Milliyet gazetesinin haberine göre Şırnak ve Adana’nın Güneydoğu’da boşalan köylerden yoğun göç alması, bu illerde işsizliğin yüksekliğinin en önemli nedeni olarak gösteriliyor. İşsizliğin düşük göründüğü Ardahan, Kars ve Bayburt’ta yaşayanlar ise iş bulmak için başka şehirlere göç ediyorlar
Sorunun kaynağında göç var
Türkiye İstatistik Kurumu, ilk kez işsizlik verilerini il bazında açıkladı. Ülke genelinde işsizlik oranının yüzde 11 olduğu 2008’e ilişkin sonuçları içeren veriler, bir ilde işsizliğin tırmanmasının da, gerilemesinin de göçle bağlantılı olduğunu ortaya koydu. İşsizliğin en yüksek olduğu Şırnak (yüzde 22.1) ve Adana’nın (yüzde 20.5) Güneydoğu’da boşalan köylerden göç alan illerin başında gelmesi dikkat çekti.
İşsizliğin en düşük olduğu Ardahan (yüzde 3.7), Kars (yüzde 4.1) ve Bayburt’taki (yüzde 4.7) durumu ise yetkililer neredeyse aynı cümlelerle anlatıyorlar: “Burada iş olmadığı için ilimiz hızla göç veriyor. İşsizlik oranı bu nedenle düşük.”
Şırnak: Köyler boşaldı
Şırnak Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Osman Geliş, “İlimizin işsizlikte birinci sırada olmasından dolayı çok üzgünüz” diye başladığı sözlerine şöyle devam etti:
“Ancak bunun resmi bir veri olarak ortaya konmuş olması bile bir umuttur. Yetkililerin böylelikle ilimizin sorunlarına eğilmesi sağlanabilir. Şırnak özellikle tarım ve yeraltı zenginlikleri açısından potansiyeli olan bir il. Demokratik açılım da yatırım olanaklarını artırabilir. Şırnak’ta işsizlik 25 yıllık bir yara. Boşaltılan 300’e yakın köyde yaşayanlar şehir merkezine göç etti. Hepsinin köylerinde işleri vardı. Ancak göçün ardından bu insanlar işsiz kaldı.”
Adana: G.Doğu’dan geldiler
Türkiye’nin sanayi şehirlerinden biri olan Adana’da beş kişiden birinin işsiz olduğunu ortaya koyan verilerin altından da göç çıkıyor. Adana Sanayi Odası Başkanı Ümit Özgümüş, kentte işsizliğin 1995-1996 yıllarında başlayan göç dalgasıyla doğduğunu anlattı. Özgümüş şunları söyledi:
“Güneydoğu’da köyler boşaldı. Adana 500 bin göç aldı. Biz o dönemde emek yoğun sektörler başta olmak üzere istihdamı artırıcı teşvik politikası oluşturulmasını önerdik. Ancak devlet sorunu yok saydı ve bugüne kadar çözülemedi. Üstelik son yıllarda Adana’da ciddi istihdam yaratan pek çok tesis bir bir kapandı. Teşvik yasası nedeniyle yatırımların başka bölgelere kayması buna neden oldu.”
İstanbul’da 493 bin işsiz
2008’de İstanbul’da işsizlik yüzde 11.2 olarak tahmin edildi. Buna göre Türkiye’nin en büyük kentinde 493 bin işsiz bulunuyor. Kentte istihdam oranı yüzde 41.3, işgücüne katılma oranı yüzde 46.5 oldu.
Ankara’da işsizlik yüzde 11,8 olarak hesaplandı. 4.6 milyon nüfuslu kentte istihdam oranı yüzde 39.7, işgücüne katılma oranı yüzde 45 oldu. İzmir’de işsizlik yüzde 11.8, istihdam oranı yüzde 39.9, işgücüne katılım yüzde 45.2 olarak hesaplandı.
İşsizlik oranının en düşük olduğu üç il
‘Gençler kahvelerde’
İşsizlik oranı yüzdeArdahan TSO Başkanı Latif Tosunoğlu:
“Bu araştırma neye göre yapılmış, hayret ettim. Çünkü Ardahan’da işsizlik sorunu had safhada. İşsizlerin çoğunun büyük şehirlere göç ettiği ilimizde organize sanayi yok. En fazla işyeri kahvehane... Gençler bütün gün buralarda oturur.”
‘Devlet iş sahası açsın’
Kars TSO Başkanı Ali Güvensoy:
“Rakamların tersine Kars’ta çok yoğun bir işsizlik var. Bu nedenle de ilimiz göç veriyor. Kars’ta süt ürünleri ağırlıklı sanayi tesisleri var ancak sanayide çalışan kişi sayısı 500’ü geçmez. Halkın bir kısmı tarım ve hayvancılıkla geçinir. Devlet burada iş sahası açmalı.”
‘Büyük şehre gidiyorlar’
Bayburt TSO Başkanı İbrahim Yumak:
“Bayburtlular ekmeklerini ya yurtdışında ya da büyükşehirlerde ararlar. Bayburt’ta organize sanayi bölgesinde 4-5 fabrika var. Göç etmeyenler de buralarda çalışıyorlar. İlin en büyük potansiyeli tarım, hayvancılık, üniversite ve doğaltaş sektörlerinde.”
İl il işsizlik rakamları
TÜİK metodoloji için iki yıl çalıştı, AB’ye sordu
TÜİK, 2008 İl Düzeyinde Temel İşgücü Göstergeleri’nin, ilk kez sayım ve anketle derlenen doğrudan tahminlerin dışında modelleme çalışmalarıyla elde edilen ve dolaylı tahminlere dayanan sonuçlarını açıkladı. TÜİK Başkanvekili Ömer Toprak, il düzeyinde işgücü göstergeleri için iki yıldır çalıştıklarını, bu süreçte AB uzmanlarının da görüş ve önerilerini aldıklarını belirtti. Toprak, çalışmada işgücü araştırmasından elde edilen orjinal verilerin yanı sıra, il nüfusu ve diğer demografik göstergeler, SGK verileri,
İŞKUR verileriyle işyeri istatistiklerini de kullandıklarını anlattı.
Toprak, 2009’a ilişkin il bazında işsizliğin ise haziranda açıklanacağını söyledi. Toprak, “Bu verileri sektörel bazda vermek isterdik. Ama derine indikçe güvenilirlik azalıyor” dedi.
Yüksek oranlar terörle anılan yerlerle paralel
Dün açıklanan veriler, terör olaylarıyla anılan illerde işsizliğin de yüksek olduğunu ortaya koydu. Bu çerçevede Şırnak, Hakkâri, Siirt, Tunceli, Diyarbakır, Bingöl ve Bitlis’in listenin üst sıralarında yer alması dikkat çekti.
Siyasetin haritası ne diyor?
Türkiye 2007’de genel seçim haritasını (bir üstte ve üstte) ve 2009’da da yerel seçim haritasını konuşmuştu. En üstteki harita da 2008’de işsizliğin illere göre dağılımını gösteriyor.