Mısır'da Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek'e karşı yürütülen protestoların 8'inci gününde göstericiler, şu ana kadarki en geniş katılımlı halk yürüyüşü için seferber oldu.
Protestoların merkez üssü Tahrir Meydanı'nda toplanan ve Mübarek aleyhinde sloganlar atan göstericiler, ülkeyi 30 yıldır demir yumrukla yöneten Mısır liderinin maketini kurdukları darağacında sallandırdı.
"Defol Mübarek" sloganları atan göstericilerin, İsrail ve ABD'ye de tepki gösterdiği bildirildi.
Kahire'yi İskenderiye, Beni Suef, İsmailiye ve Feyyum kentlerine bağlayan karayolları ile otobanların ulaşıma kapatılmasına rağmen protestocular, Tahrir Meydanı'na akmaya devam ediyor.
Havadan helikopterlerle saniye saniye izlenen Kahire'yi bu kentlere bağlayan yolların ordu denetiminde olduğu, acil durumlar dışında hiçbir şekilde ulaşıma izin verilmediği belirtilirken, polisin Mübarek'in evinin çevresini dikenli tellerle çevirdiği ifade edildi.
Uluslararası haber ajansları, Tahrir Meydanı'nda 200 binden fazla kişinin toplandığını bildirirken, El Cezire televizyonu meydan ve çevresindeki sokaklardaki insan sayısının 2 milyon olduğunu bildirdi.
Hürriyet'te yer alan habere göre, Mısır'daki kaynaklar, protestocuların TSİ 18.00'de meydandan Başkanlık Sarayı'na doğru yürüyüşe geçeceğini aktardı.
El Cezire, göstericilerin hedefledikleri kalabalığı yakalamaları halinde meydandan Başkanlık Sarayı'na yürüyeceklerini bildirmişti.
Öte yandan başkent Kahire dışında Süveyş ve İskenderiye şehirlerinde de geniş katılımlı protestoların gerçekleştirildiği belirtildi. AFP ajansı, İskenderiye'deki protestocuların sayısının 200 bini bulduğunu bildirdi.
Baradey cumaya kadar süre verdi
Bu arada, muhalif lider Muhammed El Baradey, El Arabiya uydu kanalına yaptığı açıklamada, Cumhurbaşkanı Mübarek'e ültimatom vererek, "Hüsnü Mübarek cumaya kadar iktidarı terk etmeli" dedi.
Independent gazetesinin Ortadoğu muhabiri Robert Fisk'e de bir açıklama yapan Baradey, "Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek canını kurtarmak istiyorsa, ülkeyi terk etmeli" ifadesini kullandı.
Baradey, kalıcı barışın diktatörlerle değil, demokrasiyle sağlanabileceğini söyledi.
“Mübarek'in gideceği konusunda ikna oldum" diyen El Baradei, "Mısır ordusunun halkın yanında yer alacağına inandığını, ordunun kendi halkını vuracağını düşünmediğini" ifade etti.
Baradey, geçiş sürecinde cumhurbaşkanlığı koltuğunu düşünüp düşünmediği sorusuna da "Tüm insanlar, onlar için yapabileceğim bir şeyler olduğu konusunda mutabık kalırlarsa, bunu onlar için yaparım" yanıtını verdi.
Müslüman Kardeşler'den Hükümete Mübarek resti
Mısır'da Müslüman Kardeşler'den yapılan açıklamaya göre, muhalif grupların oluşturduğu koalisyon, Mısır hükümetine, demokrasiye geçiş konusundaki görüşmelere sadece Mübarek'in çekilmesi halinde başlayacaklarını söyledi.
Müslüman Kardeşler grubunun üyesi olan eski milletvekili Muhammed el Beltagi, "Bizim öncelikli isteğimiz Mübarek'in gitmesi. Sadece bunun ardından ordu teşkilatıyla huzurlu bir iktidar değişiminin detayları konusunda diyalog başlatabiliriz" dedi.
Beltagi, muhalefetin, Müslüman Kardeşleri, Muhammed El Baradei'nin önderliğini yaptığı Değişim İçin Ulusal Birlik'i, siyasi partileri ve Kıptiler gibi belirli bir takım grupları kapsayan bir şemsiye grup altında toplamaya çalıştığını da sözlerine ekledi.
ABD'den ülkeyi terk edin çağrısı
ABD, Mısır'da zorunlu olan personel dışındaki elçilik görevlileri ve ailelerinin ülkeyi terk etmelerini emretti.
Dışişleri bakanlığından yapılan açıklamada, kararın "son olaylar ışığında alındığı" belirtilerek, bakanlığın sivil Amerikan vatandaşlarını Mısır’dan tahliye işlemlerine devam edeceği de kaydedildi.
Ordu, protestoculara karşı güç kullanmayacak
Mısır'da dün gösterilerin yedinci gününde ordudan keskin bir açıklama geldi. Devlet televizyonunun yayınladığı ve halkın taleplerinin “meşruiyetine” birkaç kere vurgu yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı: “Mısır’ın büyük halkına, halkın meşru haklarını tanıyan silahlı kuvvetleriniz Mısır halkına karşı güç kullanmadı ve kullanmayacak. Barışçıl ifade özgürlüğü herkesin hakkıdır. Silahlı kuvvetler, yüce Mısır halkının meşru taleplerinin farkındadır ve bunları tanımaktadır. Silahlı kuvvetlerin sokaktaki varlığı sizin iyiliğiniz ve güvenliğiniz içindir. Bu büyük halka karşı güç kullanılmayacaktır.”
Son internet sağlayıcısı da kesildi
Kahire'deki büyük protesto öncesi, Mısır'daki son faal internet servis sağlayıcısının da engellendiği, siyasi krizin ortasındaki bu ülkenin dünya ile ilişkisinin tamamen kesildiği bildirildi.
İnternet gözleminde uzman ABD'li web sitesi Renesys'ten yapılanaçıklamada, Mısır'daki son internet servis sağlayıcısı Noor şirketinin engellendiği belirtildi.
STK'lar da "istifa et" dedi
Mısır'da 50 insan hakları örgütü yayınladığı ortak bildiriyle, en az 125 kişinin öldüğü ülkenin kan gölüne dönmemesi için, Mübarek'i iktidardan çekilmeye davet etti.
Kahire İnsan Hakları Araştırmaları Merkezi, Mısır Ekonomik ve Sosyal Haklar Derneği ve Arap Adli Bağımsızlık Merkezi gibi sivil toplum kuruluşlarının da aralarında bulunduğu Mısır'ın en önemli insan hakları koruma örgütleri, Cumhurbaşkanı Mübarek'in Mısır halkının talebine saygı göstermesi ve ülkenin kan gölüne dönmemesi için iktidardan çekilmesi gerektiğini bildirdiler.
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Avustralyalı mevkidaşı Kevin Rudd'la düzenlediği ortak basın toplantısında, Türkiye'nin Mısır konusunda sessiz kaldığı yönündeki haberlere karşı çıktı.
Davutoğlu, “Sessiz kalmışız gibi görüntü verilmeye çalışılıyor hatta bazı basın mensupları aynı konuşmada bu konu iki kere dile getirilmesine rağmen hiç dile getirilmediğini söylüyorlar” diye konuştu.
32 yıl sonra ilk kez
Diğer yandan İsrail, Mısır’da meydana gelen halk ayaklanmasından dolayı 1979 barış anlaşmasından beri ilk kez Mısır askerlerinin Sina Yarımadası’ndaki Şarm El Şeyh’e girmesine izin verdi. Tel Aviv’le varılan uzlaşma sonucu, Mübarek rejimini tehdit eden ayaklanmaya karşı önlem olmak üzere 800 Mısır askeri turistik Şarm El Şeyh’e girdi.
Haaretz gazetesinin haberine göre, Mısır ve İsrail arasında 1979 yılında imzalanan barış anlaşması çerçevesine İsrail, işgal ettiği Sina Yarımadası’nı Mısır’a geri vermiş, Kahire yönetimi de buna karşılık yarımadayı askerden arındırmayı kabul etmişti.
İsrailli yetkililer, Mısır’daki gelişmelerin bölgedeki istikrarı tehdit etmesinden çekinen Netanyahu hükümetinin, Mübarek rejimine yönelen olaylara karşı iki tabur askerin Sina Yarımadası’na girmesine izin verdiğini duyurdu.
İsrail, Mısır’daki gelişmelerin yaratacağı istikrarsızlığın sertlik yanlısı Filistinli grupların işine yaramasından korkuyor. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, İsrailli bakanların Mısır’daki olaylarla ilgili kamuoyunun önünde yorum yapmasını da yasakladı.
~
Yeni hükümet kuruldu
Bu arada Hüsnü Mübarek, kurulan yeni hükümetten bazı tüketim maddelerine uygulanan sübvansiyonları sürdürmesini, yolsuzlukla mücadele etmesini ve siyasi reformlar yapmasını istedi.
Yeni kabinede maliye ve içişleri bakanlıklarında değişikliğe gidildiği konusunda iddialar bulunuyor.
Reuters haber ajansı Maliye Bakanı Yusuf Butros-Gali'nin yerini yolsuzluklarla mücadele alanında etkin olan Cevdet el Malt'ın alacağını duyurmuştu, ancak el Malt haberleri yalanladı.
Bazı kaynaklar göstericilere sert müdahale dolayısıyla eleştirilen İçişleri Bakanı Habib el Adli'nin de görevden alınacağını, yerini eski cezaevleri sorumlusu General Mahmud Vegdi'nin alacağını belirtiyor.
Devlet televizyonunda Mübarek'in yeni atanan Başbakan Ahmet Şefik'e gönderdiği mektup okundu.
Mübarek mektubunda önceliğin ekonomiye verilmesini istiyor ve siyasi partilerle diyalog içinde anayasa ve yasamaya ilişkin reformlar için adım atılmasını talep ediyor.
Obama liderlerle görüşüyor
Mısır'daki gelişmeler bölge ülkelerinde olduğu kadar, batılı güçlerce de yakından izleniyor.
Beyaz Saray yönetimi ise Başkan Barack Obama'nın Mısır'daki krizi ele almak üzere Türkiye, İsrail, Suudi Arabistan ve İngiltere başbakanları ile görüştüğünü açıkladı.
İngiltere Başbakanı David Cameron adına yapılan açıklamada iki liderin Mısır'da 'halkın sıkıntılarına yanıt verecek' bir hükümete sarsıntısız bir geçiş ihtiyacı konusunda hemfikir olduğu belirtildi.
Eski İngiltere Başbakanı Tony Blair, BBC'ye açıklamasında Mısır'da değişimin kesin olduğunu, ancak bunun istikrarlı şekilde gelişecek, evrimsel bir süreç olması gerektiğini belirtti.
Orta Doğu Dörtlüsü'nün elçisi olan Blair, ABD ve Avrupa'nın da bölgede değişim sürecine yardım etmek üzere el uzatmasını da savundu. Blair iki ülkenin değişim sürecinde 'yorumcu' olmaktan çıkıp oyuncu haline gelmesi gerektiğini söyledi.
Eski teknolojiye döndüler
Mısır'da göstericiler, uygulanan internet yasağını aşmak için faks makinesi, amatör radyo ve dial-up (çevirmeli) modem gibi eski teknolojileri kullanıyorlar.
Ülkede 27 Ocaktan beri hükümetin emriyle internet ve mobil telefon ağının bir kısmı kesik bulunurken, eski teknolojiler internet eylemcilerinin ve protestocuların yasağı delmelerini, bilgileri iletişim kontrolüne takılmadan iletmelerini sağlıyor.
Dial-up modemler, Mısırlılar'ın yeniden çevrimiçi olmaları için en popüler yöntemlerden biri. "We Re-Build", "Telecomix" ve diğer internet eylemci grupları, bu eski teknoloji modemleri uluslararası numaralarla birbirine bağlayarak veri iletmeyi başarıyor ve dial-up numaraları da Twitter mesajlarında iletiliyor.
Muhalefetle diyalog çağrısı
Bu arada Mübarek Başkan Yardımcısı Ömer Süleyman'dan anayasal reformlar konusunda tüm siyasi partilerle diyalog başlatmasını istedi.
Ömer Süleyman, Mübarek'in hükümetten birkaç gün içinde, Mısır ekonomisini düzlüğe çıkaracak, işsizliği azaltacak, yoksulluk ve yolsuzluğu ortadan kaldıracak ve maaşlarla fiyatlar arasında bir denge kuracak tedbirler açıklamasını istediğini de belirttti.
Süleyman ayrıca, Kasım ayında yapılan ve Mübarek'in partisinin mutlak zaferiyle sonuçlanan seçimlerde usulsüzlük iddialarının ortaya atıldığı bazı bölgelerde yeniden sandığa gidileceğini açıkladı.
Batılı destekçiler ücretleri karşılıyor
Fransa, ABD, İsveç, İspanya ve birçok ülkeden destekçi, protestocuların aralarında bilgi alışverişini sağlamaları için uluslararası telefon aramalarını kabul ederek modem havuzu oluşturuyor ve hatta birçoğu Mısırlıların birbirlerine bağlanmaları için ücreti de kendisi ödüyor.
Mısır'da az sayıdaki iç hat ile modem bağlantısı kurmak için uluslararası arama yapılırken, Manalaa adlı blog da cep telefonu, bluetooth ve dizüstü bilgisayarlar kullanarak nasıl dial-up arama yapılabileceği konusunda bilgi veriyor. Blogda bu uluslararası aramanın "pahalı" olabileceği uyarısında bulunulurken, "acil iletişim" için bunun yeterli olduğu belirtiliyor.
Avrupa'da izlenmeyen internet erişimi için kampanya yürüten "We Re-Build", ayrıca bazı amatör radyo frekanslarının da kullanıldığını ve ses ya da mors alfabesiyle mesaj iletilebildiğini haber veriyor.
Faks makineleri de Mısır içinde iletişim kurmak isteyen ve internete erişimin nasıl sağlanabileceği konusunda bilgi vermek isteyen çevrimiçi eylemciler ve diğerleri tarafından kullanılıyor.
Sabancı üretime 1 hafta ara verdi
Mısır'da dün yaşanan önemli gelişmeler de şöyle:
• Mısır'da yeni hükümet açıklandı. Devlet televizyonu, savunma ve dışişleri gibi önemli bakanların yerlerini koruduğu yeni hükümette, maliye ve içişleri bakanlarının ise değiştirildiğini duyurdu.
• Mısır'da ilan edilen sokağa çıkma yasağı, dünden itibaren geçerli olmak üzere bir kez daha uzatıldı.
• Sabancı Holding iştiraklerinden Temsa Global ve Kordsa Global'in Mısır'da faaliyet gösteren tesislerinde, ülkede yaşanan olaylar nedeniyle bir hafta süreyle üretime ara verildi.
• Japon firması Nissan, Mısır'daki fabrikasında üretimi bir haftalığına durdurdu.
• Devlet televizyonu, Mısır'da demiryolu trafiğinin, dolayısıyla tren seferlerinin durdurulduğu bildirildi.
• Polisin dün ortalıkta görünmemesi protestolarda kayıplara yol açmazken, yağma olayları devam etti. İçişleri Bakanı bunun üzerine dün polisin sokağa geri döneceğini açıkladı.
• İçişleri Bakanlığı kaynakları, cezaevlerinden kaçanlardan 1330 kişinin yakalandığını açıkladı.
Yabancılar ülkeden ayrılıyor
Gösterilerin ortasında kalan binlerce yabancı turist ise ülkeden tahliye ediliyor.
Çin, Japonya ve Avustralya da vatandaşlarını tahliye etmek için kendi uçaklarını gönderdi.
Pek çok ülke de vatandaşlarına Mısır'a seyahat etmeme tavsiyesinde bulunuyor.
Türkiye'de de dahil pek çok Avrupa ülkesi ile Güney Kore ve Endonezya'da da Mübarek aleyhtarı gösteriler düzenlendi.
• Hafta sonu Mısır'a giden farklı havayollarına ait uçakların, daha çok Hurgada ve Şarm El Şeyh kentlerinde bulunan binlerce turisti geri getirdiği bildirildi.
• El Ahram gazetesinin haberine göre, istihbarat başkanı Ömer Süleyman'ı önceki gün cumhurbaşkanı yardımcısı yapan Mübarek, Süleyman'ın yerine Kuzey Sina Valisi Murat Muvafi'yi getirdi.
• İngiltere Başbakanı David Cameron, Mısır'da hükümet karşıtı protestoları bastırmanın, hem Mısır hem de dünya için kötü olacağını söyledi.
• Mısır'da yaşanan olaylar ve karışıklık, Londra borsasını olumsuz etkiliyor. FTSE 100 endeksi bu sabah saatlerinde yaklaşık yüzde 1'lik düşüşle açıldı, endeks geçen haftayı da yüzde 1,4 düşüşle kapatmıştı.
İsrail Mübarek'e müteşekkir
İsrail'in, ABD ve Avrupa ülkelerini, bölgedeki istikrarın muhafaza edilmesi amacıyla Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek'e yönelik eleştirilerini frenlemeye çağırdığı belirtildi.
İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres, Ortadoğu'da barışı muhafaza ettiği için Mübarek'e müteşekkir olduklarını söyledi.
El Cezire muhabirleri serbest
Mısırlı yetkililerin Kahire bürosunu kapattıkları merkezi Katar'da bulunan El Cezire televizyonu, kuruluşun İngilizce yayın servisi için çalışan 6 muhabirinin gözaltına alındıktan kısa süre sonra serbest bırakıldığını, ancak kameralarına el konulduğunu duyurdu.
Halkın şikayetine cevap ver
AB Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton, Mısır'da tüm muhalefet partileri ve toplumun tüm kesimleriyle açık ve ciddi bir diyalog içine girilerek barışçıl bir çıkış yolu bulunmasını istedi.
Mısır halkının gitmesini istediği, 30 yıldır dikta rejimiyle ülkeyi yöneten Mübarek'in geleceği hakkında konuşmaktan kaçınan Ashton, "Mısır halkının meşru şikayetlerine cevap verilmeli. Onların adaletli ve daha iyi bir gelecek beklentisi acil, somut ve kararlı cevaplarla ve gerçek adımlarla karşılanmalı" dedi.
Savaş uçakları alçaktan uçtu
Dün yaşanan gelişmeler ise satır başlarıyla şöyle:
• Ordu birlikleri sokağa çıkma yasağının tam uygulanması için yolları trafiğe kapattı.
• Savaş uçakları Kahire, İskenderiye, Süveyş, Minye gibi büyük kentlerin üzerinde uçuş yaptı.
• Mübarek'in bir askeri karargahta üst düzey komutanlarla toplandığı bildirildi.
• Güvenlik ve hastane kaynaklarının verdiği bilgiye göre, 33'ü önceki gün olmak üzere beş günde toplam 102 kişi öldü.
Müslüman kardeşler
• Mısır'daki en büyük muhalefet örgütü Müslüman Kardeşler, liderlik kadrosundan 7 kişi dahil toplam 34 üyelerinin cezaevinden kaçtığını bildirdi.
• Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin El Kassam Tugayları'nın, iki gün önce tünellerden geçerek, Mısır'ın Refah, Şeyh Zuveyd ve El Ariş bölgelerindeki Bedevilerin ayaklanmasına, buradaki Mısırlı güvenlik güçlerinin karakollarına yapılan saldırılara yardımcı olduğunu öne sürüldü.
• Müslüman Kardeşler, Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek'in atamalarını reddetti.
• Müslüman Kardeşler ile diğer muhalifler, Muhammed El Baradey'in müzakereci olarak tanınmasına karar verdi.
• ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek'in, demokrasi yolunda halen yeterince adım atmadığını söyledi.
• ABD, Mısır'daki vatandaşlarını tahliye edeceğini bildirdi.
El Cezire yasaklandı
• Mısır'ın resmi haber ajansı Mena'nın verdiği haberde, ''Mısır Enformasyon Bakanı, El Cezire televizyonunun Mısır'daki tüm faaliyetlerinin askıya alınmasını, tüm lisanslarının iptal edilmesini ve ülkedeki tüm El Cezire çalışanlarının akreditasyonlarının geri alınmasını emretti'' ifadelerine yer verildi.
• Mısır Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Hişham Ramiz, yaptığı açıklamada, ülkedeki güvenliğin sağlanamaması nedeniyle bankaların dün olduğu gibi dün de kapalı olacağını söyledi. Borsanın da kapalı tutulacağı açıklandı.
"Öncelik yoksulluk, işsizlik"
Mısır Cumhurbaşkanı Yardımcısı Ömer Süleyman, yeni hükümetin önceliğinin yoksulluk, işsizlik ve yolsuzlukla mücadele olduğunu söyledi.
Süleyman, televizyonda yayınlanan açıklamasında, ülkede yeni kurulan hükümetin önceliğinin yoksulluk, işsizlik ve yolsuzlukla mücadele olduğunu belirterek, hükümetin ayrıca, kamu sektöründeki düşük ücretlerle yüksek enflasyon arasında bilanço yapmak için çalışacağını kaydetti.
155 Amerikan vatandaşı İstanbul'da
Mısır'dan tahliye edilen 155 Amerikan vatandaşı, İstanbul'a geldi.
Amerikan vatandaşlarını Kahire'den getiren Tailwind Havayolları'na ait TWİ-126 sefer sayılı charter uçağı, saat 23.15'te İstanbul Atatürk Havalimanı'na indi.
ABD'nin İstanbul Başkonsolosluğu görevlileri tarafından karşılanan yolcular, Atatürk Havalimanı'nda kurulan başvuru masasına gelerek yetkililerden bilgi aldılar.
(T24 - AA - BBC)