İstanbul Taksim'de 29 Mayıs 1946 yılında yapılan Atatürk Kültür Merkezi'nin (AKM) yıkımı için geri sayıma başlandı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın "İhtişamlı bir opera binası yapacağız" dediği AKM'nin plan değişiklikleri hazır. Yeni plana göre dolmuş durakları ve Libya Konsolosluğu'nun bir kısmı yeni yapılacak AKM'ye dahil ediliyor. AKM'nin oturduğu parsel 5 bin 794 metrekareden yeni planla 35 bin 206 metrekareye çıkıyor.
Hürriyet gazetesinden Ömer Erbil'in haberine göre, İstanbul Taksim’deki AKM binasının günümüze uzanan serüveni, 29 Mayıs 1946’da mimarlar Feridun Kip ve Rüknettin Güney’e ait projenin temel atma töreniyle başladı. Ancak ödenek yokluğundan uzun yıllar inşaat yapılamadı. 10 yıl sonra mimar Hayati Tabanlıoğlu’nun projesiyle inşaata yeniden başlandı.
23 yılda tamamlandı
Bina 12 Nisan 1969’da İstanbul Kültür Sarayı adıyla hizmete girdi. 23 yılda tamamlanan AKM, 27 Kasım 1970’te Arthur Miller’ın Cadı Kazanı adlı oyunu sırasında çıkan yangında büyük hasar gördü. Binayla beraber ‘IV. Murad’ adlı oyunun galası için Topkapı Sarayı’ndan getirtilen 4. Murad’a ait kaftan, değerli bir Kuran ve 4. Murad tablosu yandı. Yangından sonra Hayati Tabanlıoğlu tarafından onarılan bina 8 yıl sonra 6 Ekim 1978 tarihinde, Atatürk Kültür Merkezi adıyla ikinci kez açıldı.
2005’te, ekonomik ömrünü tamamladığı gerekçesiyle dönemin Kültür Bakanı Atilla Koç tarafından binanın yıkılması önerildi. Tepkiler üzerine yıkımdan vazgeçildi. Kasım 2007’de İstanbul 2 No’lu Koruma Kurulu, AKM’yi 1’inci grup kültür varlığı olarak tescilledi. Şubat 2012’de Sabancı Holding’in 30 milyon lira desteği ile onarıma başlanıldı. Ancak onarımın mümkün olmadığı gerekçesiyle çalışmalar durduruldu.
‘Kentsel sit alanı’ statüsünde bulunan AKM binasının yıkılabilmesi için koruma kurulu henüz tescili kaldırmadı. Plan değişikliğiyle AKM’nin tescilinin de kaldırılacağı belirtiliyor.
Yaklaşık 5 yıldır atıl durumda olan AKM için Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 12 Haziran’da Tarabya’da verdiği iftarın ardından, “Gerek yan gerekse arka taraftaki boşlukları da oraya dahil etmek suretiyle yıkıp, hakikaten çok ama çok güzel bir eseri İstanbulumuza kazandıracağız. Proje çalışmaları bitti, işin uygulama bölümüne geçeceğiz” demişti.
İşte o uygulama için ilk adımlar atıldı.
1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planı’nda AKM ve çevresi ‘Özel Proje Alanı’ ilan edildi. Önce Maliye Hazinesi ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) ait parseller birleştirildi.
Yeni hazırlanan 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı’na göre tüm parseller Kültürel Tesis Alanı olarak belirlendi. Gezi Pastanesi’nin bahçesi, dolmuş durakları, katlı otopark ve Libya konsolosluğunun bir kısmı yeni yapılacak AKM’ye dahil ediliyor. Plan notları şöyle:
Opera, tiyatro, sinema, konser, sergi, konferans, kongre salonları ile kütüphane, müze, sanat galerisi gibi tesisler ile bunlara hizmet edecek kafe, restoran gibi ticari üniteler yer alabilir.
Konsolosluk arazisinde imar planı hükümleri geçerlidir. Bu alan imar uygulaması ile ruhsatlandırılacak.
Kültür Merkezi projesinin uygulaması kurulca onaylanacak projeler doğrultusunda yapılacak. Planlama alanında her türlü hafriyat, ilgili müze denetiminde yapılacak. Kurul izni olmadan kazı yapılmayacak.
Plan değişikliği onama sınırı içinde yeraltı ve yerüstünde otopark ile yeraltı toplu taşıma istasyonunun çıkış platformu yapılabilir.