AKP Mardin Milletvekili Orhan Miroğlu’nun Diyarbakır 5 ‘No’lu Cezaevi ile ilgili alt komisyon kurulması önerisi, TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu bünyesinde CHP ve HDP’nin oylarıyla kabul edildi. Miroğlu, bugün büyük bir çoğunluğu hala hayatta olan mağdurların yıllardır dillendirdikleri Diyarbakır cezaevinin bir hafıza ve yüzleşme müzesine dönüşmesi talebinin komisyon çalışmasının amaç ve hedeflerinden biri olacağını söyledi. Alt komisyon üyeleri önümüzdeki günlerde belli olacak.
Miroğlu’nun bir alt komisyon kurularak incelenecek olan Diyarbakır 5 ‘No’lu Cezaevi ile ilgili önergesi şöyle:
-İnsan hakları mücadelesinin önemli bir alanı da, geçmişle yüzleşme ve hesaplaşma alanıdır. Demokratik bir geleceğin inşası için, geçmişte yaşanmış olayların yarattığı travma ve acılarla yüzleşmek, ve mağdurlar için onarıcı adalet mekanizmaları geliştirmek son derece önemli olmaktadır.
Cezaevinde yaşamış ve sistematik işkencelere yıllarca maruz kalmış mağdurları dinleyecek
-Dünya deneyimleri, geçmişle yüzleşme söz konusu olduğunda, iki tutumun öne çıktığını göstermektedir. Bu tutumlardan biri inkar, diğer bir tutum da, inkara karşı çıkarak hakikatlerin ortaya çıkmasını istemek ve kamusal bir talebin oluşmasını sağlamaktır.
-Bu sürece giden yol, geçmişin araştırılmasından geçer.
-Ülkemizin geçmişle yüzleşme meselelerinden birini, hiç kuşkusuz 12 Eylül askeri darbesinden sonra oluşturulan ve o dönem beş nolu cezaevi olarak adlandırılan Diyarbakır cezaevidir.
-İki yıl gibi kısa bir sürede bu cezaevinde çok sayıda kişi işkence ve bulaşıcı hastalıklardan ve intihar olaylarından dolayı hayatını kaybetmiş ve bu olayların çoğu, aydınlatılamamış ve sorumluları hakkında herhangi bir adli soruşturma açılamamıştır.
-Komisyon bu cezaevinde yaşamış ve sistematik işkencelere yıllarca maruz kalmış mağdurları dinleyecek ve bu anlatımların daha sonra kamuoyuyla ve meclisle paylaşılmasını mümkün kılacak basılı metinlere dönüşmesini sağlayacaktır.
Askeri ve sivil personelin tanıklıklarına başvurulacak
-Komisyon, bu cezaevinde hayatını kaybedenlerin yakınlarıyla da görüşmeler gerçekleştirecek ve olayların aydınlanması için, devletin ilgili kurumlarında muhafaza edilen bilgi, belge, rapor ve dokümanların talep edilerek komisyona ulaşmasını sağlayacaktır
-Komisyonun çalışma yürüteceği alanlardan biri de, dönemin medyası olacaktır. Medya arşivlerinin taranması sağlanacak ve bu cezaeviyle ilgili olarak dönemin medyasında yer alan haber, yorum ve röportaj kaynaklarına ulaşılacaktır.
-Komisyon, beş nolu Diyarbakır cezaevinin siyasi sonuçlarını (Bilhassa Doğu ve Güneydoğu’da, PKK’nın güçlenmesi, demokratik siyaset zemininde kalmayı arzu edilen siyasi yapıların tasfiye edilmesi gibi) araştırılacak ve o dönemin siyasi aktörleri ile görüşmeler gerçekleştirecektir.
-Komisyon bu cezaevinde görev yapan ama şimdiye kadar herhangi bir tanıklığı paylaşmamış olan, askeri ve sivil personele ulaşmaya çalışarak, tanıklıklarına başvuracaktır.
-Komisyon, TRT TÜRK ve TRT-KURDİ gibi televizyon kanallarıyla ve özel kanallarla işbirliği yaparak, Diyarbakır cezaeviyle ilgili olarak ortak çalışmaların-film, belgesel-yapılabilmesinin imkanlarını araştıracaktır.
-Komisyon, Avrupa’da ve dünyanın başka ülkelerinde Diyarbakır cezaevi örneğine benzeyen başka cezaevleri üzerine yapılmış araştırmalara ulaşmaya çalışacak ve gerektiğinde bu araştırmaları yapan kişi ve kurumlarla buluşmalar gerçekleştirip, ortak çalışmalar gerçekleştirecektir.
-Komisyonun nihai hedefi, çalışmanın sonunu geniş bir raporla kamuoyu ve devletin ilgili kurum ve kuruluşlarına duyurmak olacaktır.
-Beş nolu Diyarbakır cezaevi için bugün büyük bir çoğunluğu hala hayatta olan mağdurların yıllardır dillendirdikleri bir talep olan, Diyarbakır cezaevinin bir hafıza ve yüzleşme müzesine dönüşmesine katkı sunabilmek komisyon çalışmasının amaç ve hedeflerinden biri olacaktır.
-Faili meçhul cinayetler, köy yakmalar ve terörden zarar görenlerin maddi-manevi tazmini önemli oranda gerçekleşmiş olmasına rağmen, Diyarbakır cezaevi için maddi ve manevi hiçbir mekanizmanın hayata geçmediği bilinmektedir.
-Komisyon, bu konuda hükümete ve ilgili kurumlara bir teklif sunacak ve Diyarbakır cezaevi için oluşturulacak maddi manevi tazminat mekanizmalarını destekleyen ve teşvik eden bir tutum içinde olacaktır.