Dünya Bankası'nın (DB) hazırladığı "Doing Business-İş Yapabilirlik" 2010 Raporu'na göre, Türkiye özel sektör açısından yeni bir işe başlama ve iş yapma konusunda kolay bir ülke olmaktan uzaklaştı. Finansal krizin etkilerinin hissedildiği 2009 yılı verilerine göre hazırlanan raporda, Türkiye iş yapmanın kolaylığı sıralamasında 183 ülke içerisinde 73'üncü sırada yer aldı. Geçen sene 63'üncü sırada yer alan Türkiye, böylece 1 yılda 10 basamak geriledi.
İstihdam edebilirlik konusunda da Türkiye geçen seneye göre 7 basamak geriye gitti. Türkiye, sadece krediye erişim konusunda reforma gitti ama diğer ülkeler daha fazla ilerleme gösterdiği için Türkiye bu alanda da geçen seneye göre bir iki basamak iniş gösterdi. Bu sene en reformist ülkeler ise merkez Asya ve Afrika bölgelerinden çıktı.
Doing Business 2010 Raporu, bu sene krizin etkileri nedeniyle "zor zamanlarda reform yapmak" başlığı ile yayımlandı. 2004 yılından beri her yıl düzenli olarak yayımlanan raporla, ülkelerde özel sektör kesiminin yatırım yapma konusunda ne kadar zorlandığı, iş yapmanın kolay olup olmadığı, bürokratik işlemlerin azlığı ve çokluğu, istihdam etme prosedürleri gibi yatırımcıyı ilgilendiren birçok alan mercek altına alınıyor. Ülkenin finansal sisteminin güçlü olup olmaması, yolsuzluk, makroekonomik istikrarı ise değerlendirmelere katılmıyor. 2010 yılına ışık tutacak yeni raporda, Türkiye'deki yatırım koşullarının krizin hissedildiği bu yıl için zorlaştığı tespit edildi. Birçok ülke istihdam, işe başlama prosedürleri gibi alanlarda ilerleme sağlarken Türkiye sadece krediye erişim konusunda reform yaptı. Ancak bu reform, sıralamasına yansıyacak kadar güçlü olmadı. Türkiye ve Ermenistan, Azerbaycan, Letonya, Makedonya, Sırbistan ve Tacikistan kredi bilgi sistemini reforme eden ülkeler arasında yer aldı.
İşten çıkarmak kolaylaştı
Türkiye'de yıllardan beri devam eden bürokrasi sorunu iş yapabilirlik değerlendirmesinde olumsuzluk olarak ortaya çıkıyor. Bürokratik işlemler azaltılmaya çalışılsa da finansal kriz ortamında Türkiye diğer ülkelerin gerisinde kalmış oldu. İşe başlama sıralamasında geçen sene 43'üncü sırada yer alan Türkiye, bu sene 56'ncı sıraya geriledi. Bu gerilemede, birçok ülkenin bu alanda bu sene ilerleme göstermesi etkili oldu. İşe başlamak için Türkiye'de 6 ayrı prosedür gerekirken 6 günde bir işe başlanabiliyor. Geçen sene bir işe başlamanın Türkiye'deki maliyeti kişi başı gelirin yüzde 14.9'u oranında bulunurken bu sene az da olsa ilerleme sağlandı ve yüzde 14.2'ye çekildi. İşe başlamak için gerekli minimum sermaye ise kişi başına gelirin yüzde 9.5'i kadar.
İşçilerin istihdamı başlığı altında, işe alım kolaylığı, saatlerin sıkılığı, işten çıkarma zorluğu, istihdam zorluğu ve işten çıkarmanın maliyeti konuları ayrı ayrı incelendi. Buna göre, Türkiye genel olarak işçi istihdamında geçen seneye göre daha katı bir tutum içinde bulunuyor. Geçen sene 138'inci sırada yer alan Türkiye bu sene 145'inci sırada yer aldı. İşe alım zorluğu indeksinde 0-100 arasında puanlama yapıldı. Küresel averaj 30 olurken, yüksek gelire sahip ülkeler 20-25 puan aralığında bulunuyor. Türkiye ise işe alım indeksinde 44 puan alarak, düşük gelir grubundaki ülkelerle aynı sınıflamada yer aldı. İşe alımın kolay olmadığı Türkiye'de işten çıkarmak ise neredeyse kolaylaştı. Geçen sene 30 olan Türkiye'nin indeksi 20'ye geriledi ve bu alanda yüksek gelir grubundaki ülkeleri yakaladı. Türkiye'de işten çıkarmanın maliyeti ise 95 haftalık maaşa eşit bulunuyor. Yüksek gelirli ülkelerde işten çıkarmanın maliyeti 30-40 haftalıkken global averaj ise 50 hafta ile sınırlı bulunuyor.
Singapur listenin başında
İş yapma kolaylığı listesinin en başında ise önceki sene olduğu gibi Singapur, Yeni Zelanda ve Hong Kong yer aldı. Bu sene ilk kez Afrika ekonomisi içinden bir ülke Ruanda, yaptığı birçok reform ile öne çıktı. Reformistlerin çoğu Doğu Avrupa, merkez Asya bölgesi ile Kuzey Afrika'daki ülkeler. Reformist ülkeler arasına bu sene Liberya, Birleşik Arap Emirlikleri, Tacikistan ve Moldova da girdi. Mısır, Belarus, Makedonya, Kırgız Cumhuriyeti ve Kolombiya da iş çevresine yönelik reformları hayata geçirerek dikkat çekti. İş yapabilirliğin kolaylığı sıralamasının en sonunda ise Merkezi Afrika Cumhuriyeti ve Kongo yer aldı.
Erdoğan 'bürokrasiyi azalttık' demişti
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, 11 Ağustos'ta AKP Grup toplantısında yaptığı konuşmada bürokrasinin azaltıldığını söylemişti. Erdoğan, konuşmasında sessiz sedasız devrim niteliğinde düzenleme gerçekleştirdiklerini belirterek, "Kamu hizmetleri yerine getirilirken başvuru sahibinden istenen bilgi ve belgelerde yeni ölçütler getirdik. Tam 421 değişik belgeyi işlemden kaldırdık, 215 hizmette ise noter onayı zorunluluğuna son verdik" demişti.
Türkiye'de iş yapma ortamının karnesi
* İşe başlamak için 6 ayrı prosedürden geçmek gerekiyor. 6 günü alıyor.
* Bir işe başlamanın maliyeti kişi başına gelirin yüzde 14.2'si kadar.
* İnşaat izinlerinin tamamlanması 188 günü buluyor.
* Yılda 15 ayrı vergi ödemesi gerekiyor.
* Türkiye'de işadamı kârının yüzde 44.5'ini vergiye veriyor.
* İhracat için 7 ayrı doküman hazırlamak 14 gün beklemek gerekiyor.
* İhracatın maliyeti ise konteynir başına 990 dolar.
* İthalat için ise 8 ayrı doküman hazırlamak, 15 gün beklemek gerekiyor.
* İthalatın maliyeti ise konteynir başına 1.063 dolar.
* Bir işi sonlandırmak için 3.3 yıl gerekiyor.
* Bir işi sonlandırmanın maliyeti ise mülkün değerinin yüzde 15'ine geliyor.
İş yapma kolaylığı sıralaması
|
||
|
Ülke
|
2009
|
2010
|
|
Singapur
|
1
|
1
|
|
Yeni Zelanda
|
2
|
2
|
|
Hong Kong
|
3
|
3
|
|
ABD
|
4
|
4
|
|
İngiltere
|
5
|
6
|
|
Danimarka
|
6
|
5
|
|
İrlanda
|
7
|
7
|
|
Kanada
|
8
|
8
|
|
Avustralya
|
9
|
9
|
|
Norveç
|
10
|
10
|
|
Almanya
|
25
|
27
|
|
İsrail
|
29
|
29
|
|
BAE
|
33
|
47
|
|
Polonya
|
72
|
72
|
|
Türkiye
|
73
|
63
|
|
Çin
|
89
|
86
|
|
Rusya
|
120
|
118
|
|
İran
|
137
|
142
|
|
Irak
|
153
|
150
|