Başbakan Erdoğan, beraberindeki altı bakanla Güney Amerika’ya gitti. Ziyaretin üç durağı var. Birincisi Brezilya. Üçüncü Medeniyetler İttifakı Zirvesi bu ülkede yapılacak. İkinci durak Arjantin. Üçüncü durak ise geçtiğimiz ay depremle sarsılan Şili.
Türkiye-Güney Amerika ilişkileri sorunlu olmasa da, çok parlak olduğunu söylemek mümkün değil. Zaten ziyaretin amacı da bu.
Toplam 12 ülkenin bulunduğu Güney Amerika, dünya topraklarının yüzde 12’sine, dünya nüfusunun yüzde 6.8’ine, dünya GSYİH toplamının yüzde 4.5’ine, dünya ihracatının yüzde 3.4’üne, dünya ithalatının yüzde 3.1’ine sahip. Kıtanın 2009 ihracatı yaklaşık 420, ithalatı ise 380 milyar dolar.
Ziyaret edilecek üç ülkede 251 milyon insan yaşıyor. Bu ülkelerin yurtiçi hasıla toplamı yaklaşık 2 trilyon dolar. Tabii olarak birinci sırada 1.5 trilyon dolar ile dünyanın sekizinci büyük ekonomisi olan Brezilya geliyor.
Güney Amerika ekonomileri küresel krizden dünyanın diğer bölgelerine göre (Afrika hariç) daha az etkilendi. Bölgenin en büyük ekonomisine sahip olan BRIC üyesi Brezilya 2009 yılında binde 2, Şili yüzde 1.5 küçülürken, Arjantin binde 9 büyüdü. Deprem nedeniyle Şili ekonomisinin 2010’da da yüksek bir performans göstermesi beklenmiyor.
Büyüme
Brezilya
2002 yılından beri Brezilya’nın Devlet Başkanlığı görevini yürüten Luiz Inacia Lula de Silva, bu yıl sonunda görevini bırakıyor. 3 Ekim günü Cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci turu yapılacak. Çıkacak sonuca göre 31 Ekim günü seçimin ikinci turu var. Yeni seçilen başkan Ocak ayında görevine başlayacak. Şu anda adaylığı kesinleşmiş iki rakip var: Dilma Roussef ve Jose Serra. 63 yaşındaki Roussef, Lula’nın sağ kolu. Serra ise Sao Paulo Valisi. Lula, Roussef’u destekliyor.
Görevinin sonlarına doğru Lula, PAC2 adıyla, 868 milyar dolar tutarında bir ekonomik atılım programı açıkladı. 2014 yılına kadar yıllık ortalama yüzde 5.5 büyüme hedefleyen program 534 milyar dolarlık altyapı yatırımları öngörüyor. Henüz kongre tarafından onaylanmadığı için, yeni başkan tarafından uygulanma zorunluluğu olmayan PAC2 Dilma Roussef tarafından seçim propagandası olarak kullanılıyor.
Şili
OECD’nin Güney Amerika’daki tek üyesi olan Şili, dünyanın en büyük bakır ve potasyum, ikinci en büyük somon ve beşinci en büyük şarap üreticisi.
Bu yıl bağımsızlığının 200 yıldönümü kutlayan ülkede, 17 Ocak günü yapılan Devlet Başkanlığı seçimlerinin ikinci turunda %51.6 oy alan Sebastian Piñera, 1 Mart’tan beri Şili’nin yeni Devlet Başkanı.
Türkiye’nin Güney Amerika’daki ilk Serbest Ticaret Anlaşması, geçen yıl Temmuz ayında, Devlet Bakanı Zafer Çağlayan ile önceki Devlet Başkanı Michelle Bachelet tarafından Santiago Moneda Sarayı’nda imzalanmıştı.
Geçen yıl yüzde 21.9 gerilemiş olmasına rağmen Şili ihracatı, GSYİH’nin yüzde 34.6’sın oluşturuyor. Bu, oldukça yüksek bir oran.
Cari Denge
Dünya Ekonomik Forumu’nun Küresel Rekabet Gücü sıralamasında otuzuncu, aynı sıralamada Latin Amerika’da birinci olan Şili, Transperancy International tarafından 180 ülkenin sıralandığı şeffaflık endeksinde yirmibeşinci, aynı sıralamada Latin Amerika bölgesinde birinci sırada yer alıyor. Bu sıralamada Brezilya’nın yetmişbeşinci, Türkiye’nin altmışbirinci olduğunu da hatırlatmak isterim
Arjantin
Arjantin de, Şili gibi, bağımsızlığın 200. yıldönümünü kutluyor. 2007’de %45 oy alarak Devlet Başkanlığı görevini eşinden devralan Christina Fernandez de Kirchner, 2011’de yapılacak seçimler öncesi kamuoyu yoklamalarına göre büyük oranda oy kaybetmiş olmasına rağmen önde gidiyor.
Venezuela ve Bolivya’dan sonra Güney Amerika’nın en büyük 3. gaz rezervlerine sahip olmasına rağmen Arjantin, bu iki ülkeden gaz ithal ediyor. Ülkede enerji tüketiminin yarısı doğalgazdan sağlanıyor. Enerji yatırımlarının eksikliği nedeniyle ülkede elektrik sıkıntısı var. 2006-2008 döneminde elektrik jeneratörü satışlarının 9 kat arttığı tahmin ediliyor. Bu nedenlerle 2020’de gaz rezervlerinin tükenmesi bekleniyor.
Arjantin ekonomik verilerine olan güvensizlik ve ülkenin borç çevirme sorunu nedeniyle devlet tahvillerinin faizleri son 3 yılda yükseldi. Arjantin ve ABD tahvilleri arasındaki faiz farkı yüzde 7, Arjantin-Irak devlet tahvilleri arasındaki faiz farkı yüzde 3 olması, bir zamanlar dünyanın en modern ve gelişmiş ülkelerinden biri olan Arjantin’in bugünkü durumunu gösteren işaretlerden sadece biri.
2007 yılında Arjantin-Brezilya tahvil faizleri eşit iken bugün aralarında yaklaşık 5.3 puan fark var. Eski Devlet Başkanı Nestor Kirchner Ocak 2007’de İstatistik Kurumu’nu daha verimli bir örgüte dönüştürmek amacıyla kurumun birçok personelini değiştirmişti. O tarihten bu yana Arjantin ekonomik verileriyle oynandığı ve verilerin gerçeği yansıtmadığı düşünülüyor.
Şunu da ekleyerek bitireyim: Resmi verilere göre ülkede enflasyon yüzde 10’un hemen altında. Ancak hemen herkes gerçek enflasyonun yüzde 30’a yakın olduğunu biliyor.
Enflasyon