“Bize ne Amerikan konut piyasasından!” demeyin. Hatırlarsanız, küresel krizin ilk adımı 2007 yılında bu piyasada başlamıştı. O yüzden bu yazıya bir göz atmanızda fayda var.
Geçen hafta açıklanan ABD Kasım ayı ikinci el konut satışları yıllık bazda yüzde 7.4 yükselerek 6.54 milyona ulaştı. Bu, Şubat 2007’den beri görülen en yüksek satış adedi. Ama yine de sadece bu veriye bakarak, konut sektöründe en kötünün geride kaldığını söylemek için erken. Çünkü satışlar artıyor olsa da, beklentilerin altında artıyor. Örneğin 24 Aralık’ta açıklanan konut satışları beklentilerin oldukça gerisindeydi.
ABD konut piyasasında yakından izlenen başka bir veri S&P Case Shiller 20 endeksi, Haziran-Eylül döneminde dört ay peş peşe yükseldikten sonra, Ekim’de sabit kaldı. İkinci el konut fiyatları Kasım ayında, önceki aya göre neredeyse değişmemiş olsa da, geçen yılın yüzde 4.3 altında ve ortalama 172 bin 600 dolar.
Bir de şuna bakın: Dün öğle saatlerinde açıklanan bir veriye göre, ABD’de mortgage başvuruları son altı ayın en düşük düzeyine geriledi. Zira, kredi faizlerinden Mart ayından beri yükseliş var. Mart 2009’da en düşük düzeyine inen 30 yıllık mortgage kredi faizleri, o zamandan beri yükseliyor son olarak yüzde 5.2’ye çıktı.
Bu üçü birleştiğinde ortaya şöyle bir resim çıkıyor: Son aylarda mortgage başvuruları azalırken, konut fiyatları artıyor. Konut satışlarında ise beklentilerin altında kalan bir artış var. Biraz garip bir durum.
Son aylarda konut satışlarındaki canlanmanın altında bazı yapay faktörler var.
Bunlardan birincisi, ABD’de faizlerin aylardır tarihin en düşük düzeyinde (0-0.25) duruyor olması.
İkincisi, hükümetin önce ilk kez ev alacaklara getirdiği 8000 dolarlık, daha sonra tüm ev alıcılarını kapsayacak şekilde genişlettiği ve 6500 dolara indirdiği sübvansiyon. Bu miktar, bugünkü fiyatlarla konut alıcılarına yüzde 5 civarında bir indirim anlamına geliyor.
Üçüncüsü, mortgage yoluyla konut alanların ödemesi gereken peşinatın yüzde 3’e indirilmesi ki; bu darboğazda olan sektöre büyük bir ivme kazandırdı.
Şimdi soru şu: “Verilen bu destekler çekilmeye başlayınca neler olacak?” Bu sorulmayı hak eden bir soru çünkü, bu kadar yoğun destekle konut sektöründe bir canlanma olması kaçınılmaz iken, desteklerin geri alınması durumunda sektörün yeniden daralmaya başlaması oldukça muhtemel.