Koronavirüs (Covid-19) nedeniyle özellikle 65 yaş ve üstü, kronik hasta ve bakıma muhtaçlar için evden alınabilecek sosyal hizmetleri ve erişim imkânlarını detayları ile anlatan Sosyolog Öğretim Üyesi Dr. Tuba Demirci, salgın nedeniyle sokağa çıkmanın ve hastanede hizmet almanın yüksek risk oluşturduğu bu dönemde rutin tetkik, muayene, izlem ve bakım hizmetlerini evden veya kalınan sosyal kurumlardan çıkmaksızın almanın büyük önem taşıdığına dikkat çekti.
Koronavirüs pandemisiyle gelen sosyal yaşam kısıtlamaları milyonları etkilerken 65 yaş ve üstü, bakıma muhtaç ve kimsesiz vatandaşların hayatını salgın daha zorlaştırdı. Covid-19’un temas ve sosyal ilişkilerle yayılıyor olması 65 ve üstü çevresindekileri ve ailelerindeki sosyal desteği de olumsuz yönde etkiliyor. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, bu sürecin daha kolay atlatılması için pandemi öncesi rutin çalışmaları yanında salgın nedeniyle başlattığı kimi sosyal hizmetleri de uygulamaya koydu. Pandemi sürecinde özellikle 65 yaş ve üstü, kimsesizler, kronik hasta ve bakıma muhtaçlar için evden alınabilecek sosyal hizmetleri ve erişim imkânlarını Altınbaş Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Öğr. Üy. Dr. Tuba Demirci anlattı.
"Destek ekipleri var, başvuru yapılması gerek"
Yaşlılığın özel sağlık ve bakım hizmetlerini gerekli kılan bir yaşam dönemi olduğunu belirten Tuba Demirci, “65 yaş ve üstü bireylerin yaşlı olarak tanımlandığı ülkemizde nüfusun yüzde 9’unu, yaklaşık 7,5 milyonunu yaş almış bireyler oluşturuyor. Bu bireyler için sağlık ve sosyal hizmet uzmanlarının özel türde ilgisi gerekiyor” dedi. Demirci, yoğun bir fiziksel emeğe yine yoğun bir duygusal emeğin eşlik ettiği yaşlı ve engelli bakımında salgın günlerine özel ek hizmet yönergelerinin Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı tarafından mart ortasından itibaren uygulamaya konduğunu bildirdi.
Covid-19 salgını nedeniyle sokağa çıkmanın ve hastanede hizmet almanın yüksek risk oluşturduğu bu dönemde rutin tetkik, muayene, izlem ve bakım hizmetlerini evden yahut kalınan sosyal kurumlardan çıkmaksızın almanın büyük önem taşıdığına dikkat çeken Dr. Öğretim Üyesi Tuba Demirci, şunları söyledi: “Örneğin enjeksiyon, kan alma, tansiyon-diyabet takibi, röntgen, ultrason, serum takma, yara bakımı ve pansuman, yatağa bağımlı yaşlı grupları için bakım ve yaşanılan mekanın hijyeni gibi kritik önemdeki hizmet kalemleri evde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı’nın ekiplerince verilebiliyor. 65 yaş üstü ve kronik hasta gruplarının evde bakım ve tahlil-tetkik-tedavi hizmetini bu tür hizmetlerin varlığını bilen ve başvuru yapabilen yaşlılar alıyor. Öncelikle böyle bir hizmetin varlığının bilinmesi ve buna uygun e-devlet, kaymakamlık veya Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı veya Sağlık Bakanlığı üzerinden başvuru yapılması veya bir yakınının bu başvuruları yaşlı adına yapması gerekiyor.”
"İhtiyaçlar çok çeşitli"
Yaşlıların bir bölümünün kendi evlerinde evliler ise eşleriyle, evli değillerse tek başlarına yahut ücretli bakıcılarla kent veya köylerde, bir bölümününse çocukları ve akrabaları ile yine köy ve kentlerde yaşadıklarını ifade eden Demirci şöyle konuştu:
“Kırda veya kentte, küçük şehir veya büyük metropolde yaşıyor olmak, sosyal güvenlik kapsamında olmak, eş, çocuk veya yakın desteği alabilme ve gelir konusundaki farklılaşmalar yaşlıların ihtiyaçlarını çok çeşitli ve özgün hale getiriyor. Yaşlılara yönelik hizmetlerin hepsi fiziksel sağlık hizmeti olmamak durumunda, yaşlı hizmetleri ruh sağlığı ve sosyal refah hizmetlerini de içermek zorunda. Tek tip bir yaşlı gruptan bahsedilemeyeceği gibi tek tipleşmiş yaşlı hizmetlerinden bahsetmek sorunlu, bu hizmetleri farklılaşmış ihtiyaç gruplarına uygun çeşitlilikte sunabilmek gerekiyor.”
"Devletin yetmediği durumlarda güvenilir gönüllü grupların yardımı şart"
Geçen günlerde polis memuruna alışveriş siparişi veren yaşlı örneğinin hayli popüler olduğunu söyleyen Dr. Öğretim Üyesi Tuba Demirci, “Aslında ciddi bir ihtiyaç var, market alışverişini yakını olmayan yaşlı nasıl sürdürecek? Bağışıklığın güçlü olmasını gerektiren bir hastalık tehdidinde yaşlı kişiler sağlıklı beslenme imkânına nasıl sahip olacak? Biten ilacını kim alacak? Bunlar ciddi sosyal hizmet kalemleri ve salgın şartlarında devletin, devletin yetmediği durumlarda da güvenilir gönüllü grupların yardımını zorunlu kılıyor” diye konuştu.
Yaşlıların alışveriş, fatura ve maaş çekim işleri için mahalle, semt gönüllüleri veya devlet bazlı, Vefa Gönüllüleri gibi hizmetlerin yürürlükte olduğunu söyleyen Doç. Dr. Tuba Demirci, Hükümetin 7,5 milyonluk bir gruba bu hizmetleri etkin biçimde vermesinin zor olacağını, yerel yönetimlerin de dâhil edilmesiyle sürecin çok daha kolaylaşabileceğini vurguladı. (DHA)