Sigarayı bıraktıktan sonra kilo almak sık karşılaşılan bir durum. Araştırmalara göre, sigarayı bırakanların yüzde 80’i kısa zaman içinde kilo alıyor.
Sigarayı bıraktıktan sonra kilo alınmasının birkaç sebebi var. Öncelikle sigarayı bıraktıktan sonra kişilerin beslenme alışkanlıklarında değişiklikler meydana geliyor. Tatlı ve karbonhidratlı gıdaların tüketimindeki artış, kilo alımında önemli bir etken. Nikotinin iştah baskılayıcı etkisinin yanı sıra bir alışkanlık haline gelen sigara içme davranışının yerine kişilerin atıştırmayı koymaya çalışması bunun sebeplerinden biri. Sigara içen kişilerde, sigarayı bırakmadan önceki dönemde atıştırma ve tatlı tüketiminin, sigarayı bıraktıktan sonraki dönemlerle karşılaştırıldığında çok düşük olduğu ortaya çıkıyor. Kişilerin beslenme alışkanlıklarındaki bu değişim kilo artışını da beraberinde getirebiliyor.
Ayrıca araştırmalara göre, sigara içen kişinin sigarayı bırakmadan önceki ve sonraki enerji harcama düzeyleri arasında da büyük farklılıklar bulunuyor. Çalışmalar, sigara içen kişilerin bazal metabolizmasının, yani kişinin dinlenme halindeki metabolizmasının, sigara içmeyenlere oranla yüzde 10 oranında daha hızlı olduğunu gösteriyor. Üstelik bu metabolizma düzeyindeki düşüş, kişinin aktivite düzeyiyle de ilintili değil. Hem beslenme alışkanlıklarındaki değişim hem de enerji tüketimindeki azalma, kilo artışının temel nedenlerini oluşturuyor.
Sigaranın bırakılmasını takip eden 1 yıl içinde, kadınlar genellikle ortalama 4, erkekler ortalama 3 kilo alıyor. Bu rakamlar, aktivite düzeyleri ve beslenme alışkanlıklarına göre artabiliyor.
Kiloda yaşanan bu artış, özellikle kadınlar için sigarayı bırakma girişiminde bulunmama kararına neden olabiliyor. Yapılan çalışmalar, sigara içen kadınların yüzde 67’sinin sigarayı bırakma sonrasında kilo alma konusunda endişelendiğini gösteriyor (3). Ortaya çıkan bu endişe neticesinde ise, sigarayı bırakma düşüncesi veya girişimde bulunma oranları düşük seviyede kalıyor. Sigaranın olumsuz etkileri ve neden olduğu hastalıklar göz önüne alındığında, önemsiz olarak sayılabilecek kilo artışı, sonuç olarak pek çok kişinin sigarayı bırakamama nedeni olabiliyor.
Sigarayı bıraktıktan sonraki kilo artışını önlemede yardımcı tedaviler
Sigara bırakıldığında kilo alınmasının temel nedeni olarak gösterilen nikotin alımının bırakılması nedeniyle metabolizma hızının yavaşlaması ve alışkanlık haline gelen sigara içme davranışının yerine başka şeylerin konması, sigarayı bırakmada destek tedavilerinin önemini daha da artırıyor. Sigaradan alınan nikotinin yerine geçerek sigarayı bırakmaya yardımcı olan nikotin replasmanı, yani nikotin sakızı, dilaltı tableti gibi yerine koyma tedavileri sigarayı bırakmaya yardımcı olurken, özellikle sigarayı bırakmaktan kaynaklanan kilo artışı, gerginlik, huzursuzluk gibi durumların yaşanmasını da engelliyor.
Çeşitli nikotin replasman tedavilerinden olan nikotin sakızı, dilaltı tablet ya da bantlar ülkemizde de bulunabiliyor. Nikotin replasmanı, irade gücü ile sigarayı bırakmaya göre bırakma şansını iki kata kadar artırabiliyor.
Sigarayı bırakmada temel problem, genellikle sigaranın bırakılması ile beraber nikotinin de bir anda bırakılmasına bağlı olarak yaşanan ve “yoksunluk belirtileriı” adı verilen olumsuz hisler ortaya çıkıyor. Bu hisler gerginlik, yerinde duramama, huzursuzluk, aşırı sinirlilik, konsantrasyon kaybı ile iştah ve kilo artışı olarak tanımlanabilir. Sigaraya yeniden başlamada önemli etkisi bulunan bu hislerin önlenmesinde, ülkemizde 2 ve 4 miligramlık dozlar halinde bulunan nikotin sakızı ve dilaltı tableti nikotin replasman tedavileri kullanılabiliyor.
Sigarayı bırakma sürecinde bırakmadan önceki günlük sigara tüketimine göre dozu 2 ila 4 miligram arasında değişen nikotin sakızlarının nikotin replsman tedavisi olarak kullanımı kilo kontrolünü kolaylaştırıyor. Araştırmalar nikotin sakızı kullanan kişilerde kilo alımının herhangi bir nikotin replasman tedavisi almayan gruptakine göre daha az olduğunu ortaya koyuyor. Ayrıca nikotin sakızının kilo kontrolüne destek olduğunu gösteren bir başka çalışma, bu etkinin kullanılan nikotin sakızının dozu ve kullanılan nikotin sakızı adedine bağlı olduğunu gösteriyor. Bu da, nikotin sakızlarının nikotin bağımlılığı yüksek olan kişilerde, yani basit anlamıyla günde bir paketin üzerinde sigara kullanan kişilerde 4, daha az sigara tüketen kişilerde 2 miligramlık sakızların önerilen süre ve adetlerde kullanılmasının önemini gösteriyor.
Nikotin replasman tedavileri, içerdikleri nikotin sayesinde sigaranın bırakılmasıyla yavaşlayan metabolizmayı hızlandırmaya yardımcı olurken, özellikle sakız ya da dilaltı tablet gibi ağızdan alınan formları ile davranış alışkanlıklarının da yerine geçebiliyor. Yani kişiler sigara içme isteği duyduklarında sigara içmek ya da zararlı atıştırmalıklardan yemek yerine nikotin sakızı ya da dilin altında eriyen tabletlerden aldıklarında davranışsal olarak ihtiyaçlarını da karşılamış oluyorlar.
Nikotin replasman ürünleri sayesinde sigarayı bırakmada başarı oranı, hekim ya da eczacıların yoğun tavsiye ve desteği ile 6 kata kadar artabiliyor.
Nikotin replasman tedavileri 2 ve 4 miligramlık doz seçenekleri halinde Johnson & Johnson firması tarafından eczanelerde satılıyor. Eczacı ya da hekime danışarak kullanabileceğiniz bu ürünlerin yanı sıra, sakız çiğnemeyi tercih etmeyenler için dilaltı tabletler de yine eczanelerden satın alınabiliyor.
Yaşam tarzında bazı değişiklikler yapmak, günlük alınan kalori miktarına daha fazla dikkat ederek daha hafif beslenme biçimine geçmek ve egzersizi ihmal etmemek gibi etkenlerin de sigarayı bırakma sonrası kilo kontrolünde etkili olacağını unutmayın.