Çeviri - Gonca Tokyol
Suudi Arabistan’da dün Kral Salman’ın kararıyla kurulan yolsuzlukla mücadele komitesinin gözaltına aldığı isimler arasında, bir önceki Kral Abdullah’ın oğlu, aynı kararla görevden alınan eski Ulusal Muhafızlar Bakanı Prens Miteb bin Abdullah’ın da bulunduğu belirtildi. Prens Miteb’in adı bir dönemler ülkenin gelecekteki kralları arasında gösteriliyordu.
Resmi hedefi “yolsuzluk” olarak açıklanan operasyon, Ortadoğu politikalarıyla ilgili birçok uzman tarafından Veliaht Prens Muhammed bin Salman’ın siyasi hâkimiyetini artırmak adına attığı bir hamle olarak yorumlanıyor. Prensin kendisine yönelik desteği konsolide ettiği ve siyasi rakiplerinden kurtulduğu belirtilirken; Muhammed bin Salman’ın reformlara devam etmek için gücünü pekiştirdiği kaydediliyor. Uzmanlar, bir dönemler adı taht adayları arasında geçen ve ne içişleri ne de savunma bakanlıklarına bağlı olmayan Ulusal Muhafızlar Bakanlığı’nin başında bulunan Prens Miteb’in görevden azledilerek gözaltına alınmasının Prens Muhammed’in önündeki ‘engellerden’ birini daha kaldırdığını ifade ediyor.
Kral Abdullah’ın soyundan gelen yönetimde etkili son isim
Prens Miteb, Suud ailesinde Kral Abdullah’ın soyundan gelen ve ülkenin yönetsel yapısında önemli bir rol oynayan son kişiydi. İngiltere’deki Sanhurst Kraliyet Askeri Akademisi’nde eğitim gören 64 yaşındaki prens, tarihi modern Suudi Arabistan’ın kurucusu Kral İbn Suud’a dayanan ve Suud ailesine bağlı kabile güçlerinden oluşan Ulusal Muhafızlar’ın başındaki isimdi. Suudi Arabistan ordusunun en önemli üç önemli kanadından birini oluşturan Ulusal Muhafızlar yönetimini, bu görevi 50 yıla yakın süre devam ettiren babasının Kral Fahd’ın yerine Suudi Arabistan’ın de facto lideri ilan edildiği 1996’da alan ancak resmi olarak 2010’da bu göreve atanan Prens Miteb, 2013’te de yeni kurulan Ulusal Muhafızlar Bakanlığı’nın başına getirilmişti. Dün açıklanan krallık kararıyla Miteb bin Abdullah görevden alınarak yerine Prens Khaled bin Ayyaf getirilmişti.
Ulusal Muhafızlar neden önemli?
Tarihi, Suudi Arabistan’ın kuruluşunda önemli rol oynayan ve Kral İbn Suud’un liderliği altındadaki kabile güçlerinin oluşturduğu İhvan’a dayanan Ulusal Muhafızlar, kralın ölümünden sonra kurulmuştu. ‘Cihad ve Mücahitler Dairesi’ adını taşıdığı süreçte İhvan ve diğer kabile güçlerinin yönetimini sağlayan Ulusal Muhafızlar, Kral Abdullah döneminde büyük önem taşıyordu. On yıllarca Kral Abdullah’ın gücünün temeli olan Ulusal Muhafızlar, herhangi bir askeri darbe tehdidine karşı koruma görevini yürüten paralel bir ordu oluşturuyor ve aynı zamanda da ülkenin güçlü kabileleriyle hükümet arasında bağlantı sağlıyordu.
Reuters’ın haberine göre, ‘Arap Monarşilerinde Güç ve Başarı’ isimli kitabında Prens Miteb’i “kabile liderleri ve daha da önemlisi cömertliğinden faydalanan takipçileri tarafından çok sevilen biri” olarak nitelendiren akademisyen Joseph Kechichian, Ulusal Muhafızlar’la ilgili olarak da “50 yıldan kısa bir sürede Suudi toplumunun bir bölümünü boynu bükük kabile unsurlarından varlıklı, iyi eğitilmiş ve iyi silahlandırılmış birliklere dönüştürdü” ifadelerini kullanıyor.
Bünyesinde askeri akademiler, sosyal konutlar ve hastaneler de bulunduran Ulusal Muhafızlar aynı zamanda ABD’li askeri üreticiler için de önemli bir gelir kapısı oluşturuyor.
Ülkenin en büyük festivali, Prens Miteb’e politik güç sağlıyor
Prens Mideh, Ulusal Muhafızlar’ın komutanı olarak Suudi Arabistan’ın en önemli festivali kabul edilen Jenadriye’yi düzenleme sorumluluğunu da babasından miras aldı. Her kış milyonlarca Suudi’nin krallığın çeşitli bölgesinde gelenekleri, mimariyi ve kültürü kutladıkları festival, ülkede milli gururun ifade edilmesinin en önemli parçalarından biri olarak görülüyor. Türkiye’nin de 2008 yılında onur konuğu olarak katıldığı festivalin sorumluluğuna sahip olmanın Prens Miteb’in ülkedeki politik etkisini artırdığı ifade ediliyor.
Le Figaro’nun haberinde, Kechichian’ın kitabına göre babasının ‘aşırı ticari aktivitelerden uzak durması’ öğüdünde bulunduğu Prens Miteb’in Fransa’nın başkenti Paris’in merkezinde bulunan Hotel de Crillon’u 2010 yılında 354 milyon dolar karşılığında satın aldığı belirtiliyor.
Prens, Ulusal Muhafızlar’ın modernleştirilmesini gerçekleştiren Vinnell şirketinin yerel partnerinin sahibi olan Saleh Fustock’un kızıyla evli. Lübnan kökenli olan Fustock, Kral Abdullah’ın en önemli eşlerinden birinin de kardeşi.
“Prens Muhammed, karşısında kalan son kuzenini ortadan kaldırmak istiyor”
Ulusal Muhafızlar’ın başındaki isim olarak büyük bir askeri güce ve babasından gelen etkiyle geniş bir politik etkiye sahip olan Prens Miteb’in de yolsuzluk operasyonunda gözaltına alınanlar arasında bulunması, ekonomik reformlar konusunda adı öne çıkan veliaht prensin olası muhaliflerini yönetimden uzaklaştırma planlı olarak yorumlanıyor.
BBC’ye yaptığı açıklamada “operasyonu yolsuzluk karşıtı bir adım olarak görmenin zor olduğunu” ifade eden London School of Economics'in Orta Doğu Merkezi'nde konuk öğretim üyesi olarak bulunan Prof. Madavi El-Raşhid, “Karşısında kalan son kuzenini de (Prens Miteb) ortadan kaldırmak istiyor. Bu kuzeni, son derece modern paramiliter güçleri kontrol ediyor ve veliaht prensine karşı çıkma gücünü elinde tutuyor" dedi.
Ne olmuştu?
Suudi Arabistan’da cumartesi gecesi Kral Salman’ın Prens Muhammed başkanlığında yeni bir yolsuzlukla mücadele komitesi kurulduğunu duyurmasının ardından dünyanın en zengin adamlarından Prens El Velid bin Talal ve Prens Miteb’in de aralarında bulunduğu 11 prens ve 4 bakanın yanı sıra çok sayıda kişi gözaltına alınmıştı. Gözaltına alınan kişilere yönelik suçlamalarla ilgili resmi açıklama yapılmazken; Suudi yayın kuruluşu Al Arabiya ise, 2009'da gerçekleşen Cidde su baskınları ve 2012'deki Mers virüsüyle ilgili yeni soruşturmalar açıldığını duyurmuştu.
Gözaltına alınan kişilerin banka hesapları dondurulacak
Suudi Arabistan’da cumartesi gecesi Kral Salman’ın Prens Muhammed başkanlığında yeni bir yolsuzlukla mücadele komitesi kurulduğunu duyurmasının ardından başlatılan yolsuzluk operasyonunda gözaltına alınan isimlerin banka hesaplarının dondurulacağı belirtildi.
AFP’nin haberine göre Telekomünikasyon ve İletişim Teknolojileri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, gözaltındakilerin banka hesaplarının dondurulmasının yanı sıra yolsuzluk soruşturmasıyla ilgili tüm varlıkların devlet mülkü olarak kaydedileceği ifade edildi. Açıklamada, “Gözaltına alınanların hesapları ve bakiyeleri ortaya çıkarılacak ve dondurulacak. Yolsuzluk soruşturmasıyla ilgisi bulunan herhangi bir varlık ya da mülk, devlet malı olarak kaydedilecek” dendi.
Gözaltına alınanlar arasında, Forbes dergisi tarafından dünyanın en zengin insanlarından biri olarak gösterilen Prens El Velid bin Talal da bulunuyor. 17 milyar dolarlık servetin sahibi olduğu kaydedilen Prens El Velid’in sahibi olduğu Kingdom Holding’in hisse sahibi olduğu şirketler arasında Twitter, Apple, Citigroup, Four Seasons ve News Corp var.
Suudi Arabistan'daki "yolsuzluk" operasyonu kapsamında Prens El Velid ve görevden alınan eski Ulusal Muhafızlar Bakanı Prens Mited bin Abdullah’ın aralarında bulunduğu 11 prens, 4 bakan ve çok sayıda üst düzey yetkili gözaltına alınmıştı. Gözaltına alınan kişilere yönelik suçlamalarla ilgili resmi açıklama yapılmazken; Suudi yayın kuruluşu Al Arabiya ise, 2009'da gerçekleşen Cidde su baskınları ve 2012'deki Mers virüsüyle ilgili yeni soruşturmalar açıldığını duyurmuştu.