Zonguldak'ın Çaycuma ilçesine bağlı Filyos beldesinde bulunan MÖ 7. yüzyılda kurulan Karadeniz'in "Efes"i Antik Teion Kenti'nde, 2 yıldır yaz mevsiminde devam edilen kazı çalışmalarını bu yıl bağımsız sürdürmek isteyen Trakya Üniversitesi ekibi, Bakanlar Kurulu kararı henüz alınamayınca çalışmaya başlayamadı.
Zonguldak Valiliği İl Özel İdaresi ile Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından desteklenen arkeolojik kazılar, 2006'da Ereğli Müze Müdürlüğü ve Trakya Üniversitesi iş birliğiyle başladı.
İlk yıl bitki örtüsü temizlik çalışmaları ve test sondajları yapılmasının ardından 2007'de bilimsel kazılar gerçekleştirilen bölgede, yaz mevsiminde kısıtlı zamanda sürdürülen işin daha hızlı ilerlemesi için Trakya Üniversitesi, Müze Müdürlüğünün kontrolü dışında kazıya tek başına devam etmek için ilgili bakanlığa başvurdu.
Kazı alanındaki depo, kazı evi ve güvenlik eksiklerini gideren üniversite, iznin alınması için konunun aktarıldığı Bakanlar Kurulundan henüz karar çıkmayınca bölgede çalışma gerçekleştiremedi.
Trakya Üniversitesi Arkeoloji Bölümü ve Kazı Ekibi Başkanı Prof. Dr. Sümer Atasoy, Müze Müdürlüğü ile yürütülen çalışmalardan, görevli elemanların kazıya istedikleri zamanı ayıramaması nedeniyle verim alınamadığını söyledi.
Müdürlük personelinin çok fazla işlerinin bulunduğunu, kazıya gelemedikleri zaman da çalışmanın yürümediğini anlatan Prof. Dr. Atasoy, şöyle konuştu:
"Müze elemanlarının sorumluluğunda çalışmak sorun oluyor. Çünkü, personelin iş yükü fazla olduğundan 24 saatini kazıya veremiyorlar. Bu da tartışmalara ve işin hızlı ilerlemesine engel teşkil ediyor. Bunun için Bakanlığa müracaat ederek kazıyı üniversite ekibi olarak kendimiz yürütmeyi istedik. Konu Bakanlar Kuruluna aktarıldı. Şu anda 2 imza eksik olduğundan kararın alınamadığını öğrendik. Karar çıksa bile, ekim ayında üniversiteler açılacağından bu yıl kazı yapmamız zor görünüyor. Ancak, gelecek yıllarda önemli eserler ortaya çıkarılacaktır."
Yunan öğrenciler gelemedi
Geçen yılki kazılarda hamam duvarında ve bir binanın eşik taşında Roma döneminde üremeyi, bolluk ve bereketi simgeleyen 2 kabartma fallus (erkek cinsel organı) bulduklarını belirten Atasoy, şöyle dedi:
"Bu yılki kazılara içinde harita mühendisi, arkeolog ve sanat tarihçisi gibi uzmanların yanı sıra Yunanistan'daki Yanya Üniversitesinde öğrenim gören 8 Yunan öğrencinin yer alacağı 35 kişilik ekiple yapmayı planlıyorduk. Ancak, gerekli kazı izni alamayınca Yunanlı öğrenciler gelemedi. Filyos'ta bu kazı sezonunda üniversite öğrencilerine yönelik yaz okulları da açmayı planlıyorduk. Kazı saatlerinden sonra öğrencilere İngilizce, fotoğrafçılık, çizim ve mozaik dersi de verecektik. Bunları gelecek yıl gerçekleştirmeyi planlıyoruz."
Atasoy, kazı izninin alınması durumunda gelecek yıl kalede tapınağın mimari parçalarını ve hamamı ortaya çıkarmaya çalışacaklarını kaydetti.
Filyos Antik Kenti
Zonguldak'ın kuzeydoğusunda sahil kenti olan Filyos'taki antik kent, MÖ 7. yüzyılda Tios adlı bir rahibin öderliğindeki Miletos kolonisi tarafından kurulmuş. Tarih boyunca Herakleia Pontika (Ereğli) ve Amastris'in (Amasra) gölgesinde kalan kent, MÖ 70'inci yılına kadar bölgede bulunan çeşitli krallıklara bağlı varlığını sürdürmüş.
Romalılar tarafından yıkılıp yağma edilen kent, daha sonra yeniden inşa edilerek Roma eyaletlerine bağlı ticaret ve balıkçı bölgesi olarak varlığına devam etmiş. Bizans Devri'nde önemli piskoposluk merkezi haline gelen bölge, Selçuklu ve Osmanlı döneminde giderek önemini yitirerek küçük bir balıkçı kasabasına dönüşmüş.
19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yabancı araştırmacılar ve seyyahlar tarafından araştırmalar yapılan antik kentte, 2006 yılından itibaren başlayan kazı çalışmalarının Karadeniz ve Küçük Asya tarihiyle arkeolojisine ışık tutması planlanıyor.
Bölgenin, Karadeniz Bölgesi kıyı kesiminde modern yerleşmenin altında kalmayıp günümüze kadar ulaşmayı başarmış tek antik kent olma özelliğinin arkeologlar ve eski çağ tarihçilerini cezbetmesinin turizme katkı sağlaması bekleniyor.