İşte 1990’lı yılların ‘toplu mezar’ gerçeği

Hülya Karabağlı

T24/ ANKARA 

Eski özel harekatçı Ayhan Çarkın’ın itiraflarıyla gözlerin çevrildiği 1990’lı yıllar toplu mezara gömülen kişi sayılarını da gündeme taşıdı.  

CHP Tunceli Milletvekili, TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Üyesi Hüseyin Aygün’ün Diyarbakır İHD’nin verilerinden yararlandığı karanlık dönemle ilgili bilançoya göre, 1993-1996 arası 572, 1993-1999 arası 907.  1997-1999 arası 335 kişinin toplu mezarlara gömüldükleri tahmin ediliyor. Son 10 yılık dönemde ise öneli adımların atıldığı rakamlara yansıyor.  194 kişinin toplu mezara gömüldüğü  öne sürülüyor.   


Çarkın’ın itirafları çok kıymetli 

CHP Tunceli Milletvekili Hüseyin Aygün, T24’e, Ayhan Çarkın’ın itiraflarını çok önemsediklerini söyledi.  “ O dönem MGK’da, bu cinayetlerin planlandığını ve listelerin hazırlandığını biliyorduk” diyen Aygün,  Çarkın’la gerçeklerin su yüzüne çıktığına dikkat çekti. Çarkın’ın itiraflarının 1990’lı yılların karanlığına ışık tuttuğunu anlatan Aygün, “ Şu anda, 8 tutuklu var.  Ancak, o dönem devletin tepe noktasında  bu emirleri verenler ortaya çıkmalı ve soruşturulmalı. Geçmişle barışılacaksa, yüzleşme yapılacaksa bu Çarkın gibi insanların sayesinde olacak.  Mağdurların devletle barışması bu insanlarla olacak”. 


Ölü sayısında yüzde 37’lik artış   

Aygün’ün verilerine göre,  toplam 113 tane toplu mezar var.  Mezarlarda bulunan insan sayısı bin 538.  Toplu mezarlarla ilgili  acı bilanço  50. 51. ve 52.hükümetlerin görev yaptığı, Tansu Çiller hükümetlerinin işbaşında olduğu döneme rastlıyor. CHP’li Aygün, “Özellikle yargısız infaz gibi uygulamalara çok başvurulduğu bu dönemde toplu mezardaki  ölü sayısında  yüzde 37,19 oranında artış görülüyor” dedi. 


Bitlis toplu ölü sayısında birinci 

Bitlis, toplam ölü sayısında ilk sırada yer alıyor. Şırnak ise, şüpheli sivil ölümlerinde listenin başında.Toplu mezarların açılmasıyla ilgili uygulamalar  9 ilde gerçekleştiriliyor.  Ancak, Hizbullah’ın mezar evleri dışarı tutulduğunda  15 ile dağılıyor. Mezar evler de dâhil açılan mezar sayısı, 25 olarak belirtiliyor. Açılan mezarlarda  ulaşılan ölü sayısı 171. Ancak, bu mezarlarda 240 kişinin olduğu ileri sürülüyor. Bilinen rakamlara göre çok az sayıda insana ulaşıldığı söyleniyor. Ölülerin  henüz  yüzde 1’inin bile çıkarılmadığı görülüyor.