T24 Haber Merkezi
Gonca Tokyol
Yerel seçimlere günler kala, Türkiye’nin gündemini yeniden ekonomi belirliyor. Fiyatların artması ve stokçuluk iddialarıyla bir dönem soğanla yatıp kalkan vatandaşların gündeminde son günlerde swap var.
TIKLAYIN - Soğandan swapa; son günlerde Türkiye ekonomisinde neler oluyor?
TIKLAYIN - Swap nedir, faizi neden artıyor?
Dolar/TL’nin cuma günü 5.80’in üzerine çıkması ve TL’nin dolar karşısında değer kaybetmesi, Londra swap piyasasında Türk Lirası gecelik faizinin yükselmesine sebep oldu. Geçen hafta yüzde 22 düzeyinde olan gecelik swap faizi, salı günü yüzde 350 seviyesine yükselirken çarşamba günü ise yüzde 1300’ün üzerini gördü.
Yaşananların ardından Merkez Bankası’ndan yeni bir swap adımı daha geldi. Hafta başında döviz karşılığı TL swap piyasasında vadesi gelmemiş toplam swap satışı sınırını yüzde 10'dan yüzde 20'ye çıkaran çıkaran Merkez Bankası, bugün yaptığı duyuruyla da bu oranın yüzde 30’a çekildiğini belirtti. Swap piyasasında TL’nin gecelik faizi Merkez Bankası’nın kararının ardından yüzde 50’ye geriledi.
TIKLAYIN - Yüzde 1300'ü görmüştü, Londra swap piyasasında TL’nin gecelik faizi yüzde 50'ye indi
Merkez Bankası'nın son swap hamlesi: "Londra operasyonunun geri teptiğinin resmî olarak kabulü"
T24'e konuşan eski Merkez Bankası Başkanı ve İyi Parti Ekonomiden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Durmuş Yılmaz, atılan son swap adımının Merkez Bankası'nın spotta döviz alması anlamına geldiğini belirterek, "Döviz rezervlerini güçlendiriyor. Piyasanın TL likidite ihtiyacını gideriyor, dolayısıyla swap piyasasındaki TL sıkışıklığını da hafifletiyor" derken; ekonomist Doç. Dr. Ümit Akçay da Twitter’da yaptığı paylaşımda “Bunun anlamı, seçim öncesi yapılan Londra swap operasyonunun geri teptiğinin resmî olarak kabul edilmiş olması” yorumunda bulundu.
TIKLAYIN - Merkez Bankası’nın son swap hamlesi ne anlama geliyor?
Peki ya Londra swap piyasasında TL’nin gecelik faizinin bu seviyelere çıkmasının sebebi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın ‘spekülatif’ olarak nitelendirdiği TL’ye talep mi, yoksa Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) önceki aylarda getirdiği sınırlandırmaların yanı sıra yerli bankalara gösterilen ‘aba altından sopa’ mı? Yerli bankalar, TL'nin gecelik faizinin yüzde 1300'ün üzerine çıktığı swap piyasasındaki talebe cevap vermek için neden Merkez Bankası'ndan TL borçlanma yoluna gitmedi?
“TL varlıklara yaptığı yatırımların riskini azaltmak için swap yapanlar kadar spekülatif amaçlarla yapanlar da var”
T24’te bugün yayımlanan yazısında “Londra’da TL varlıklara yaptığı yatırımların riskini azaltmak için swap yapanlar kadar spekülatif amaçlarla Swap yapanlar da var” diyen Barış Soydan, swap faizinin artışına arzın kısılması mı yoksa talebin artmasının mı sebep olduğunun kesin olarak söylenemeyeceğini belirtiyor.
Hisse senedi alım satımının yapıldığı piyasalardaki işlemlerin şeffaf ve halka açık bir şekilde yapıldığını ancak swap piyasasında ‘alışverişin’ taraf bankalar arasında gerçekleştiğini kaydeden Soydan, bu sebepten de gecelik faizlerdeki artışın tam olarak nasıl tetiklendiğinin bilinemeyeceğini ifade ediyor.
TIKLAYIN - Barış Soydan yazdı: Swap hakkında merak edip de sormaya cesaret edemediğiniz 11 şey
“Türk bankalarına yabancı bankalara tek bir kuruş bile borç vermemeleri yönünde emir geldi”
BDDK, geçen yılki kriz sırasında bankaların swap işlemlerini ilk olarak özkaynaklarının yüzde 50’si ile sınırlandırmış, daha sonrasında da bu limiti yüzde 25’e çekmişti. Ancak, swap piyasalarında TL’nin gecelik faizinin artmasının ardından Financial Times’a konuşan Londra merkezli bir Türk analist, Türkiye’deki bankaların kendisine “Yabancı bankalara tek bir kuruş bile borç vermemeleri yönünde emir geldiğini söylediğini” iletmişti.
“Bazı Türk bankaları izin verilen maksimum likiditeyi önermekten bile çekiniyor”
Swap faizindeki pazartesi günkü artışın ardından Reuters'a bilgi veren kaynaklar da Londra swap piyasasında TL için ana fonlayıcı konumundaki Türk bankalarının işlemlerini "önümüzdeki günlerde yasal limit olan yüzde 25'in oldukça altında kalacak" şekilde yönlendirdiklerini söylemişti. Bloomberg’ün konuya dair haberinde de BDDK'nın ağustos ayında yaptığı, swap ve benzeri işlemleri bankaların öz kaynakların yüzde 25 ile sınırlandıran kararı hatırlatılarak, “Bazı Türk bankaları izin verilen maksimum likiditeyi önermekten bile çekiniyor” denmişti.
"Bankalara, kazanmayınız lütfen diye bir telkin gelmiş olabilir"
CNN Türk ekranlarında yayınlanan Parametre programının sunucusu Mine Uzun da perşembe sabahı TEB Yatırım Araştırmadan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Mete Yüksel’e benzer bir noktayı sordu. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın sitesindeki verilere göre MB'nin gecelik faiz oranı 21 Eylül’den bu yana yüzde 25.50, geç likidite penceresinde ise faiz oranı yüzde 27. Bu oranlardan referansla Uzun da Yüksel’e, yerli bankaların neden Merkez Bankası’ndan borçlanarak Londra’daki swap piyasasındaki TL talebini karşılayarak kazanç elde etme yoluna gitmediği sorusunu yöneltti. Yüksel’in cevabı, “Kazanmayınız lütfen diye bir telkin gelmiş olabilir” oldu.
Eski MB Başkanı Durmuş Yılmaz: Bu gidişle IMF’den başka çareleri yok, ekonomide ciddi kriz var