat etmesi koşuluyla devlet ricali listesinde bulunmayan heyet üyeleri de sadece o görev için VIP salonlarını kullanabiliyor.
Bu düzenlemeye rağmen, VIP’lerin kullanılmasıyla ilgili ‘istismarlar’ ya da ‘torpilli’ durumlarla karşılaşılıyor.
Yaşanan uygulama boşluğunun kaldırılması ve VIP listesinin güncellenmesi, göreceli de olsa yaşanacak krizlerin çözülmesini sağlayacak.