Yüksek Seçim Kurulu (YSK), ESB (Erişim Sağlayıcılar Birliği) üzerinden gönderdiği bir kararla, seçime yönelik bazı haberlere yurtdışından erişimin engellenmesini istedi. Engellenmesi istenen içeriklerin genellikle yurtdışı oylarla ilgili ve HDP'ye ait bilgiler içeren haberler olduğu görülüyor. 

Gerçi kararın zamanlamaları ilginç, MHP tarafından 21 mayısta başvuru yapıldığı ve YSK tarafından engellenme kararının 22 mayısta alındığı ama ESB'ye 29 mayısta yazıldığı, ESB tarafından ise 3 haziranda tebellüğ edildiği belirtiliyor. Yani yurtdışı seçim süreci tamamlandıktan sonra ve ilk talep edildikten ancak 14 gün sonra işleme alındığı görülüyor. YSK'nın AKP tarafından yapılan diğer alanlardaki talepleri hemen yerine getirilirken, bu olayda MHP taleplerini süreç bittikten sonra ele alması ilginç. Ama daha ilginci, yetkileri arasında internet sitesi engelletme olmadığı halde engelletme kararı vermesi.

Başka bir ilginç nokta ise, içeriklerinin yurtiçindeki yayınına yönelik bir yasaklama yok. Sadece yurtdışından okunmasına yönelik bir yasaklama var.

Kararı Avukat Gökhan Ahi ile inceledik. Bu olayda ilgimizi çeken 3 aykırılık var. Bunlar hukuki, teknik ve Rekabet Hukuku açısından aykırılıklar.

Bunların en önemlisi yukarıda da belirttiğimiz üzere, mevcut kanunlar çerçevesinde YSK'nın herhangi bir internet içerik engelletme yetkisi bulunmuyor. Aşağıda bu konuyu değerlendirmesini ile daha geniş okuyabilirsiniz.

Ama yanısıra bu kararın sorunlu diğer bir yönü teknik. İçeriklere, yurtdışından gelen okuma taleplerinin engellenmesi isteniyor. Ancak erişim sağlayıcılarda böyle bir altyapı yok (teknik olarak mümkün ama şu anda altyapı buna uygun değil).

Bir de daha uzakta bir konu olsa da, Rekabet Hukuku'nu ilgilendiren sorun var. Eğer erişim sağlayıcılardan (yapılabilir olmasa da), engelleme getirilmesi istenmesi, --bu engellemelerin ellerini uzatamayacağı-- yurtdışındaki erişim sağlayıcılarını daha avantajlı hale geçiriyor.

Şimdi bu 3 durumu daha detaylı inceleyelim.

 

YSK İnternet İçerik
Engelleme Kararı Verebilir mi?

Malum YSK'nın seçimle ilgili bir takım yetkileri var. Bu yetkiler çerçevesinde baktığımızda YSK'nın 5651 kapsamında engelleme yetkisi yok. Kendi kanunu içinde de "internet erişim engelleme" yok sadece para cezası verebilir.

YSK'nın site engelletme yetkilerini danıştığımız Avukat Gökhan Ahi'nin açıklamaları şu şekilde;
 

Birinci konu Yüksek Seçim Kurulu erişim engelleme konusunda yetkili değildir. Mevzuata göre, internet sitelerine erişim engelleme yetkisi asıl olarak mahkemelerde olmakla birlikte, sınırlı hallerde ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’ndadır. Sınırlı hallerde ve gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda bile sonradan mahkeme onayı gerekmektedir. Yüksek Seçim Kurulu, internete erişim engelleme yetkisi bulunan bir makam değildir. Yüksek Seçim Kurulu’nun göreviAnayasa’nın 79. maddesinde ve 298 sayılı kanunda belirtildiği gibi seçimleri organize etmek ve seçim düzenini sağlamaktır. Bu sebeple, bu karar Yüksek Seçim Kurulu’nun yetkisini aşması anlamına gelmektedir ve Erişim Sağlayıcılar Birliği’nin bu kararı doğrudan reddetmesi gerekir. 

İkinci konu, erişim engellenmesi için sebepler sınırlıdır. Anket sonuçlarının yayınlanması ya da diğer seçim yasaklarına uyulmaması erişim engelleme sebepleri arasında değildir. Erişim engelleme kararı verilebilmesi için katalog suçlar söz konusu olmalı, kişilik hakları ve özel hayatın gizliliği ihlal edilmiş olmalı, telif hakları ihlal edilmiş olmalı ya da milli güvenlik ve kamu düzeninin bozulmuş olması gerekir. Anket yasağına uymama bu sebeplerden değildir. YSK’nın 236 sayılı kararında andığı Erişim Sağlayıcılar Birliği’ne keyfiyetin bildirilmesi kararı, erişim engelleme yetkisine sahip olunduğu anlamına gelmez. 

Üçüncü konu, erişim engelleme kararları sadece yurtiçi için verilebilir, yurtdışından Türkiye’deki içeriklere erişimin engellenmesi yönünde karar verilemez. 5651 sayılı mevzuat sadece yurt içinden internet içeriklerine erişim engellemeyi düzenlemektedir. YSK’nın yurtdışından erişimin engellenmesi kararı ise hukuk sistemimizde bir ilk olma özelliği taşıyor. 

Kaldı ki, Yüksek Seçim Kurulu’nun 22.5.2015 tarihli kararı bugüne kadar geçerliliğini yitirmiştir. Zira, 22 Mayıs’ta verilen karar, 29 Mayıs’ta Erişim Sağlayıcılar Birliği’ne gönderilmiş, ordan da 4 Haziran’da erişim sağlayıcılara gönderilmeye başlamıştır. Halbuki yurtdışında oy kullanan vatandaşların olumsuz etkilenmemesi için alınan bu karar yurtdışında oy verme işleminin bittiği 31 Mayıs’a kadar uygulama alanı bulamamıştır. 

Kısacası, Yüksek Seçim Kurulu’nun erişim engelleme kararının hukuki dayanağı yoktur. 

Yabancı IP erişimi nasıl
ayırdedilir ve engellenir

Bu karardaki bir başka aykırı konu, yabancı IP'lerin engellenmesi. Yani ülkemizdeki içeriklerin, yurtdışından okunmasının engellenmesi isteniyor. Ancak bu ticari açıdan anlamsız bir talep olduğu için şu anda böyle bir altyapı da yok. 

Anlayacağınız, 2013 aralıktan beri 5651 sayılı kanunda, teknoloji bilmeden yapılmaya çalışılan değişiklikler gibi, bu da teknolojiden habersiz bir karar olmuş. Tek tek yazılara gelen yurtdışı IP'lerin tek tek engellenmesi tam bir saçmalık. 

ESB'nin bu kararı gönderirken anlaması ve yorumlaması gerekirdi. Ama anlaşılan ya anlamamışlar ya da itiraz etmekten hoşlanmıyorlar.

 

Rekabet ve Pazar Kaybetme Sorunu

Bir de geniş zamana yayılı bir sorun var. Bunu sürekli anlatıyoruz. Buna benzer olaylar zaman içinde, rekabet sorununa da yol açabilecek bir durum. Yani engellenmeler, zaman içinde içeriğin bir kısmının yurtdışına kaymasına neden oluyor ve daha hızlı olmaya devam edebilir. 

Bu hafta içinde dünya devi bir erişim sağlayıcının ülkemizdeki tanıtım faaliyetlerini haber yapmıştık. Telekomünikasyon ve bağlantılı iş kollarında (mesela içerik sektöründe) vizyonsuz ve strateji içermeyen düzenleme ve gereksiz ağırlıktaki hukuki kararların, bugüne kadar ülkemize neler kaybettirdiğini elimizden geldiğince haber yapmaya çalışıyoruz[1]. Buna benzer olaylar aynı kapsamda, son kalan kalelerin de elden kaçmasını hızlandıracak. Bir daha hatırlatıyoruz.


[1] James Cowie ; İran ve Irak, Ermenistan Üzerinden Sofya'ya ve Avrupa'ya Bağlanıyor, Türkiye Oyun Dışı Kalıyor