Atilla Dorsay

27 Şubat 2025

Kanada’da çeşitli kültürlerin ve dillerin buluşması

"Evrensel Dil", içerdiği mizah duygusu filme neredeyse bir tutam gerçek-üstücülük bile kazandırıyor. Bu çok değişik filme nasıl ve hangi çerçeveden bakacağınıza bağlı... Kendi adıma hayli özgün buldum

EVRENSEL DİL      

X  X  X

(Universal Language)

Yönetmen: Matthew Rankin
Senaryo: M. Rankin, İla Firouzabadi, Pirouz Nemati
Görüntü: İsabelle Stachtchenko
Müzik: Amir Amiri, Christophe Lamarche-Ledoux
Oyuncular: Matthew Rankin, Firouz Amati, Amir Amiri, Faraz Anoushah Pour, Bernard Arese, Gilnaz Arzpeyma

Kanada filmi, 2024

Bu kendine özgü film, bize Kanada’da turist gezdiren bir rehberi tanıtarak başlıyor. Ve tam da bizdeki son günlerin kara benzeyen görüntüsünü sunuyor: Arka planda bir okul ve öğretmenlerini izliyoruz. Robert Smith okuluna gidip gelen otobüsler karı yenmeye çalışıyor, karı kazıyarak yol açmak bir vatandaşlık görevi haline geliyor. Ayrıca hocalar öğrencilere İngilizcenin yanı sıra Fransızca dersleri de veriyor. Ve Mustafa adlı bir öğrenci, suratına geçirdiği yapay bıyıkla ünlü komedyen Groucho Marx’ı taklit ediyor!

Kanada iki kültürlü bir ülkedir. Bu nedenle İngilizce ve Fransızca geçerli. Ama ayrıca aldığı göç nedeniyle İran’la da hayli önemli bir kültür bağı oluşmuş. Nitekim biz filmi Farsça olarak izliyoruz. Tüm bunlar bize farklı ve özgün biçimde anlatılıyor, bir yandan bol güldürü ya da absürd mizah elemanları var. Ve de küçük eylemler veya değinişler: Bir ‘eşek yetiştirmenin önemi’,Doğanın bütün yaratıklarına karşı nazik misiniz?” sorusu... Bir kahvehanede oynanan o matrak tombala oyunu...

Ayrıca bize yakın sözcükleri de var: onlar da ‘Çay’ diyor; tüm erkekler birbirlerine isimleriyle değil. Ağa (aslında Agha) diye hitap ediyor, hanım yerine biraz değişimle ‘hanum’ deniyor! Ve de biriktirilen göz yaşları özenle, kavanozlar içinde saklanıyor!

Evet, filmi izlerken aldığım küçük notların da yardımıyla, sizlere bu özgün film hakkında sanırım yine özgün bir yazı yazmayı başardım! Bir rehberle yapılan bu gezide Winnipeg kentine dek uzanılıyor. Orada yaşlı annesini görmek isteyen bir turistin da arzusuna uyarak... İçerdiği mizah duygusu filme neredeyse bir tutam gerçek-üstücülük bile kazandırıyor. Tüm bunlar bu çok değişik filme nasıl ve hangi çerçeveden bakacağınıza bağlı... Kendi adıma hayli özgün bulduğumu yineleyeyim.  

Yönetmen Matthew Rankin’in bu zor filmin altından kalktığı söylenebilir. Yine Rankin’in İla Firouzabadi ve Pirouz Nemati ile (ikisi de İran/ Fars Kültürü’nden geliyor olmalı) yazdığı senaryo da hayli akıcı. Sanki üç ayrı kültürü üç ayrı, ama birbiriyle çok iyi kaynaşmış üç hikayeyle anlatmayı başarıyor. Ve karşımıza bir tür belgesel geliyor. Ama hayli özgür ve de çapkın olan!