Türkiye'nin Akademik Özgürlük endeksindeki yeri hızla geriliyor. Son verilere göre Kuzey Kore ve Türkmenistan ile aynı gruba düşen Türkiye'nin endeksteki yeri 179 ülke arasında 166 sıraya indi.
Türkiye'nin endeks puanı ise 2012- 2022 arasında 0,43'den 0,08'e geriledi. Endeksin alt sıralarındaki ülkelerin ortak özelliği, ağır insan hakları ihlalleri ile temel hak ve özgürlüklerin kullanımına dair karnesinin de kötü olması. (Türkiye 2012 yılında 134. sırada bulunmasına rağmen endeks skoru çok daha yüksekti.)
İsveç'teki Göteborg Üniversitesi Demokrasinin Çeşitleri Enstitüsü (V- Dem) ile Almanya'daki Friedrich Alexander Üniversitesi Erlangen- Nürnberg Akademik Özgürlük Endeksi (AFI) dünyada akademik özgürlüğü ölçmeyi hedefliyor.
Üniversitelerdeki akademik özgürlük düzeyi değerlendirilirken, şu beş temel göstergeye dayanılıyor:
- Araştırma ve öğretme özgürlüğü
- Akademik değişim ve yayma özgürlüğü
- Kurumsal özerklik
- Kampüs bütünlüğü
- Akademik ve kültürel ifade özgürlüğü
Türkiye 166. sıraya bir günde düşmedi. Üniversiteler, özellikle 2016 yılından itibaren endekse esas alınan beş gösterge hızlı bir bozulmaya uğradı. Boğaziçi Üniversitesi bu olumsuz gidişten payını en çok alan üniversiteler arasında yer aldı. Prof. Cem Say'ın ifadesiyle "Bir AKP üniversitesine dönüştürülmeye çalışılan Boğaziçi Üniversitesi'nde hukuksal ve akademik direniş sürüyor."
610 bin TL'ye mobilya
Boğaziçi Üniversitesi yönetiminin son bir yıl içinde yaptığı bazı harcamalar, Türkiye'nin akademik özgürlük endeksindeki gerileme konusunda farklı bir bakış açısı sunabilir. Özellikle makam odalarındaki mobilya takımı ve deri değişimi bu hevese dair harcamalar. Mobilya için dört ayda yapılan dört alımın toplam tutarı 600 bin TL'yi geçiyor. iPhone 14 alımı ve üniversitenin kendisini anlatmak için sosyal medya hizmetlerine yaptığı harcamaların da altını çizelim.
Ulaştığım faturalar üzerinden kolay izleme için bir tablo oluşturdum. Miktar, tarih, alım cinsi verilerini içeren bu tabloya, yüksek enflasyon dolayısıyla, mal ve hizmetlerin satın alındığı dönemin ABD döviz kurları üzerinden tutarlarını da ekledim:
Boğaziçi Üniversitesi yönetiminin bazı alımları
Dikkat edileceği gibi bu alımların TL cinsinden toplamı 2 milyon TL'ye yaklaşıyor. Ancak satın alma tarihindeki döviz kuru üzerinden hesap yapılırsa, toplam harcamaların (103 bin 747 USD) bugünkü değeri 3 milyon 100 bin TL'nin üzerine çıkıyor.
Kurumsal kapasite ve strateji yol haritası gibi alanlarda, iki alımla yaklaşık 1 milyon TL'lik alım yapılan KCA KCA Knowledge Capital Agency Danışmanlık şirketinin adı daha önce de idari ve akademik personelin kişisel bilgilerine, üniversitenin yönetişim bilgilerine onaysız erişim yetkisi verilmesiyle gündeme gelmişti.
Canan Coşkun imzasıyla Diken'de yayımlanan haberlerde şirket sahibi daha önce çalıştığı Türkşeker'e yakınlarını yerleştirdiği haberlerine konu olan Elif Özbayram, bu haberleri hatırlatana Canan Coşkun imzalı Diken'de yayımlanan haberlere erişim engeli getirtmişti.
Bu tutarlar birilerine gülünç gelebilir. "Para değil" diyenler çıkabilir. Hatırlatalım, Kasım-Şubat ayları arasında 610 bin TL tutarında yaklaşık dört kez mobilya satın alan Boğaziçi Üniversitesi, kampüs alanı içindeki bir yurtta kalan öğrencileri öğretim yılı başında tadilat gerekçesiyle çözüm önermeden yurttan çıkarmıştı.
Çiğdem Toker kimdir?Çiğdem Toker, Diyarbakır'da doğdu. Denizli Lisesi'nden mezun oldu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Gazeteciliğe üniversite öğrencisiyken Anka Ajansı'nda başladı. Günaydın, Ankara Ulus gazetelerinde, Nokta dergisinde stajlar yaptı. Anadolu Ajansı'nın sınavlarını (1988) kazanarak, adliye, Devlet Güvenlik mahkemeleri (DGM), yüksek yargı muhabiri olarak çalıştı. 1990-1993 yıllarında haftalık Ekonomik Panorama dergisinde; sonrasında da kesintisiz 15 yıl Hürriyet Gazetesi Ankara Bürosu'nda ekonomi muhabiri olarak görev yaptı. Burada maliye, vergi, özelleştirme, enerji, rekabet politikalarını izledi. 1994 ve 2001 ekonomik krizlerini, IMF ile ilişkileri, kriz kapsamında çıkarılan kanunların TBMM'deki yasama süreçlerini haberleştirdi. Çeşitli ülkelerde Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası toplantıları muhabir olarak takip etti. Habertürk gazetesinin ilk Ankara temsilcisi olarak gazetenin Ankara bürosunu kurdu. İstifa ederek ayrıldı. İnternet gazetesi T24'ün ilk yayınlarında OECD'nin "Futbolda Kara Para Aklama" raporunu konu alan dizi yazısıyla yer aldı. Köşe yazarı ve Ankara Temsilcisi olarak çalıştığı Akşam gazetesinden, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'nun (TMSF) el koyma sürecinde kendi isteğiyle ayrıldı. 2013-2018 yılları arasında Cumhuriyet gazetesinde köşe yazarlığı yaptı. Gazetenin sahibi konumundaki Cumhuriyet Vakfı yönetimi değiştikten sonra kendi isteğiyle ayrıldı. 2018'de katıldığı Sözcü gazetesindeki yazılarına 2022 Kasım ayında 'küçülme' gerekçesiyle son verildi. Fox TV kanalında yayımlanan "Orta Sayfa" adlı haber programında yorumcu olarak yer alıyor. Eleştirel finans haberciliği olarak da tanımlanan yazıları hakkında kimileri astronomik, çok sayıda manevi tazminat davası açıldı. Konusu bir imar haberi olan yazısı hakkında hapis cezası istemiyle yargılandı. Kamu ihaleleri ve şirketleri konu alan çok sayıda yazısı da Sulh Ceza hâkimlikleri kararlarıyla erişime engellendi. Kitapları - Adım da Benimle Beraber Büyüdü- Abdüllatif Şener, Doğan Kitap, 2008 - "Türkiye'de Sağlıkta Kamu Özel Ortaklığı - Şehir Hastaneleri" kitabına makale katkısı, İletişim Yayınları, 2018 - Kamu İhalelerinde Olağan İşler - Tekin Yayınevi, 2019 Ödülleri - İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi "En Başarılı İktisat Muhabiri Ödülü" (1995) - Sabah Gazetesi "Muammer Yaşar Bostancı Haber Yarışması Büyük Ödülü" (1997) - Türkiye Ziraat Odaları Birliği "Basında Tarım Ödülü" (2000) - Milliyet Gazetesi "Abdi İpekçi Barış ve Dostluk Ödülü" – "Taksiyarhis'in Zehra Teyzesi" başlıklı röportaj (2001) - Türkiye Gazeteciler Cemiyeti-TGC "Sedat Simavi Gazetecilik Ödülü" |"Evcil'in Dönüşü" dosyası – (2005) - European Press Prize "The Mystery of the Secret Funds" – "Yorumcu Ödülü"nde kısa liste (2015) - Halkevleri "Basın Ödülü" (2016) - Uluslararası Şeffaflık Derneği Ödülü (2016) - İstanbul Tabip Odası "Basında Sağlık Ödülü" (2016, 2018 ve 2019) - TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi "Emre Madran Koruma Ödülü" (2017 ve 2019) - Eskişehir - Bilecik Tabip Odası "Halk Sağlığı Ödülü" (2017) - ÇGD "Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Ödülü" (2017) - ÇGD Bursa Şubesi "Meslekte Dayanışma Ödülü" (2018) - Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü "Uluslararası Cesaret Ödülü - Kısa liste" (2018) - Sedat Simavi Gazetecilik Ödülü – "Kamu İhalelerinde 21/b Usulü" dosyası-(2018) - Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği "Önder Kadınlar Ödülü" (2019) - Rekabet Derneği "Adil Rekabete Katkı Ödülü" (2019) - TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası "Hasan Balıkçı Onur Ödülü" (2020) - Halkevleri Dayanışma Ödülü (2020 - Ankara Tabip Odası – "Şehir hastanelerinin ekonomi politiğini tüm gerçekliğiyle ortaya koyarak kamuya ve sağlık çalışanlarına etkilerini görünür kılan haberleri" nedeniyle (2021) - TMMOB Şehir Plancıları Odası - Kent Planlama Basın Ödülü (2021) - İzmir Gazeteciler Cemiyeti "Hasan Tahsin Basın Özgürlüğü Ödülü" (2021) - SES Eşitlik ve Dayanışma Derneği "Yılın Kadınları" Ödülü (2021) - Alanya Gazeteciler Cemiyeti - Ulusal Basında Yılın Gazetecisi Ödülü (2021) |