Dünyanın önde gelen yatırım bankaları arasındayken küresel kriz nedeniyle yazdığı zararlardan sonra ABD Devleti’nden sermaye yardımı alarak ayakta durmaya çalışan Morgan Stanley, Türkiye’nin ihracatını da vurdu.
GİSAD'dan krediyi geri çağırdı
Türkiye’nin en büyük altıncı ihracatçısı GİSAD Dış Ticaret’e açtığı 200 milyon dolarlık krediyi geri çağıran Morgan Stanley, şirketin yurtdışındaki müşterilerine ihbarname yollayarak GİSAD’a yapacakları ödemelerin kendisine yapılmasını istedi.
Küresel ağı bulunan Morgan Stanley’nin çağrısına uyan müşteriler, ihracat bedellerini doğrudan Morgan Stanley’nin gösterdiği Türkiye dışındaki bankalara yatırmaya başladı. Özellikle Türkiye’nin tekstil ve hazır giyim ihracatında önemli rolü bulunan GİSAD’a yurtdışından ihracat bedeli akışı durunca, kendileri adına ihracat yapması için şirkete mal veren firmalar, sattıkları malların bedellerini alamadı. GİSAD’ın yerli müşterileri arasında sıktıntı başladı.
Teminatı ihracat bedeli
GİSAD, 1997 yılında tekstilci ve hazır giyimcilerin ihracatlarının tek elden görülmesi ve işlemlerin takibinin yapılması için kuruldu. Kendisinin herhangi bir üretim veya pazarlama faaliyeti bulunmayan GİSAD, ihracatçının firmadan aldığı ürünü yine aynı firmanın gösterdiği yurtdışındaki müşteriye tesliminin işlemlerini yapıyor.
GİSAD, parayı tahsil ediyor, ayrıca kendi üzerinden yaptığı ihracatın KDV iadesini alarak, yüzde 1 komisyon kestikten sonra ihracatçı firmaya ulaştırıyor. Faaliyet alanı itibariyle varlıkları, büyük çaplı kredilere teminat olarak gösterilmeye yetmeyen GİSAD’ın teminat olarak aracılık ettiği ihracatın bedelini gösterdiği anlaşıldı.
"Faturaları değiştirin"
Edinilen bilgiye göre GİSAD, kredi borcunu müşterilerinden tahsil etmeye çalışan Morgan Stanley’in etrafından dolaşmak için yeni mekanizmalar üzerinde çalışıyor. Morgan Stanley’in kredi tahsilatını ihracatçıların üzerinden gerçekleştirmesi, KDV iadelerinin alınmasını da imkânsız hale getirdi.
GİSAD, kendisi aracılığıyla ihracat yapan şirketlerden, fatura kesme usüllerini değiştirmelerini istedi. Firmaların KDV iadelerinin takibini kendilerinin yapabilmesi için doğrudan ihracat faturası kesmesi istendi.
Hazırgiyimin % 16’sı GİSAD’ın elinde
Dış Ticaret Sermaye Şirketi statüsünde bulunan GİSAD tekstil, hazırgiyim, deri ve halı sektörleri için kritik önem taşıyor. 2007 rakamlarıyla hazırgiyim ihracatının yüzde 16’sını tek başına yapan GİSAD, Türkiye’nin toplam ihracatının yüzde 2.5’unu gerçekleştirdi.
2007 yılında 2.4 milyar dolarlık ihracat yapan GİSAD, bunun sadece 300 milyon dolarını tekstil, hazırgiyim sektörlerinin dışındaki sektörlerden yaptı. Henüz kesin rakamlar açıklanmadı ama TİM’e göre GİSAD 2008’de de Türkiye’nin en büyük 6’ncı ihracatçısı oldu.
10 milyar $ destek aldı, 14 milyarlık satış yaptı
Küresel krizin başladığı ABD’de 2008 Eylül’üne kadar ayakta durabilen iki yatırım bankasından biri olan Morgan Stanley, söz konusu tarihte kendini mevduat bankasına çevirdi. ABD hükümetinden ilk etapta 10 milyar dolarlık sermaya desteği alan banka, 2008’in son çeyreğinde iştirakleri ve varlıklarının toplam 14 milyar dolarlık bölümünü sattı.